به نقل از دیجیکالا:
اسکیزوفرنی یکی از هولناک‌ترین و آزاردهنده‌ترین بیماری‌های روانی است که یک انسان می‌تواند آن را تجربه کند. میلیون‌ها نفر در سراسر دنیا با این اختلال دست و پنجه نرم می‌کنند. اسکیزوفرنی نه تنها بیمار را آزار می‌دهد، بلکه خانواده و اطرافیان بیمار هم شرایط دشواری را تحمل می‌کنند. درباره این اختلال می‌توان یک مقاله‌ی بلند نوشت اما متداول‌ترین علامت‌های این بیماری توهم، هذیان، بدبینی و از بین رفتن حس خودآگاهی است. بیماری اسکیزوفرنی به دلیل علائم بحث‌برانگیزی که دارد، مورد علاقه‌ی فیلم‌سازان و فیلم‌‌نامه‌نویسان زیادی قرار گرفته و آثار سینمایی و تلویزیونی متعددی درباره این عارضه روانی ساخته شده است. ساختن یک فیلم درباره اسکیزوفرنی که به تمام جوانت آن بپردازد پیچیده و دشوار است.
در فیلم‌های سینمایی سعی می‌شود تا دنیای غیر واقعی از دید بیماران به تصویر کشیده شود. برخی از فیلم‌های سینمایی هم در تلاشند با نمایش اغراق‌آمیز شرایط روحی بیماران، فیلمی به شدت هیجان‌انگیز و سرگرم‌کننده بسازند. در این مقاله سعی شده ضمن بررسی کیفیت فیلم‌های سینمایی مربوط به این بیماری، آثاری معرفی شوند که چهره‌ی دقیق‌تری از این بیماری را به مخاطبین ارائه می‌دهند؛ آثاری که هم واقع‌گرایانه باشند و هم حس هم‌دردی را در بیننده به خوبی تحریک کنند.
۱۰- آنجل کوچولو (Angel Baby)
- کارگردان: مایکل رایمر
- بازیگران: جان لینچ، ژاکلین مک‌کنزی، کالین فریلز
- محصول: ۱۹۹۵، استرالیا
- امتیاز سایت IMDb به فیلم: ۷ از ۱۰
- امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: ۹۲٪
فیلم «آنجل کوچولو»، یک داستان درام محصول کشور استرالیا است. این فیلم داستان دو بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی را به نام‌های هری (جان لینچ) و کیت (ژکلین مک‌کنزی) روایت می‌کند که در حین پروسه‌ی درمانی با یکدیگر آشنا شده و وارد رابطه می‌شوند. عشق این دو شخصیت به اندازه‌ای بالا می‌گیرد که آنها تصور می‌کنند بدون نیاز به مداوای بیشتر می‌توانند این بیماری را پس زنند. در نهایت امر، قصه با چنین طرح داستانی یعنی رها کردن پروسه‌ی درمان به جریان می‌افتد.
مایکل رایمر، کارگردان این فیلم توانسته دنیا را از جانب دو عاشق‌پیشه‌ی مبتلا به این بیماری روانی به زیبایی نشان دهد. این فیلم درام تقلاهای هری و کیت را برای رهایی از بیماری نشان می‌دهد. البته در این مسیر، بیننده با خانواده‌ی این دو شخصیت هم تا حدودی آشنا می‌شود. برای مثال بوریس، برادر هری تلاش می‌کند تا از برادرش به هر طریقی که شده محافظت کند، هر چند موریس تصور می‌کند که در این پروسه موفق نیست.
بیننده‌ی فیلم «آنجل کوچولو» نمی‌تواند به این دو شخصیت کمکی کند اما پایه و اساس یک رابطه‌ی عاشقانه و صد البته توهم و نبرد دو شخصیت با اسکیزوفرنی را به خوبی دنبال می‌کند. جذابیت این فیلم در اینجاست که این زوج علی رغم تمامی مشکلاتی که متحمل می‌شوند، به شدت برای کسب یک زندگی طبیعی و نرمال امیدوار هستند. این فیلم سینمایی توانسته در هفت جشنواره‌ی فیلم استرالیا جوایزی را کسب کرده و توسط منتقدین به دلیل نمایش یک بیماری خطرناک و هنرنمایی لینچ و مک‌کنزی مورد تحسین قرار گیرد.
