به نقل از دیجیکالا:
در دنیای امروز، که از اطلاعات اشباع شده‌ایم و فناوری‌های دیجیتال دائماً حواس‌مان را پرت می‌کنند، شاید پیدا کردن وقت و تمرکز کافی برای فکر کردن به سوال‌های بزرگ زندگی کار سختی باشد. با این حال، دقیقاً در دوران تغییرات سریع و عدم اطمینان است که نیاز است خود را درگیر تفکر دربارهی مسائل عمیق و خودشناسی کنیم. در چنین مواقعی است که کتاب‌ها می‌توانند ما را با توصیه‌ها، بینش‌ها و دیدگاه‌های جدیدی که بهشان نیاز داریم آشنا کنند.
نشر نو انتشاراتی است که تمرکز خود را روی انتشار کتاب‌های تفکربرانگیز و قابل‌دسترس دربارهی حوزه‌هایی چون فلسفه، روان‌شناسی، تکنولوژی و طبیعت گذاشته است. این کتاب‌ها عموماً ترجمه‌ای از کتاب‌های خارجی‌ای هستند که تحلیلی نوآورانه و به‌روز از دغدغه‌ها و موضوع‌های مطرح در دنیای مدرن به شمار می‌آیند. در ادامه ۱۰ تا از این کتاب‌ها از نشر نو معرفی شده‌اند:
۱. فقط استدلال؛ مهم ترین ۱۰۰ استدلال فلسفه غرب (Just the Arguments: 100 of the Most Important Arguments in Western Philosophy)
- نویسندگان: مایکل بروس و استیون باربن (Michael Bruce & Steven Barbone)
- سال انتشار: ۲۰۱۸
«فقط استدلال» کتابی است که طبق گفته‌ی نویسندگانش هدف از نوشته شدن آن «خراب کردن مقطع کارشناسی رشته‌ی فلسفه» بود! در این کتاب، ۱۰۰ استدلال فلسفی جمع‌آوری شده‌اند که طبق نظر عموم، مهم‌ترین استدلال‌های تاریخ فلسفه‌ی غرب به شمار می‌آیند و در آن همه‌ی زیرشاخه‌های مهم فلسفه پوشش داده شده‌اند، مثل متافیزیک، معرفت‌شناسی، اخلاق‌شناسی، فلسفه‌ی سیاسی و…
همه‌ی استدلال‌ها به‌صورت خلاصه و مفید بیان شده‌اند و بطن تاریخی آن‌ها و ارتباط‌شان با بحث‌های فلسفی معاصر نیز شرح داده شده است. همچنین در انتهای کتاب نیز واژه‌نامه‌ای از اصطلاحات فلسفی و کتاب‌نامه‌ای برای مطالعه‌ی بیشتر آورده شده است. این واژه‌نامه بسیار به‌درد بخور است، چون در عین این‌که کتاب برای دانشجویان کارشناسی فلسفه نوشته شده، ولی متن آن در حدی ساده نیست که آن را از روی قفسه‌ی کتاب بردارید و با دانش فلسفی صفر به‌شکل تفننی بخوانید.
یکی از ویژگی‌های مثبت کتاب این است که در آن استدلال‌ها بر حسب موضوع طبقه‌بندی شده‌اند. مثلاً بخش اول کتاب دربارهی استدلال‌های مذهبی است، بنابراین در آن معروف‌ترین استدلال‌ها دربارهی خدا، آخرت، معجزه‌ها و… بیان شده‌اند (مثل قمار پاسکال و پنج استدلال توماس آکوییناس دربارهی اثبات وجود خدا). از این نظر کتاب برای کسانی که می‌خواهند در زمینه‌ی فلسفه تحقیقات انجام دهند، ولی دقیقاً نمی‌دانند از کجا شروع کنند، عالی است.
۲. پاسخ‌های کوتاه به پرسش‌های بزرگ (Brief Answers To The Big Questions)
- نویسنده: استیون هاکینگ (Stephen Hawking)
- سال انتشار: ۲۰۱۸
«پاسخ‌های کوتاه به پرسش‌های بزرگ» یکی از کتاب‌های استیون هاکینگ، فیزیک‌دان و کیهان‌شناس برجسته است که پس از مرگ او منتشر شد. این کتاب کلکسیونی از ۱۰ انشا و سخنرانی از هاکینگ است که همکاران و اعضای خانواده‌ی او پس از مرگش جمع‌آوری و آماده‌سازی کردند.
