کیست پوستی چیست؟
کیست پوستی یک اختلال پوستی شایع و غالبا بی ضرر است که در اکثر موارد خود به خود درمان می شود. در واقع کیست پوستی یک توده یا بافت کیسه ای گرد و برجسته ی پر از مایع در زیر پوست است که داخل آن از لیپید، هوا، مایع، کراتین یا مخاط پر شده است. بیشتر کیستها خوش خیم و غیر سرطانی هستند اما به نوع کیست بستگی دارد. رشد کیستهای پوستی بسیار کند بوده و معمولا از مرکز تیره رنگ کیستها، مایع داخل ان را خارج می کنند.
علائم کیست پوستی
✔️ رنگ پوست بدن، سفید یا زرد رنگ
✔️ معمولا دارای یک مرکز تیره رنگ
✔️ رشد بسیار کند
✔️ اندازه ی نخود و یا چند سانتی متر
✔️ عفونت خارج شده بوی بدی دارد
علت ایجاد کیست پوستی
بنا به نوع، کیستها می توانند به دلیل عوامل زیر ایجاد شوند:
✔️ عفونت
✔️ مشکلات ژنتیکی
✔️ التهاب مزمن
✔️ اشتباهات در رشد جنینی
✔️ انسداد مجاری
✔️ نقص سلولی
✔️ انگل
✔️ آسیب ها در داخل و خارج از پوست
چگونه کیست پوستی ایجاد می شود؟
پوست در تنظیم دمای بدن، دفاع در برابر عفونت و سایر عوامل محیطی، محافظت از بدن در برابر مواد مضر خارجی مانند مواد سمی و اشعه ماورا بنفش نقش بسیار مهمی را ایفا می کند. پوست از چند جزء مهم مانند فولیکول مو، غده چربی، غده عرق و غیره تشکیل می شود تا هر کدام نقش های متنوعی در عملکرد پوست دارند. برخی از سلولهای پوستی پروتئینی بنام کراتین را تولید می کنند و به سمت لایه های سطحی پوست یعنی اپیدرم می آورند. زمانی که عملکرد این سلولها بنابه دلایلی دچار اختلال شوند، این کراتینها بجای آمدن به سطح پوست در زیر و عمق پوست میمانند و کیست پوستی را ایجاد می کنند.
انواع کیست پوستی
1) کیست اپیدرموئید
2) کیست قطبی
3) کیست شالازیون (میبومیا)
4) کیست سباسه
5) کیست پستان
6) کیست گانگلیون
7) کیست پیلونیدال
8) کیست بیکر
9) کیست مخاطی
10) کیست پرینورال
1) کیست اپیدرموئید:
کیستهای اپیدرموئید یکی از انواع کیستهای پوستی هستند که روی صورت، گردن، قفسه سینه،شانه و پوست اطراف دستگاه تناسلی ایجاد می شوند و توده های کوچک، خوش خیم و غیر سرطانی هستند که رشد کندی دارند و در بزرگسالان جوان، میانسال و افراد مستعد آکنه بیشتر ایجاد می شوند. داشتن برخی اختلالات ژنتیکی، دوره بلوغ و آسیبهای پوستی می توانند احتمال ابتلا به این نوع کیست پوستی را افزایش دهند.
علائم کیست اپیدرموئید
✔️ کیسه های گرد و کوچک در زیر پوست
✔️ دارای یک مرکز کوچک تیره رنگ در دهانه کیست
✔️ مایعی غلیظ، زرد رنگ و بد بویی دارد
علت ایجاد کیست اپیدرموئید
تجمع کراتین در زیر پوست علت ایجاد این نوع از کیست پوستی است که مایع غلیظی را درون کیسه خود دارد. همچنین در صورت التهاب و آلوده شدن کیست اپیدرموئید میتواند متورم، قرمز و دردناک شود.