۹- پناه بگیر (Take Shelter)
- کارگردان: جف نیکلز
- بازیگران: مایکل شانون، جسیکا چستین، شی ویگام
- محصول: ۲۰۱۱، آمریکا
- امتیاز سایت IMDb به فیلم: ۷.۳ از ۱۰
- امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: ۹۲٪
فیلم «پناه بگیر»، یک اثر سینمایی شاهکار از جف نیکلز با هنرنمایی استثنائی مایکل شانون است که بیماری اسکیزوفرنی یک شخصیت را در داستانی سینمایی به تصویر می‌کشد. داستان درباره‌ی فردی است که تلاش می‌کند تا در حیاط پشتی خانه‌اش یک پناهگاه برای طوفان بسازد. این موضوع به یک وسواس برای بیمار تبدیل می‌شود و او در این مسیر نه تنها شغلش، بلکه نامزد و خانواده‌اش را هم از دست می‌دهد. او باور دارد که رویاهایش درباره‌ی طوفان، یک پیش‌گویی و الهام بوده و او باید برای مقابله با این اتفاق آخرالزمانی آماده شود. در نهایت امر، او وارد یک بلوای روحی و روانی می‌شود که به صورت اساسی زندگی‌اش را درگیر می‌کند. شخصیت اصلی داستان در میانه‌ی سی سالگی‌اش قرار دارد؛ دقیقا سنی که مادرِ شخصیت هم علائم بیماری اسکیزوفرنی را از خود نشان می‌دهد؛ با این تفاوت که مادر شخصیت اصلی داستان در بیمارستان بستری می‌شود. کاراکتر اصلی فیلم از این مسئله واهمه دارد که شاید این عارضه‌ی روانی به او انتقال پیدا کرده و به همین دلیل، او به دنبال تحقیق درباره‌ی بیماری اسکیزوفرنی، وارد مسیری جدید می‌شود.
از آنجایی که مخاطب آگاهی کامل از وضعیت بیماری شخصیت دارد، به شدت ناراحت کننده است که بیمار در حال از دست دادن کنترل سلامتی‌اش و همچنین کل زندگی‌اش است. نکته‌ی ترسناک ماجرا اینجاست که شخصیت اصلی داستان مدام در این ترس و واهمه است که یک طوفان آخر الزمانی در راه است که به عقیده‌اش تمامی موجودات زنده را می‌کشد. ایفای نقش مایکل شانون در این فیلم عالی است اما جیسکا چستین هم در این فیلم در نقش همسر بیمار خوش می‌درخشد. از فضاسازی معرکه‌ی فیلم هم نباید غافل ماند که به شدت در القای حس رازآلود و هیجانی فیلم اثرگذار است.
۸- جزیره شاتر (Shutter Island)
- کارگردان: مارتین اسکورسیزی
- بازیگران: لئوناردو دی کاپریو، امیلی مورتیمر، مارک روفالو
- محصول: ۲۰۱۰، آمریکا
- امتیاز سایت IMDb به فیلم: ۸.۲ از ۱۰
- امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: ۶۸٪
مارتین اسکورسیزی فیلم‌های بسیار متعددی با ایده‌ی نمایش شخصیت‌های دچار اختلالات روانی نظیر «راننده تاکسی» (Taxi Driver) و «گاو خشمگین» (Raging Bull) ساخته است. با این اوصاف، فیلم «جزیره‌ی شاتر» با هنرنمایی لئوناردو دی‌کاپریو، دقیقا حول محور یک شخصیت بدبین و مبتلا به اسکیزوفرنی روایت می‌شود. دی‌کاپریو در نقش یک مارشال فدرال که ثبات روانی ندارد به یک جزیره‌ی کوچک در ماساچوست فرستاده می‌شود تا صحت و سقم سلامت روانی یک زندانی را بررسی کند. مارشالِ داستان همچنین با سندرم پس از سانحه به دلیل تجاربش در جنگ جهانی دوم دست و پنجه نرم می‌کند و هر از گاهی در پسِ ذهنش در حال یادآوری آزادسازی کمپ داکائو و کمک به قتل عام تمامی نگهبانان نازی است. شخصیت اصلی داستان همچنین به شدت در سوگ همسرش است که در جریان یک آتش‌سوزی می‌میرد. فیلم «جزیره‌ی شاتر» اتفاقات بسیار جذاب و هیجان‌انگیزی نظیر توهم توطئه را بررسی می‌کند؛ تجاربی که شخصیت اصلی داستان با ایفای نقش دی‌کاپریو با آن مواجه می‌شود. با این حال، انتهای فیلم و دیالوگی که شخصیت اصلی داستان در پایان داستان بیان می‌کند، به ماندگاری این اثر به شدت کمک می‌کند.