در این کتاب هاکینگ به ۱۰ پرسش بزرگ می‌پردازد که به شرح زیر هستند:
- آیا خدا وجود دارد؟
- جهان چگونه شروع شد؟
- آیا در کائنات موجودات هوشمند دیگر وجود دارند؟
- آیا می‌توانیم آینده را پیش‌بینی کنیم؟
- داخل یک سیاه‌چاله‌ی فضایی چه چیزی وجود دارد؟
- آیا سفر در زمان ممکن است؟
- آیا می‌توانیم در کره‌ی زمین زنده بمانیم؟
- آیا لازم است فضا را استعمار کنیم؟
- آیا هوش مصنوعی از ما پیشی خواهد گرفت؟
- چگونه آینده را شکل دهیم؟
هاکینگ با تکیه بر تخصص‌اش در حوزه‌ی فیزیک و کیهان‌شناسی پاسخ‌هایی کوتاه و قابل‌فهم به این سوالات پیچیده‌ی علمی می‌دهد و دیدگاه خود را دربارهی بزرگ‌ترین مشکلاتی که بشریت امروزه باهاشان روبروست می‌دهد.
در طول کتاب، هاکینگ خواننده را دائماً به پرسش‌گری علمی و تفکر نقادانه تشویق و روی استدلال با تکیه بر مدرک و نیاز به روبرو شدن با مشکلات چالش‌برانگیز تاکید می‌کند. این کتاب با سبک معروف هاکینگ نوشته شده است: یعنی ترکیب دانش عمیق او دربارهی مسائل علمی با ذکاوت و حس طنز نمادین او. از این نظر، این کتاب هم برای علاقه‌مندان به علم جذاب است، هم برای خوانندگان عام.
۳. خودشناسی به روش یونگ (Self-Discovery the Jungian Way: The Watchword Technique)
- نویسنده: مایکل دنیلز (Michael Daniels)
- سال انتشار: ۱۹۹۱
مایکل دنیلز، نویسنده‌ی «خودشناسی به روش یونگ»، روان‌شناس و تحلیل‌گر یونگی است که در این کتاب تکنیک واژه‌ی نگهبان (Watchword Technique) را معرفی می‌کند که روشی برای خودشناسی بر پایه‌ی اصول روان‌شناسی یونگی است.
تکنیک واژه‌ی نگهبان بر پایه‌ی انتخاب یک «واژه‌ی نگهبان» یا کلیدواژه‌ی شخصی بنا شده که به‌عنوان ابزاری برای خویشتن‌اندیشی و اکتشاف خود به کار می‌رود. اشخاص با تمرکز روی این واژه‌ی نگهبان می‌توانند بینشی نسبت به افکار و رفتارهایی که ریشه در ناخودآگاه‌شان دارند به دست بیاورند و تلاش کنند تا این جنبه‌های نهفته در روان‌شان را به خودآگاه‌شان منتقل کنند.
به‌عنوان یک مثال ساده، کسی که از مشکل اضطراب رنج می‌برد و هدفش این است که اعتماد به نفس بیشتری پیدا کند، می‌تواند واژه‌ی «شجاعت» را به‌عنوان واژه‌ی نگهبان خود انتخاب کند. در این صورت، او باید این واژه را در طول روز با خود تکرار کند تا به خود یادآوری کند که شجاع باشد و در موقعیت‌هایی که به او حس اضطراب می‌دهد، شدت عمل بیشتری به خرج دهد.
در این کتاب راهنمایی قدم‌به‌قدم برای این تکنیک شرح داده شده، من‌جمله:
- چگونگی انتخاب واژه‌ی نگهبان
- چگونگی انتخاب آن برای خویشتن‌اندیشی
- چگونگی تفسیر کردن بینش‌هایی که از این پروسه به دست می‌آید
همچنین مثال‌های کاربردی و پژوهشی از این روش در کتاب آورده شده‌اند تا خواننده با کمک آن‌ها بهتر بتواند این روش را در زندگی خود به کار گیرد.
