کارآگاه‌های بی‌اعصاب، خشن، بداخلاق و ژولیده، از ماندگارترین شمایل‌ها در تاریخ ادبیات پلیسی و فیلم و سریال‌های جنایی به‌شمار می‌روند. این موضوع هیچ ربطی به نالایق بودن یا بی‌کفایتی آن‌ها ندارد چرا که این دسته از کارآگاهان به‌شدت در کارشان ماهر هستند و به تنها چیزی که توجه نمی‌کنند، ویژگی‌های ظاهری‌شان است. همه مخاطبان بدون استثنا آن‌ها را دوست دارند؛ همان‌هایی که لنگ ظهر از خواب بیدار می‌شوند، ژولیده و بددهان هستند، تلو تلو می‌خورند و عموما کُت یا پالتویی به تن دارند که بیش از یک دهه رنگ مغازه‌ی خشک‌شویی را ندیده است.
این فهرست به پنج مورد از به‌یادماندنی‌ترین کارآگاهان بی‌اعصاب، بی‌حوصله و ژولیده اختصاص دارد که در فیلم و سریال‌های جنایی ملاقات‌شان کرده‌ایم. مردان و زنانی که جزو نیروهای اف بی آی نیستند، بلکه به‌صورت خصوصی یا در حیطه کارآگاهی دست به کار می‌شوند و دنبال دردسر می‌گردند؛ از نوع جنایی‌اش.
کتاب ادبیات جنایی اثر جان اسکاگز
۵. داک اسپورتلو
- خباثت ذاتی (Inherent Vice)
- کارگردان: پل تامس اندرسون
- بازیگران: واکین فینیکس، بنیسیو دل تورو، کاترین واترسون، جاش برولین و…
- محصول: ۲۰۱۴
مسئله‌ی روابط کارآگاهان بی‌اعصاب و ژولیده در فیلم و سریال‌های جنایی، یکی از پررنگ‌ترین المان‌های چنین آثاری است؛ زیرا آن‌ها فارغ از اینکه سعی دارند همیشه بی‌تفاوت (نسبت به همه‌چیز) به نظر برسند، اما بسیار آدم‌های تودار و احساساتی‌ای هستند. فیلم متفاوت پل تامس اندرسون هم از چنین ویژگی‌ای برخوردار است. داستان به سال ۱۹۷۰ در کالیفرنیا برمی‌گردد. جایی که آمریکا در شورش‌های مختلف، فساد و فحشا و گروه‌های بزرگ خلافکاری غوطه‌ور شده و حالا کارآگاهی خصوصی به‌نام لری اسپورتلو (ملقب به داک) که مطبی شخصی را به دفتر و محل کار خود تبدیل کرده، مشغول تحقیق راجع‌به پرونده‌ی ناپدیدشدن یک شخص مرموز است؛ شخصی که کسی نیست به‌جز دوست دختر سابق او! داک تمام ویژگی‌های یک کارآگاه بی‌حوصله و آشفته را دارد. او درگیر مواد مخدر است، زندگی بی‌نظم و شلخته‌ای دارد، شمایل‌اش ما را به‌یاد هیپی‌های آن دوران می‌اندازد و دقیقا از همان‌هایی‌ست که تماشای یقه‌ی باز و خط ریش عجیب و نوع صحبت‌کردن‌شان، لذت غیرقابل وصف و بیمارگونه‌ای دارد؛ آن هم وقتی نقش چنین کارآگاهی را واکین فینیکس بازی کند.