۷- دانی دارکو (Donnie Darko)
- کارگردان: ریچارد کلی
- بازیگران: جیک جیلنهال، جنا مالونه، مری مک‌دانل
- محصول: ۲۰۰۱، آمریکا
- امتیاز سایت IMDb به فیلم: ۸ از ۱۰
- امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: ۸۷٪
بیننده در همان وهله‌ی اول متوجه می‌شود که شخصیتی به اسم دانی دارکو با بازی جیک جیلنهال از یک وضعیت روحی-روانی حاد رنج می‌برد. دانی داروهای خاصی را مصرف کرده، با روان‌شناسش صحبت کرده و هنگام نیمه‌های شب با پیاده‌روی در اطراف شهر به به یک آهنگ گوش می‌دهد؛ آهنگی که به دانی می‌گوید دنیا در حال پایان یافتن است. در همین حین، یک موتور هواپیما از ناکجاآباد دقیقا در خانه‌ی دانی فرود می‌آید. اگر دانی سلسله اتفاقاتی را انجام نمی‌داد قطعا در این سانحه کشته می‌شد. داستان با این موضوع به جریان می‌افتد که تا پایان دنیا وقتی نمانده و دانی باید کاری کند.
سبک فیلم به گونه‌ای است که مخاطب، دائم از خود این سوال را می‌پرسد که دانی یک فرد مبتلا به اسکیزوفرنی است یا یک پیامبر که از اتفاقات آینده با خبر است. در جریان فیلم، پایِ یک کتاب به میان کشیده می‌شود که با محوریت سفر در زمان است. فیلم «دانی دارکو» تا حدودی طنز هم به نظر می‌رسد؛ چراکه درو بری‌مور و پاتریک سوویزی در این فیلم به هنرنمایی می‌پردازند. سوویزی در این فیلم در نقش یک سخنران انگیزشی ظاهر می‌شود که اسرار تاریکی را از دیگران پنهان می‌کند. با تمامی این تفاسیر، فیلم در تلاش است تا تقلاهای یک بیمار اسکیزوفرنی را به خوبی مطرح کند.
۶- یک ذهن زیبا (A Beautiful Mind)
- کارگردان: ران هاوارد
- بازیگران: راسل کرو، اد هریس، جنیفر کانلی
- محصول: ۲۰۰۱، آمریکا
- امتیاز سایت IMDb به فیلم: ۸.۲ از ۱۰
- امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: ۷۴٪
«یک ذهن زیبا»، جزء اولین و بهترین فیلم‌های سینمایی است که نگاهی مدرن و احساس برانگیز به بیماری اسکیزوفرنی از خود نشان می‌دهد. بیننده‌ها تا قبل از این فیلم، به واسطه‌ی آثاری مثل «روانی» (Psycho) به کارگردانی آلفرد هیچکاک عادت کرده بودند تا یک بیمار اسکیزوفرنی قاتل یا عصبی را مشاهده کنند. «یک ذهن زیبا» ثابت کرد که می‌توان قاتل نبود و باز هم از تماشای زندگی یک فرد مبتلا به اسکیزوفرنی لذت برد. شخصیت اصلی داستان درست شبیه به فیلم «جزیره‌ی شاتر» تلاش می‌کند تا یک واقعیت غلط را بر اساس اتفاقات واقعی از نو بسازد. جان نش یک ریاضی‌دان نابغه است که با سرویس امنیت ملی همکاری می‌کند که به صورت اتفاقی متوجه پیام‌هایی پنهانی در مجلات می‌شود؛ پیام‌هایی که اطلاعات مهمی را قرار است افشا کنند.
جنیفر کانلی، همسر جان به تدریج مدارک و شواهدی را می‌یابد که در راستای ابتلای همسرش به بیماری اسکیزوفرنی است. در این ماجرا جان نش می‌تواند با دارو درمانی و کنترل استرس و فشار روحی در یک وضعیت پایدار ذهنی قرار گیرد. با این حال، توهمات نش به اندازه‌ای واضح است که جان در حذف آنها ناتوان است. فیلم «یک ذهن زیبا» علاوه بر نمایش بیماری اسکیزوفرنی، به بیننده یاد می‌دهد که چطور می‌توان به فرد مبتلا به عارضه‌ی اسکیزوفرنی محبت کرد.