درمان کیست اپیدرموئید
کیست اپیدرموئید معمولا خود به خود درمان می شود اما اگر اندازه کیست سریعا تغییر کرد و یا تعداد آن افزایش پیدا کرد و همچنین اگر آسیبی مثل پارگی و خراشیده شدن کیست ایجاد شد به پزشک مراجعه کنید تا به ان رسیدگی کند. پزشک یکی از روشهای درمانی زیر را انجام میدهد:
✔️ تزریق: در این روش برای درمان کیست پوستی، دارویی را به درون کیست اپیدرموئید تزریق می کنند که التهاب و تورم آن را کاهش دهد.
✔️ برش و تخلیه: با این روش پزشک برشی را روی کیست اپیدرموئید ایجاد می کند و به آرامی محتویات آن را به بیرون فشار می دهد. این روش نسبتا سریع و آسان می باشد اما بعد از درمان احتمال عود کیست اپیدرموئید وجود دارد.
✔️ جراحی: پزشک با استفاده از یک جراحی خفیف کل کیست اپیدرموئید را خارج می کند. این جراحی بی خطر و موثر است و معمولا مانع از عود کیست می شود. اگر کیست اپیدرموئید ملتهب باشد پزشک انجام جراحی را به تاخیر خواهد انداخت.
2) کیست قطبی:
کیستهای قطبی برجستگی های غیر سرطانی، گرد و به رنگ پوست هستند که در زیر پوست و بر پوست سر ایجاد می شوند. کیستهای قطبی در اطراف فولیکول های مو رشد می کنند. کیست های قطبی می توانند در خانواده ها ایجاد شوند. اگر والدین تحت تأثیر قرار بگیرند ، 50 درصد احتمال دارد که کودک به این بیماری مبتلا شود. این نوع کیست در خانم ها بیشتر از آقایان دیده می شود.
علائم کیست قطبی
✔️ برجستگی کوچک، گرد یا گنبدی شکل.
✔️ 90% در سر اتفاق می افتد.
✔️ اندازه ای بین 0.5 تا 5 سانتی متر دارند.
✔️ رشد کندی دارند.
✔️ هیچ مویی روی کیست رشد نمی کند.
✔️ در اثر فشار دادن کمی حرکت می کند.
✔️ فشار بیش از حد باعث ایجاد درد کیست می شود.
✔️ زرد یا سفید رنگ است.
✔️ در حالت عادی بدون درد و سفت است.
✔️ بیشتر در بزرگسالان 45 تا 65 سال تشکیل می شوند.
علت ایجاد کیست قطبی
در اثر تجمع پروتئین فولیکول مو ایجاد می شود. علت خیلی دقیق از ایجاد کیست قطبی وجود ندارد اما آسیب به فولیکول مو میتواند یکی از عوامل قابل قبول باشد.
درمان کیست قطبی
کیست های قطبی اغلب به تنهایی از بین میروند اما قرار دادن یک کیسه آب گرم روی کیست می تواند تورم و التهاب آن را کاهش داده و به بهبود آن کمک کند. پزشکان نیز معمولاً برای درمان کیست قطبی از داروهای آنتی بیوتیک استفاده میکنند. همچنین اگر پوست اختلالی در بدن ایجاد نکند و اندازه آن خیلی بزرگ نباشد نیاز به انجام جراحی نیست.
3) کیست شالازیون:
کیست سالازیون یا میبومیا در پلک بالایی یا پایینی رخ می دهد و علت ایجاد آن انسداد غده ميبومين (نوعی غده چربی)در پلک است. اندازه این کیست 2 تا 8 میلی متر است که به ندرت عفونی می شود. ممکن است این نوع کیست به طور همزمان بیش از 1 عدد بر روی پلک رخ دهد. کیست شالازيون در افراد مبتلا به بلفاریت چشم یا بيماري پوستی مانند اگزما شایع تر است، زیرا در این شرایط، میبوم (غده چربی) ضخیم تر مي شود بنابراین غده به آسانی مسدود می شود. این نوع کیست پلک نیز خود به خود درمان می شود و معمولا بی خطر و بدون نیاز به جراحی است. کیست میبومیا تاثيري بر بينايي ندارد، گرچه گاهی اوقات آنقدر بزرگ مي شود كه به كره چشم فشار آورده و بینایی را كم مي كند.