۴. زندگی ۳.۰: انسان بودن در عصر هوش مصنوعی (Life 3.0: Being Human in the Age of Artificial Intelligence)
- نویسنده: مکس تگمارک (Max Tegmark)
- سال انتشار: ۲۰۱۷
مگس تگمارک، نویسنده‌ی «زندگی ۳.۰»، یک فیزیک‌دان و پژوهش‌گر حوزه‌ی هوش‌مصنوعی است که در این کتاب به احتمال به وجود آمدن «ابرهوش» (Superintelligence) و عواقب آن می‌پردازد. ابرهوش هوش‌مصنوعی‌ای است که از انسان باهوش‌تر است. تگمارک ادعا می‌کند که دستیابی به ابرهوش می‌تواند مهم‌ترین اتفاق تاریخ بشر باشد و برای همین باید عواقب اخلاقی و اجتماعی به وجود آوردن دستگاه‌های فوق‌هوشمندی را که ممکن است اهداف و تمایلات‌شان با اهداف و تمایلات انسان در تناقض باشد، در نظر داشته باشیم.
این کتاب به موضوعات گسترده‌ای مربوط به هوش‌مصنوعی می‌پردازد؛ من‌جمله:
- تاریخ هوش مصنوعی
- وضعیت فعلی پژوهش در حوزه‌ی هوش مصنوعی
- منافع و خطرهای احتمالی ساختن دستگاه‌های فوق‌هوشمند
تگمارک سناریوهای مختلفی از شیوه‌ی تاثیرگذاری هوش‌مصنوعی روی جامعه را شرح می‌دهد که برخی مثبت هستند، مثل پایان دادن به بیماری و فقر، و برخی دیگر منفی هستند، مثل بیکاری قشر زیادی از مردم و احتمال ساخته شدن اسلحه‌هایی که تحت کنترل هوش‌مصنوعی باشند.
یکی از پیام‌های اصلی تگمارگ در کتاب، تاکید روی اهمیت احتیاط به خرج دادن در برنامه‌ریزی و توسعه‌ی هوش‌مصنوعی است، چون این تکنولوژی قرار است تاثیر عمیقی روی آینده‌ی بشریت داشته باشد. احتمالاً در سال ۲۰۱۷، برای خیلی از افراد که خبر نداشتند در پشت‌پرده‌ی تکنولوژی هوش‌مصنوعی چه پیشرفت‌هایی در جریان است، پیام این کتاب بزرگ‌نمایانه به نظر می‌رسید، ولی حالا که پیشرفت‌های هوش‌مصنوعی مثل چت‌جی‌پی‌تی (Chat GPT) و میدجرنی (Midjourney) و ربات‌های بوستون داینامیکس (Boston Dynamics) در معرض دید عموم قرار گرفته‌اند و در یک چشم به هم زدن زندگی میلیون‌ها انسان را دگرگون کردند، پیام این کتاب ضروری‌تر و ملموس‌تر به نظر می‌رسد.
۵. دیگر اخبار نخوانید! (Stop Reading the News: A Manifesto for a Happier, Calmer and Wiser Life)
- نویسنده: رولف دوبلی (Rolf Dobelli)
- سال انتشار: ۲۰۱۹
شاید در دنیا هیچ‌کس نباشد که به‌اندازه‌ی رولف دوبلی، نویسنده و کارآفرین سوییسی از اخبار بدش بیاید! او در سال ۲۰۱۳ یک پست وبلاگ نوشت و در آن توضیح داد که چرا دنبال کردن اخبار اشتباه است. او احساس کرد که پست وبلاگ برای توضیح دادن چنین فلسفه‌ی نامتعارفی کافی نیست، برای همین ۶ سال بعد یک کتاب دربارهی آن نوشت. دوبلی موقع نوشتن این کتاب واقعاً یک دهه می‌شد که اخبار نخوانده بود، برای همین چه با ایده‌ی پشت آن موافق باشید یا نباشید، نمی‌توان کتمان کرد که او از ته دل حرف می‌زند.