۵- شماره ۲۳ (The Number 23)
- کارگردان: جوئل شوماخر
- بازیگران: جیم کری، ورجینیا مدسن، لوگان لرمن
- محصول: ۲۰۰۷، آمریکا
- امتیاز سایت IMDb به فیلم: ۶.۴ از ۱۰
- امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: ۷ ٪
فیلم «شماره ۲۳» یکی از معدود آثار جدی جیم کری است که توسط بسیاری از منتقدین سینما مورد تحسین قرار نگرفت اما علاقه‌مندان به ژانر رازآلود با آن توانسته‌اند ارتباط برقرار کنند. داستان این فیلم نوآر و مدرن درباره‌ی فردی است که به این باور می‌رسد عدد ۲۳ را در همه جا می‌تواند ببیند. شخصیت جیم کری در یک مرکز کنترل حیوانات کار کرده و با این حال از یک سگ به اسم ند (NED) می‌ترسد. زمانی‌که همسر شخصیت اصلی داستان (با بازی ورجینیا مدسن) به او یک کتاب قرمز رنگ به اسم شماره‌ی ۲۳ می‌دهد، کاراکتر اصلی داستان شباهت‌های زیادی را بین خودش و قهرمان داستان پیدا می‌کند.
هر اندازه که شخصیت اصلی داستان بیشتر مطالعه می‌کند، بیشتر به اتفاقات داستانی وسواس پیدا کرده و کم کم ارتباطش با دنیای واقعی قطع می‌شود. او به دنبال یافتن نویسنده‌ی ناشناس کتاب وارد یک ماجراجویی عجیبی می‌شود که برای بیننده به شدت هیجان‌انگیز خواهد بود. همان‌طور که گفته شد، جیم کری در این فیلم به شکلی متفاوت نسبت به آثار کمدی‌اش ظاهر می‌شود. همین المان به اندازه‌ی کافی عامل خوبی برای تشویق دیگران به تماشای این اثر به حساب می‌آید.
۴- انزجار (Repulsion)
- کارگردان: رومن پولانسکی
- بازیگران: کاترین دونو، آیان هندری، جان فریسر
- محصول: ۱۹۶۵، آمریکا
- امتیاز سایت IMDb به فیلم: ۷.۶ از ۱۰
- امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: ۹۵٪
رومن پولانسکی با فیلم «انزجار» توانسته کابوس بی‌نظیری را درباره‌ی یک زن به تصویر بکشد که از یک دنیای واقعی به مرز جنون کشیده می‌شود. این فیلم سورئال توسط شخصی ساخته می‌شود که خودش به دلیل یک اتهام به بدنامی مشهور شد. کاترین دونو با هنرنمایی بی‌نظیرش توانسته یک زن اسرارآمیز و متوهم را به خوبی به نمایش بکشد. «انزجار»، تنها فیلم این لیست به شمار می‌رود که شخصیت اصلی داستانش یک زن است. این اتفاق، یعنی نمایش یک زن مبتلا به اسکیزوفرنی در سینما به ندرت رخ می‌دهد. موضوع تجاوز و توهم‌هایی که شخصیت اصلی داستان تجربه می‌کند، دست مایه‌ی خلق اتفاقات متعددی در این فیلم می‌شود.
جریان اصلی داستان فیلم «انزجار» دقیقا از نقطه‌ای شروع می‌شود که شخصیت اصلی داستان به یک‌باره تنها می‌شود. او با خواهر و نامزد خواهرش زندگی می‌کند و دقیقا پس از بیرون رفتن این دو فرد به مدت یک هفته، شخصیت اصلی داستان درگیر سلسله توهم‌هایی می‌شود که در نهایت به یک پایان بسیار حیرت‌انگیز در سینمای کلاسیک ختم می‌شود.
۳- گلوله (Bullet)
- کارگردان: جولین تمپل
- بازیگران: میکی رورک، فرنک سنگر، آدرین برودی
- محصول: ۱۹۹۶، آمریکا
- امتیاز سایت IMDb به فیلم: ۶.۴ از ۱۰
- امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: ۷۰٪
فیلم «گلوله» درباره‌ی جنگی بین دو گروه خلافکار به سرپرستی رپر معروف توپاک شکور و میکی رورک در نقش یک مصرف‌کننده‌ی هروئین است که به تازگی از زندان آزاد شده است. داستان اصلی فیلم درباره‌ی یک جنگ خشن است اما دلیلی باعث شده تا این فیلم در این لیست قرار گیرد. برادر میکی رورک که توسط تد لوین نقشش جلوی دوربین بازی می‌شود، یک فرد بدبین مبتلا به اسکیزوفرنی است که بخشی از داستان روی دوش این شخصیت سنگینی می‌کند. فیلم «گلوله» به زیبایی آثار مخرب بیماری اسکیزوفرنی را روی فرد و خانواده‌اش نجات می‌دهد.