تابلو شاسی بکلیت طرح فیلم جوکر واکین فینیکس مدل SH-S4204
۴. مر شیهان
- مر از ایست‌تاون (Mare of Easttown)
- سازنده: برد اینگلسبی
- بازیگران: کیت وینسلت، جولیان نیکلسون، جین اسمارت، دیوید دنمان و…
- شبکه: اچ بی او
- تعداد فصل: ۱
- تعداد قسمت: ۷
- محصول: ۲۰۲۱
در میان فهرست فیلم و سریال‌های جنایی که از بی‌اعصاب‌ترین، خسته‌ترین و ژولیده‌ترین کارآگاه‌ها برخوردارند، «مر از ایست‌تاون» یکی از سریال‌های بسیار موفق چند سال اخیر است. مینی‌سریالی درام و جنایی که توانست نامزدی‌های فراوانی به‌دست بیاورد و گلدن گلوب بهترین بازیگر زن در مینی‌سریال را در دستان کیت وینسلت قرار دهد.
داستان این مینی‌سریال جذاب، حول محور کاراکتری به‌نام مر شیحان می‌چرخد. یک کارآگاه در حومه شهر فیلادلفیا که از شهرت قابل قبولی نزد ساکنین شهر و افراد محلی برخوردار است، اما به‌دلیل مشکلاتی در پرونده قبلی‌اش، در حال حاضر مهارت‌هایش زیر سوال رفته و دیگر اعتبار گذشته را ندارد. مر یک زن پابه‌سن گذاشته، یک مادر و مادربزرگ است. او مانند اکثر همکاران خود در سایر فیلم و سریال‌های جنایی، خیلی ادب را رعایت نمی‌کند، به تیپ و قیافه‌اش نمی‌رسد، آبجو می‌نوشد و از مشکلات خانوادگی و بحران‌های زیادی رنج می‌برد؛ از جمله طلاق، خودکشی پسرش، مسئله حضانت نوه و همچنین درگیری با عروس معتادش. تمام این بحران‌ها، منجر به درهم‌تنیدگی عجیب و تاریکی میان شغل او به‌عنوان یک کارآگاه زندگی شخصی‌اش شده و از او یک زن سمپات ساخته که می‌توان با کاراکترش هم‌ذات‌پنداری کرد و بی‌حوصلگی‌ها و بی‌اعصابی‌اش را درک نمود!
کتاب کارآگاه علوی اثر حسین هدایت انتشارات آگه
۳. فیلیپ مارلو
- خداحافظی طولانی (The Long Goodbye)
- کارگردان: رابرت آلتمن
- بازیگران: الیوت گولد، استرلینگ هایدن، جان ویلیامز و…
- محصول: ۱۹۷۳
زمانی که نام فیلیپ مارلو را می‌شنویم، پس از به‌یاد آوردن ریموند چندلر و کتاب‌های پلیسی و هاردبویلدش، اولین‌نفری که مقابل چشم‌مان نقش می‌بندد، همفری بوگارت است. او که به همراه همسر خود، لورن باکال در فیلم «خواب ابدی» نقش‌آفرینی کرد و اثر ماندگاری را به جریان فیلم‌نوآر تقدیم نمود، یک فیلیپ مارلو کاریزماتیک و تمام‌عیار را به‌تصویر کشید. اما فیلیپ مارلو رابرت آلتمن در فیلم «خداحافظی طولانی» آن‌چنان به کارآگاهی که چندلر خلق کرد شباهت ندارد و به شمایلی طعنه‌آمیز و آیکونیک تبدیل می‌شود.
