به نقل از دیجیکالا:
فرقی نمی‌کند که دستتان را با تابه در حین آشپزی بسوزانید، آفتاب سوخته شوید یا اینکه چای داغ روی دستتان بریزد؛ در هر صورت سوختگی‌ها خوشایند نیستند و معمولا مایه عذاب‌اند. اما سوختگی‌ها یکی از شایع‌ترین آسیب‌های خانگی محسوب می‌شوند. در این مطلب از دیجیکالا مگ قصد داریم شما را با انواع سوختگی‌ها و نحوه‌ی درمان سوختگی دست در شرایط مختلف، بیشتر آشنا کنیم.
انواع سوختگی‌ها
درمان سوختگی دست در خانه
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
روش‌های پزشکی برای درمان سوختگی دست
درمان برخی از سوختگی‌های رایج
انواع سوختگی‌ها
سوختگی‌ها بر اساس شدت‌شان دسته‌بندی می‌شوند. سوختگی درجه یک کمترین شدت و آسیب را دارد، زیرا فقط لایه‌ی بیرونی پوست را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این نوع سوختگی‌ها معمولا باعث ایجاد تورم، قرمزی و درد خفیف می‌شوند و درمان‌شان راحت‌تر است.
سوختگی‌های درجه دو بر لایه‌های عمیق‌تر پوست تاثیر می‌گذارند و باعث ایجاد تاول می‌شوند و ظاهری براق، مرطوب و سفید رنگ به پوست می‌دهند.
سوختگی‌های درجه‌ی سوم به تمامی لایه‌های پوست آسیب می‌رسانند و سوختگی‌های درجه چهار حتی ممکن است به مفاصل و استخوان‌ها نیز آسیب برسانند. این دو نوع سوختگی جز فوریت‌های پزشکی محسوب می‌شوند و برای درمان آن‌ها فقط باید به بیمارستان و مراکز سوختگی مراجعه کرد.
درمان سوختگی دست در خانه
بیشتر سوختگی‌های جزئی را می‌توان در خانه درمان کرد؛ این سوختگی‌ها معمولا در حدود ۲ هفته بهبود پیدا می‌کنند. هدف از درمان سوختگی کاهش درد، جلوگیری از عفونت و بهبود سریع‌تر پوست است.
۱. آب سرد
زمانی که دچار یک سوختگی خفیف و جزیی می‌شوید، اولین کاری که باید بکنید این است آن ناحیه از پوست را حدود ۲۰ دقیقه زیر آب خنک (نه سرد) نگه دارید. سپس محل سوختگی را با آب و صابون ملایم بشویید. برای مثال فکر کنید انگشتتان به دیگ غذا برخورد کرده است، برای درمان سوختگی انگشت دست آن را زیر شیر آب خنک نگه دارید تا سوزش و التهاب قطع شود و بعد آن را تمیز کنید.
۲. کمپرس سرد
کمپرس سرد یا استفاده از یک پارچه‌ی مرطوب و تمیز که روی ناحیه‌ی سوختگی قرار می‌گیرد، می‌تواند به تسکین درد و کاهش تورم کمک کند. کمپرس سرد را می‌توانید در فاصله‌های ۵ تا ۱۵ دقیقه‌ای روی پوست انجام دهید، اما سعی کنید آن را بیش از حد انجام ندهید زیرا ممکن است قسمت سوخته شده را تحریک کند.
۳. پمادهای آنتی‌بیوتیک
کرم‌ها و پمادهای آنتی‌بیوتیک به جلوگیری از عفونت کمک می‌کنند. پمادهای سوختگی معمولا آنتی‌باکتریال هستند و درد و سوزش را هم کاهش می‌دهند. در زمان سوختگی کافیست مقداری از آن‌ها را روی محل سوختگی بمالید و با یک پارچه‌ی استریل و غیرکرکی بپوشانید.
۴. آلوئه‌ورا
آلوئه‌ورا به طور کلی به عنوان یک گیاه آرامش‌بخش و مخصوص درمان سوختگی شناخته می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهند که گیاه آلوئه‌ورا برای درمان سوختگی‌های درجه یک و دو می‌تواند موثر باشد. این گیاه خواص ضد التهابی دارد، گردش خون را تقویت می‌کند و مانع از رشد باکتری‌ها نیز می‌شود.
برای استفاده از آلوئه‌ورا تنها کافیست یک لایه از قسمت ژلهای گیاه اصلی را مستقیما روی ناحیه‌ی سوخته شده بمالید. اگر هم از محصولات و ژلهای آلوئه‌ورا استفاده می‌کنید، مطمئن شوید که آن محصول حاوی درصد بالایی از آلوئه‌ورا باشد و فروشنده‌ی آن نیز معتبر باشد. از مصرف محصولاتی که حاوی رنگ، عطر و مواد شیمیایی هستند، خودداری کنید.