علائم کیست شالازیون
✔️ یک توده کوچک که بر روی پلک قرار دارد.
✔️ معمولا در زمانی که تازه کیست ایجاد شده باعث درد خفیف یا تحريك چشم می شود.
✔️ گاهی همراه با عفوني شدن ،تورم، قرمز و درد است.
درمان کیست پلک
🔸استفاده از یک کمپرس آب گرم باعث کاهش تورم می شود. 5 تا 10 دقیق پارچه یا کیسه آب گرم را روی پلک قرار داده و کمی فشار دهید. این کار را 3 تا 4 بار در روز انجام دهید. گرما باعث نرم شدن مایع و گاهی خروج مایع داخل کیست می گردد و آن را تخلیه می کند.
🔸اگر کیست پلک عفوني باشد از پماد، قطره و داروهای آنتی بیوتیک استفاده می شود.
🔸شستشوی پلک با محلول های ضد عفونی چشم، چربی و سلول های مرده پوست را که ممکن است باعث تشکیل کیست ها شود، از بين مي برد.
🔸اگر شالازيون باعث ایجاد مشکل مثل اختلال در بینایی شود؛ جراحي کوچکی جهت درمان کیست پلک انجام میگیرد. در طی این جراحی یک بی حسی موضعی صورت می گیرد و سپس در داخل پلک برش کوچکي زده مي شود تا محتویات کیست بيرون بيايد و كيست از بین برود. بعد از عمل، معمولا قطره يا پماد آنتي بيوتيك تجویز می شوند.
4) کیست سباسه
کیست سباسه روی صورت، گردن و تنه رخ می دهد و علت ایجاد آن آسیب به غده سباسه (غده ترشح چربی)مثل بریدگی، زخم جراحی و… می باشد. کیست سباسه معمولا بزرگ و دردناک می باشد و غالبا خوش خیم و غیر سرطانی. همچنین کیستهای سباسه رشد کندی دارند. گاهی کیست سباسه با کیست اپیدرموئید و قطبی اشتباه گرفته می شود. در نظر داشته باشید که کیست قطبی در فولیکول مو و کیست اپیدرموئید بیشتر در صورت و گردنو دستگاه تناسلی رخ داده و اندازه آن کوچک است اما کیست سباسه به علت انسداد غده چربی رخ میدهد و معمولا اندازه ی بزرگ و قرمزی دارد. ماده ای که درون کیست سباسه وجود دارد ماده‌ای نیمه جامد، سفید و چرب است. کیست سباسه در نواحی پر مو بیشتر رخ میدهند و در درازمدت باعث ریزش مو در ناحیه بالای خود میشود. از دیگر ویژگی های کیست سباسه این است که خوش خیم و غیرسرطانی هستند و اغلب رشد کندی دارند ولی گاهی بزرگ میشوند.
5) کیست پستان(فیبروکیستیک سینه):
گاهی کیستها در سینه رخ میدهند که اکثرا در زنان رخ می دهد. کیست سینه اکثرا خوش خیم و غیر سرطانی است و خیلی روی پوست قابل مشاهده نیستند و اکثرا با معاینه مشخص می شوند. برای ایجاد کیست پستان دلایل زیادی وجود دارد. گاهی در برخی خانم ها کیستهای سنه با درد همراهند و موجب آزار فرد مبتلا می شوند. کیست بیشتر در زنان بین 20 تا 50 سال اتفاق می‌افتد و در زنانی که به سن یائسگی نزدیک میشوند شایع‌تر است.
معمولا زنانی که کیست سینه دارند قبل از پریود دچار درد سینه و تورم آن می شوند.