مارلو در این فیلم با بازی الیوت گولد، کمی بیش از حالت عادی خسته و بی‌اعصاب و ژولیده به‌نظر می‌رسد و مانند ژان پل بلموندو فقید، همیشه یک سیگار از لب‌اش آویزان است! با این حال و درک تفاوت‌های این کاراکتر با شخصیت خلق‌شده توسط ریموند چندلر، نمی‌توان این فیلیپ مارلو را دوست نداشت و جزو یکی از بهترین‌ها در فیلم و سریال‌های جنایی در نظرش نگرفت. او به شکل غریبی تحقیقات خود را جلو می‌برد و به‌گونه‌ای کاملا فوق‌العاده، ابهام و فضای مه‌آلود لس‌انجلس را با اگزیستانسیالیسم پررنگ دهه‌ی ۷۰ میلادی ترکیب می‌کند؛ چه کارآگاهی از این بهتر؟
کتاب حق السکوت اثر ریموند چندلر انتشارات مروارید
۲. مایک ارمنتراوت
- حضور مشترک در سریال‌های «برکینگ بد» و «بهتره با ساول تماس بگیری»
- اولین حضور: برکینگ بد (سال ۲۰۰۹)
- آخرین حضور: بهتره با ساول تماس بگیری (سال ۲۰۲۲)
مایک ارمنتراوت دقیقا همان کاراکتری است که این فهرست بر اساس آن تنظیم شده؛ یک افسر پلیس سابق بسیار تودار، به‌شدت بی‌حوصله و بی‌اعصاب و خشن با بازی درخشان جاناتان بنکس که شاید به اندازه‌ی کارآگاهان دیگر فیلم و سریال‌های جنایی ژولیده و بدتیپ نباشد، اما کارهای عجیب و غیرقابل پیش‌بینی‌ای از او برمی‌آید. مارک ارمنتراوت هم در زندگی‌اش با مشکلاتی دست‌وپنجه نرم می‌کند، اما این پیرمرد بی‌حوصله از زخم عمیقی در زندگی‌اش رنج می‌برد؛ داستانی که توأمان به شغل اسبق وی و پسرش مربوط می‌شود. مایک در طول تمام فصول سریال «برکینگ بد» و «بهتره با ساول تماس بگیری» حضور مداوم دارد و به‌شکل عجیبی در قصه تاثیرگذار است. فقط کافی‌ست این دو سریال جذاب و درجه‌یک را تماشا کنید تا ببینید مایک ارمنتراوت چگونه در عین خونسردی و عادی بودن، با آن سر تراشیده و کاپشن همیشگی‌اش، در کسری از ثانیه افراد را خلع سلاح می‌کند یا به‌شکل هوشمندانه‌ای دمبال سرنخ‌های حیاتی می‌گردد؛ پیرمردی که حتی پس از رهایی از دایره جرم و جنایت به‌صورت سازمان‌یافته، از خطرات و گلوله و تهدیدهای مختلف در قلب آلبوکرکی رهایی ندارد.
کتاب برکینگ بد از صفر تا صد راهنمای اپیزود به اپیزود اثر الن سپین وال نشر واحه
۱. جف لبوفسکی (ملقب به دود)
- لبوفسکی بزرگ (The Big Lebowski)
- کارگردان: برادران کوئن
- بازیگران: جف بریجز، جان گودمن، جولیان مور، استیو بوشمی و…
- محصول: ۱۹۹۸
بدون شک جف لبوفسکی با توجه به معیارهای این فهرست و ویژگی‌هایی که در سایر فیلم و سریال‌های جنایی دیده‌ایم، بدترین و تنبل‌ترین کارآگاه ممکن است! از پرسه‌زنی در لس‌آنجلس و بولینگ بازی کردن تا نوع پوشش و رفتارها، هیچ رقمه نمی‌توانیم او را یک کارآگاه خسته و بی‌اعصاب در نظر بگیریم، اما ماجراهایی که برای دود پیش می‌آید و اشباه گرفته شدنش با شخصی دیگر، پای این مرد بیکار و دوست‌داشتنی را به اتفاقاتی باز می‌کند که از قضا آمیخته با جرم و جنایت‌اند و او را به کارآگاهی ناخواسته تبدیل می‌کند. اگر از این زاویه به ماجرا نگاه کنیم، احتمالا جف لبوفسکی یکی از بهترین‌هاست که از قضا یک ژولیده‌ی تمام‌عیار، مرد بی‌حوصله‌ی بددهانِ دوست‌داشتنی و کاراکتری به‌یادماندنی هم هست؛ پس بیخیال سخت‌گیری شوید و جف لبوفسکی را نیز در زمره‌ی کارآگاهان بی‌اعصاب قرار دهید، با مقداری اغماض!
منبع: crimereads