گیاه طبیعی آلوئه ورا کد gs20
۵. عسل
عسل طبیعی جدا از خوشمزه بودنش، می‌تواند به صورت موضعی برای درمان سوختگی‌های جزئی نیز استفاده شود. عسل خاصیت ضد التهابی و ضد قارچی دارد، بنابراین از عفونت نیز جلوگیری می‌کند.
۶. کاهش میزان نور خورشید
سعی کنید همه‌ی تلاشتان را بکنید تا کمتر در معرض نور خورشید قرار بگیرید. پوستی که سوخته باشد بسیار حساس است. سعی کنید آن قسمت را پوشیده نگه دارید تا نور خورشید مستقیما به آن برخورد نداشته باشد.
۷. تاول‌ها را دست‌کاری نکنید
هرچه‌قدر هم که وسوسه‌انگیز باشد، باید جلوی خود را بگیرید و اجازه دهید تا تاول‌ها به مرور و خودشان بهبود پیدا کنند. ترکاندن تاول‌های سوختگی می‌تواند باعث عفونت شود. اگر درباره‌ی تاول‌هایی که بر اثر سوختگی به وجود آمده‌اند، نگران هستید، بهتر است به یک پزشک متخصص مراجعه کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
تشخیص اینکه سوختگی شما با روش‌های خانگی درمان می‌شود یا باید به پزشک مراجعه کنید، مهم است. در موارد زیر باید از پزشک کمک بگیرید:
- سوختگی که ناحیه‌ی گسترده‌ای از پوست را به قطر بیش از ۱۰ سانتی‌متر
- سوختگی که در ناحیه‌ی دست‌ها، پا، کشاله‌ی ران، باسن یا صورت باشد.
- زخم سوختگی دردناک یا بدبو باشد.
- ۵ سال از آخرین واکسن کزازی که تزریق کردید، گذشته باشد.
سوختگی‌های درجه ۳ هرگز نباید در خانه درمان شوند، زیرا خطر عفونت، خون‌ریزی و شوک را با خود به همراه دارند. این سوختگی‌ها به لایه‌های پوست نفوذ کرده و به اعصاب نیز ممکن است آسیب برسانند. برخی از علائم سوختگی درجه ۳ عبارت است از:
- پوست مومی شکل و سفید رنگ
- رنگ قهوه‌ای تیره
- بافت برجسته و چرمی شکل
- بافت نیم‌سوز شده
سوختگی‌های ناشی از شوک الکتریکی بسیار خطرناک هستند و در صورت این اتفاق باید سریعا به بیمارستان مراجعه کرد. این نوع سوختگی‌ها به لایه‌های زیرین پوست می‌رسند و می‌توانند به اندام‌های داخلی نیز آسیب برسانند.
روش‌های پزشکی برای درمان سوختگی دست
اگر سوختگی شما جزئی نباشد، باید سریعا به یک مرکز سوانح سوختگی مراجعه کنید تا پزشکان متخصص درمان‌های لازم را برایتان انجام دهند. اگر سوختگی بیشتر از ۱۰ درصد کل بدن را می‌پوشاند، بسیار عمیق باشد یا در نواحی کشاله‌ی ران، پاها یا صورت باشد (و همچنین برخی دیگر از معیارهای پزشکی را داشته باشد)، باید به پزشک مراجعه کرد. پزشک ممکن است برای تشخیص دقیق‌تر آزمایشاتی را انجام دهد یا تصویربرداری با اشعه‌ی ایکس را تجویز کند.
- درمان‌های مبتنی بر آب؛ تیم درمان شما ممکن است از روش‌هایی مثل غبار اولتراسوند تراپی برای تمیز کردن بافت‌ها و جلوگیری از تحریک پوست آسیب دیده استفاده کند.
- مایعات برای جلوگیری از کم‌آبی بدن؛ برای جلوگیری از کم‌آبی و نارسایی اندام‌ها، ممکن است به تزریق وریدی (IV) نیاز داشته باشید.
- مکمل دارویی ضد درد و اضطراب؛ بهبود سوختگی‌های شدید می‌تواند فرآیند به شدت دردناکی باشد. در این شرایط ممکن است شما نیاز به مورفین یا داروهای ضد اضطراب داشته باشید؛ به خصوص در هنگام تعویض پانسمان.