دوبلی استدلال خود را این‌گونه شروع می‌کند: دنبال کردن اخبار اعتیادآور است و برای همین است که به آن جذب می‌شویم، حتی وقتی که دنبال کردن اخبار چیزی جز حس بد برایمان ندارد. سپس او یک سری مدرک و استدلال ارائه می‌کند که نشان می‌دهند ضرر دنبال کردن اخبار بیشتر از منفعتش است. به‌عنوان مثال، او استدلال می‌کند که اخبار عموماً به‌شکلی بزرگ‌نمایانه عرضه می‌شود و فقط روی حوادث منفی تمرکز می‌کند، برای همین تصوری گمراه‌کننده از دنیا به ما می‌دهد. همچنین او ادعا می‌کند که دنبال کردن اخبار باعث می‌شود که مضطرب‌تر شویم، خلاقیت‌مان کمتر شود و دربارهی مسائلی که واقعاً اهمیت دارند، آگاهی کمتری پیدا کنیم.
فراتر از شرح جنبه‌های منفی اخبار، دوبلی یک سری توصیه‌ی عملی دربارهی چگونگی پرهیز از دنبال کردن اخبار ارائه می‌دهد، مثل چگونگی دنبال کردن اخبار به‌شکلی عاقلانه‌تر، چگونگی پرهیز از افتادن در دام دنبال کردن تیترهای کلیک‌خور و چگونگی تمرکز روی جنبه‌های مهم‌تر زندگی.
یکی از پیش‌فرض‌های دنیای امروز این است که برای این‌که شهروندی آگاه و متعهد باشیم، باید اخبار را دنبال کنیم. «دیگر اخبار نخوانید» کتابی است که این دیدگاه را به‌شکلی قابل‌تامل به چالش می‌کشد.
۶. نظریه‌ی روانکاوانه‌ی فیلم و قاعده‌ی بازی (Psychoanalytic Film Theory and The Rules of the Game)
- نویسنده: تاد مک‌گووان (Todd McGowan)
- سال انتشار: ۲۰۱۵
«نظریه‌ی روانکاوانه‌ی فیلم و قاعده‌ی بازی» کتابی است که رابطه‌ی بین نظریه‌ی روانکاوی و سینما را اکتشاف می‌کند. کتاب این کار را از راه تمرکز روی فیلم کلاسیک فرانسوی «قاعده‌ی بازی» (The Rules of the Game) به کارگردانی ژان رنوا (Jean Renoir) – انتشاریافته در سال ۱۹۳۹ – انجام می‌دهد و استدلال می‌کند این فیلم نقدی ساختارشکنانه از نظریه‌ی روانکاوی سنتی ارائه می‌کند.
مک‌گووان از این فیلم به‌عنوان نقطه‌ای شروع برای اکتشاف مفاهیم کلیدی در نظریه‌ی روانکاوی (مثل عقده‌ی ادیپ، اضطراب اختگی و نظام نمادین) استفاده می‌کند. او استدلال می‌کند که فیلم این مفاهیم را به چالش می‌کشد و درستی‌شان را زیر سوال می‌برد و از اینجا به این نتیجه می‌رسد که لازم است نظریه‌ی روانکاوی مورد بازبینی قرار گیرد و عوامل اجتماعی و فرهنگی را که در شکل‌گیری نیازها نقش دارند نیز لحاظ کند.
این کتاب علاوه بر پرداختن به نظریه‌ی روانکاوی و تحلیل فیلم، به اهمیت روانکاوی در جهان معاصر نیز می‌پردازد. با این‌که شاید موضوع کتاب بسیار خاص به نظر برسد – انگار که مقاله‌ای آکادمیک است – ولی با نثری درگیرکننده و راحت‌خوان نوشته شده و بنابراین هم برای پژوهش‌گران و هم برای خوانندگان عادی که به نظریه‌ی سینما، روانکاوی و نقد فرهنگی علاقه‌مندند مناسب است.
۷. فلسفه‌ی پرندگان (A Short Philosophy of Birds)
- نویسندگان: فیلیپ دوبوآ و الیز روسو (Phillippe J. Dubois & Elise Rousseau)
- سال انتشار: ۲۰۱۹
تا به حال شده دربارهی پرندگان عمیق‌تر فکر کنید؟ اگر جواب‌تان به این سوال «خیر» است، جای نگرانی نیست، چون فیلیپ دوبوآ و الیز روسو به جای شما این کار را انجام داده‌اند. این دو در کتاب «فلسفه‌ی پرندگان» به نمادشناسی و اهمیت فرهنگی پرندگان در طول تاریخ بشریت و بین فرهنگ‌ها و سنت‌های مختلف پرداخته‌اند. اساساً دغدغه‌ی نویسندگان کتاب این بوده که ببینند نقش پرندگان در اساطیر و فولکلور چه بوده و از لحاظ علمی و اکولوژیک چه اهمیتی دارند.