لوین فرد بدبینی است که از همان ابتدای فیلم افکار وسواس‌گونه داشته و فیلم هم تلاش می‌کند تا این بیماری را به صورت واقع‌گرایانه تا پایان داستان نشان دهد. در نهایت امر، اتفاقاتی رقم زده می‌شود که به یک پایان شوکه‌کننده ختم می‌شود.
۲- عنکبوت (Spider)
- کارگردان: دیوید کراننبرگ
- بازیگران: رالف فاینز، میراندا ریچاردسون، گابریل بایرن
- محصول: ۲۰۰۲، آمریکا
- امتیاز سایت IMDb به فیلم: ۶.۸ از ۱۰
- امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: ۸۵٪
دیوید کراننبرگ، فیلم‌ساز و کارگردانی است که به ساخت فیلم‌های وحشتناک معروف است. با این حال، او یک فیلم ترسناک روان‌شناختی معرکه با مضمون اسکیزوفرنی و افسردگی تحت عنوان «عنکبوت» ساخته است. فیلم با یک پایان شوکه‌کننده، بیننده را آن‌چنان درگیر می‌کند که هر آنچه دیده بود را زیر سوال ببرد. چنین حسی را می‌توان در فیلم‌های دیگری پیرامون بیماری اسکیزوفرنی نظیر «جزیره‌ی شاتر» هم به خوبی درک کرد. «عنکبوت» از حیث فیلم‌برداری و طراحی صحنه یک اثر بسیار زیباست و آسیب‌های روحی کاراکتری که رالف فاینز تجربه می‌کند را به زیبایی نشان می‌دهد.
داستان این فیلم درباره اسکیزوفرنی با آزادی شخصیت اصلی از بیمارستان روانی شروع می‌شود و شخصیت اصلی تلاش می‌کند تا اتفاقات گذشته را به خاطر بیاورد اما این اتفاق به راحتی رخ نمی‌دهد. میراندا ریچاردسون و گابریل بایرن هنرنمایی بی‌نظیری را در این فیلم از خود ارائه می‌دهند. با این حال، فاینز و بازی درخشانی که به بیننده تقدیم می‌کند، به شدت احساسی و تکان‌دهنده محسوب می‌شود.
۱- تمیز، تراشیده‌شده (Clean, Shaven)
- کارگردان: لاج کریگن
- بازیگران: پیتر گرین، آلیس لویت، مگان اون
- محصول: ۱۹۹۳، آمریکا
- امتیاز سایت IMDb به فیلم: ۷ از ۱۰
- امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: ۹۱٪
«تمیز، تراشیده شده» یکی از هولناک‌ترین، دردناک‌ترین و در عین حال واقع‌گرایانه‌ترین فیلمی است که درباره‌ی اسکیزوفرنی تا به حال ساخته شده است. داستان حول محور فردی به اسم پیتر گرین روایت می‌شود. یک کارآگاه در تعقیب و رصد شخصیت گرین به اسم پیتر وینتر است که فکر می‌کند پیتر در قتل یک پسربچه‌ی جوان مقصر است. پیتر به تازگی از یک موسسه‌ی روانی آزاد شده و در تلاش است به زندگی عادی‌اش برگردد. پیتر که از بیماری اسکیزوفرنی رنج می‌برد سعی می‌کند تا با مادر و همچنین دختر جوانش ارتباط برقرار کند اما همچنان از توهم و هذیان‌های متعددی رنج می‌برد.
هر لحظه از زندگی پیتر یک کابوس بزرگ در فیلم است که بیننده باید دل و جرات تماشایش را داشته باشد. فیلم با یک بودجه‌ی بسیار اندک ساخته شده، اما فیلم‌ساز توانسته با تمامی ابزار و اشیای محیطی کاری کند تا بیننده از تماشای اتفاقات پیرامون یک مبتلا به بیماری اسکیزوفرنی لذت ببرد. با تحسین منتقدین و معرفی این اثر توسط رسانه‌ها، این فیلم سینمایی شاهکار به مراتب بیشتر از قبل مورد توجه مخاطبین سینما قرار گرفت. «تمیز، تراشیده شده» تا به این جای کار، یکی از دردناک‌ترین آثاری است که درباره‌ی یک اختلال روحی و روانی ساخته شده است.
منبع: Movieweb