- کرم و ژل ترمیم کننده برای سوختگی‌ها؛ اگر سوختگی شما در حدی نبود که به مرکز سوختگی فرستاده شوید، تیم درمان ممکن است از برخی پمادها و کرم‌های موضعی برای درمان و التیام زخم‌ها استفاده کند. این کار از عفونت جلوگیری کرده و زخم را برای بسته شدن آماده می‌کند.
- پانسمان؛ تیم درمان شما ممکن است از پانسمان‌های تخصصی مختلف در پروسه‌ی درمان استفاده کند. اگر قرار است به مرکز سوختگی منتقل شوید، زخم شما با گاز خشک پوشانده می‌شود.
- داروهایی که با عفونت مبارزه کنند؛ اگر زخم شما بر اثر سوختگی دچار عفونت شده باشد، احتمالا پزشک به شما آنتی‌بیوتیک تزریق خواهد کرد.
- واکسن کزاز؛ ممکن است در برخی شرایط پزشک شما تزریق واکسن کزاز را پیشنهاد کند.
درمان برخی از سوختگی‌های رایج
درمان سوختگی دست با آب جوش
در صورتی که دست یا هرجایی از پوستتان با آب داغ برخورد کرد، موارد زیر را انجام دهید:
- فورا تماس پوست با منبع سوختگی را قطع کنید. یعنی اگر آب جوش روی لباس ریخت، لباس را در بیاورید؛ مگر اینکه به پوست چسبیده باشد.
- پوست را با قرار دادن زیر آب سرد (حداقل ۱۰ دقیقه) خنک کنید.
- هیچ مواد یا روغنی روی پوست قرار ندهید.
- در صورتی که سوختگی بسیار شدید و دردناک باشد، ناحیه‌ی وسیعی از پوست را در بر گرفته باشد یا درد نداشته باشد، اما ظاهر آن بسیار آسیب دیده باشد بهتر است که به پزشک مراجعه کنید.
اگر سوختگی جزئی بود موارد زیر را دنبال کنید:
- محل سوختگی را مرطوب نگه دارید؛ لوسیون‌های بر پایه‌ی آب یا آلوئه‌ورا می‌توانند انتخاب‌های مناسبی باشند. از قرار دادن خمیردندان، کره یا روغن‌های پخت و پز روی سوختگی خودداری کنید.
- زخم را تمیز نگه دارید؛ روزانه محل سوختگی را با آب خنک و صابون ملایم شست‌وشو دهید.
- تاول‌ها را دست‌کاری نکنید؛ این کار به پوست آسیب خواهد رساند و می‌تواند منجر به عفونت شود.
- محل سوختگی را در صورت نیاز با یک گاز استریل بپوشانید که به پوست نچسبد.
درمان سوختگی دست با روغن
ابتدا لباس‌ها و زیورآلاتی که ممکن است با سوختگی تماس پیدا کنند را خارج کنید. برای جلوگیری از تورم، ناحیه‌ی سوخته شده را زیر آب سرد جاری نگه دارید. ۱۵ الی ۲۰ دقیقه بعد، محل سوختگی را با آب خنک و صابون ملایم بشویید و بعد با گاز استریل بپوشانید.
برای درمان سوختگی دست با فر یا درمان سوختگی دست کودک با بخاری هم باید همین مراحل را دنبال کنید؛ دور شدن از منبع سوختگی، خنک و تمیز کردن محل سوختگی، استفاده از ژل آلوئه‌ورا در صورت جزئی بودن و مراجعه به بیمارستان در صورت جدی بودن سوختگی.
تمام سوختگی‌ها، به خصوص سوختگی پوست با روغن، فاصله‌ی زیادی برای بهبودی نیاز دارند؛ بنابراین عجله نداشته باشید و به خوبی از آن ناحیه مراقبت کنید. در صورت نیاز به پزشک مراجعه کنید.
حرف آخر
به طور کلی، سوختگی‌ها بسیار آزار دهنده هستند و پروسه‌ی بهبود آن‌ها می‌تواند دردناک و طولانی باشد. در این مطلب انواع سوختگی‌ها و روش‌های پایه برای درمان برخی از آن‌ها را به شما معرفی کردیم. سوختگی‌های جزئی سریع‌تر بهبود پیدا می‌کنند و روش‌هایی مثل کمپرس سرد یا ژل آلوئه‌ورا می‌توانند تسکین دهنده باشند؛ اما در صورت سوختگی‌های شدید، سعی نکنید که خودتان آن را درمان کنید و حتما با اورژانس تماس بگیرید.
منابع: Healthline, Mayo Clinic