می‌توان گفت پرندگان در این کتاب بهانه‌ای برای نویسندگان هستند تا از راه آن‌ها به درون‌مایه‌های فلسفی گسترده‌تری چون ماهیت زیبایی، معنی آزادی، اهمیت مهاجرت و رابطه بین انسان‌ها و طبیعت بپردازند. کتاب بر اساس موضوع طبقه‌بندی شده و در آن هر فصل به جنبه‌ی متفاوتی از نمادشناسی، رفتار یا اکولوژی پرندگان اختصاص دارد.
علاوه بر محتوای فلسفی و فرهنگی کتاب، تصاویر و عکس‌های بسیار زیبایی از پرندگان در آن منتشر شده است که تجربه‌ی خواندن آن را بهتر می‌کند. اساساً این کتاب شبیه به هدیه‌ای می‌ماند که برای دوستداران پرندگان نوشته شده است.
۸. بلک‌بری هملت (Hamlet’s Blackberry: Building a Good Life in the Digital Age)
- نویسنده: ویلیام پاورز (William Powers)
- سال انتشار: ۲۰۱۰
«بلک‌بری هملت» کتابی است که به تاثیر تکنولوژی دیجیتال روی جامعه‌ی مدرن می‌پردازد و توصیه‌هایی پیرامون این‌که چگونه از این تکنولوژی به‌شکلی سالم و رضایت‌بخش استفاده کنیم ارائه می‌کند. عنوان کتاب اشاره به گوشی بلک‌بری و «هملت»، نمایش‌نامه‌ی شکسپیر دارد. شاید برایتان سوال پیش بیاید که ربط بین این دو چیست؟ ربط بین این دو پیام اصلی کتاب است.
در نمایش‌نامه، هملت مونولوگی دارد که در آن اشاره می‌کند که دوست دارد ذهن خود را از تمام سر و صداهای دنیا که حواسش را پرت می‌کنند خالی کند. در نظر نویسنده‌ی این کتاب، زندگی کردن در عصر دیجیتال هم ما را خواه ناخواه شبیه به هملت می‌کند؛ کاری می‌کند که بخواهیم هرطور شده از هیاهوی زندگی فرار کنیم.
گوشی بلک‌بری تمثیلی از معادل تبلت‌های مدرن در دوران زندگی شکسپیر است: کتاب میزی (Table Book). کتاب میزی دفترچه‌ای جیبی بود که مردم زمانه با خود حمل می‌کردند و در آن در طول روز چیزهای جالبی که به ذهنشان می‌رسید می‌نوشتند. این دفترچه را می‌شد با اسفنج پاک کرد، بنابراین همیشه می‌شد آن را خالی و پر کرد. بلک‌بری‌های امروزی نیز می‌توانند کاربرد همان دفترچه‌های میزی قدیمی را داشته باشند؛ به‌جای این‌که منشاء هیاهو باشند، صرفاً پناهگاهی برای ذهن باشند تا در آن با خالی کردن افکار خود به آرامش برسیم.
این رویکرد کلی پاورز در این کتاب است. هدف او این است که به ما نشان دهد چطور می‌توانیم طوری از تکنولوژی استفاده کنیم که به‌جای عامل حواس‌پرتی، عامل بهبود زندگی‌مان باشد. از پیشنهادهای او می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اختصاص دادن زمان تعیین‌شده به چک کردن شبکه‌های اجتماعی و ایمیل
- استفاده از ابزار مخصوص برای فیلتر کردن عواملی که حواس را پرت می‌کنند
- درگیر کردن خود با فعالیت‌هایی که نیازمند تمرکز هستند
- دوری عمدی از تکنولوژی و ارتباط برقرار کردن با دنیای اطراف و تلاش برای برقراری ارتباط معنادار با آن
«بلک‌بری هملت» کتابی تامل‌برانگیز است که خواننده را تشویق می‌کند دربارهی تاثیرتکنولوژی روی زندگی بیشتر فکر کند و یک سری توصیه و استراتژی کاربردی پیشنهاد می‌دهد که با به‌کارگیری آن‌ها، می‌توان رابطه‌ای لذت‌بخش‌تر و موازنه‌شده با جهان دیجیتال برقرار کرد.
۹. سیری در نظریه‌ی پیچیدگی (Complexity: A Guided Tour)
- نویسنده: ملانی میچل (Melanie Mitchell)
- سال انتشار: ۲۰۰۹
«سیری در نظریه‌ی پیچیدگی»، همان‌طور که از اسمش پیداست، به معرفی علم نوظهور سیستم‌های پیچیده می‌پردازد. کتاب برای خوانندگان عام نوشته شده و نقطه‌ی شروع خوبی برای آشنایی با این حوزه است. کتاب موضوعات بسیار گسترده‌ای را پوشش می‌دهد، از نظریه‌ی آشوب (Chaos Theory) و فراکتال‌ها (Fractal) گرفته تا اتوماتای سلولی (Cellular Automaton) و زندگی مصنوعی.
کتاب با توضیح مفهوم پیچیدگی و آشنا کردن خواننده با اصول پایه‌ی سیستم‌های پیچیده آغاز می‌شود. سپس به تعدادی از مفاهیم حیاتی در این حوزه می‌پردازد، من‌جمله برآمدگی (Emergence)، سازمان‌دهی خود (Self-Organization)، انطباق (Adaptation) و هم‌فرگشتی (Coevolution). نویسنده از تعدادی مثال از دنیای واقعی استفاده می‌کند تا این مفاهیم را شرح دهد، مثل الگوهای آب‌وهوایی،کلونی‌های مورچه‌ها، اینترنت و مغز انسان.
همچنین میچل به تاریخچه‌ی علم پیچیدگی نیز می‌پردازد؛ از ریشه‌های آن در ریاضیات و فیزیک گرفته تا کاربرد آن در حوزه‌هایی چون زیست‌شناسی، اقتصاد و علوم کامپیوتر. در آخر، نویسنده به درون‌مایه‌های فلسفی و اخلاقی علم پیچیدگی می‌پردازد، من‌جمله محدودیت‌های پیش‌بینی و کنترل، ماهیت قوه‌ی اختیار و رابطه‌ی بین علم و معنویت.
«سیری در نظریه‌ی پیچیدگی» از آن کتاب‌های آگاهی‌بخش است که بعد از خواندنش احساس می‌کنید کلی چیز به‌دردبخور یاد گرفته‌اید.
۱۰. فلسفه‌ی درد (A Philosophy of Pain)
- نویسنده: آرنه یوهان وتلسن (Arne Johan Vetlesen)
- سال انتشار: ۲۰۰۹
«فلسفه‌ی درد» دقیقاً همان چیزی است که عنوانش می‌گوید: نگاهی فلسفی به ماهیت و معنی درد. درد در ظاهر مفهوم ساده‌ای به نظر می‌رسد: چیزی که بد است و همه سعی داریم از آن پرهیز کنیم. ولی وتلسن در این کتاب نشان می‌دهد که قضیه به این سادگی‌ها نیست. در عین این‌که ما سعی داریم از درد پرهیز کنیم، ولی گویی از رفتن دنبال درد نوعی لذت و هیجان کسب می‌کنیم. واقعاً چرا؟
«فلسفه‌ی درد» سعی دارد پاسخی به یک سری سوال فلسفی دربارهی درد ارائه کند، مثل:
- چه‌چیزی درد را از حس‌های دیگر متمایز می‌کند؟
- درد در زندگی اخلاقی ما چه نقشی دارد؟
- ما برای کاهش درد دیگران چه وظیفه‌ای داریم؟
وتلسن علاوه بر منابع فلسفی و ادبی، به پژوهش‌های علمی معاصر نیز رجوع می‌کند تا جوابی عمیق به این سوالات بدهد. او در طول کتاب روی این تاکید می‌کند که جدی گرفتن تجربه‌ی ذهنی درد و همچنین شناسایی راه‌های پیچیده‌ای که درد با زندگی اخلاقی ما گره خورده اهمیت بالایی دارد.
اگر درد برایتان مقوله‌ای مبهم و عجیب است و دوست دارید نظرات آگاهانه‌ی فردی دیگر را دربارهی آن بشنوید، این کتاب برای شما نوشته شده است.