علائم کیست سینه
✔️ تورم یا برآمدگی صاف، متحرک یا بیضی شکل
✔️ حساسیت به درد در ناحیه ی سینه
✔️ معمولا قبل از پریود اندازه افزایش اندازه برآمدگی سینه بیشتر می شود. اما ممکن است در طول ماه علائم کمتری داشته باشد
✔️ تغییر اندازه در طول ماه و جابجایی توده و اگر بافت فیبری زیای وجود داشته باشد، توده‌ها در یک مکان ثابت میشوند
✔️ درد در زیر بغل خود
✔️ ترشحات نوک سینه که معمولاً شفاف به رنگ زرد یا قهوه‌‌ای تیره هستند.
✔️ تورفتگی یا صاف شدن نوک سینه‌ها
اگر مایعات قرمز رنگ یا خونی از نوک پستان شما بیرون بیاید، فوراً به پزشک مراجعه کنید، زیرا این ممکن است نشانه سرطان پستان باشد.
علت ایجاد کیست سینه
بافت نگهدارنده‌‌ای که به سینه شکل میدهد از بافت چربی و همبند فیبری تشکیل شده‌‌است. کیست پستان در اثر تجمع مایعات درون غده، در سینه ها تشکیل میشود. همچنین تغییرات هورمونی مثل پریود که در تخمدان‌ها ایجاد میشود باعث واکنشی در بافت سینه شده و باعث تغییراتی مانند تورم، برآمدگی و درد شدید میشود.
درمان کیست سینه
برای درمان کیست سینه حتما به پزشک مراجعه کنید. پزشک ممکن است دستور ماموگرافی، سونوگرافی یا MRI را برای تشخیص دقیق تجویز نماید. اگر نیاز به تخلیه توده باشد پزشک یک سوزن نازک را به داخل سینه فرو میکند که به این صورت پس از رسیدن سوزن به مایعات و تخلیه آن، کیست متلاشی شده و از بین می‌رود.
6) کیست گانگلیون:
کیست گانگلیون یک توده با بافت گرد می باشد و معمولا در امتداد تاندون یا مفاصل بخصوص مچ دست و پا رخ می دهد.
این نوع کیست بیشتر در خانمها، افرادی که مچر ضعیفی دارند و افرادی که از مچ دست و پای خود زیاد استفاده می کنند مثل ژیمناستیک کارها بیشتر رخ می دهد.
علت ایجاد این کیست مچ دست و پا، تجمع مایعات می باشد و میتواند به علت آسیب دیدگی، ضربه و استفاده بیش از حد از تاندون و مفصل مچ باشد.
کیست مچ دست و پا معمولا غیر سرطانی و بی ضرر است و اغلب به تنهایی درمان می شود اما اگر باعث درد و جلوگیری از انجام کارهای روزمره گردد میتوان آن را جراحی نمود.
اگر کیست گانگلیون در ناحیه مچ پا داشته باشید در هنگام راه رفتن دچار دید و ناراحتی می شوید. همچنین اگر نزدیک عصب باشد می تواند باعث از دست دادن تحرک دست و پا، بی حسی، درد و احساس سوزن سوزن شدن گردد.
درمان کیست گانگلیون
برای درمان این کیست باید به پزشک مراجعه شود. پزشک علائم را بررسی کرده و شاید به تصویر برداری مثل اشعه ایکس نیاز داشته باشد. گاهی نیز مایع داخل کیست را نمونه گیری می نماید. پزشک جهت خارج کردن مایع کیست سوزنی را وارد کیست کرده و کیست را تخلیه می نماید. گاهی نیز از جراحی برای درمان کیست مچ استفاده می شود. اما بهر حال امکان ایجاد مجدد کیست وجود دارد.
درمان خانگی و بهبود کیست مچ دست و پا
از حرکت بی شاز حد دست و پا بپرهیزید.
از مچ بندهای طبی برای نگه داری و جلوگیر از تحرک بیش از حد مچ استفاده کنید. مچ بند و عدم فعالیت زیاد مچ یاعث کوچکتر شدن کیست می گردد. برای پای خود نیز از کفشی استفاده کنید که با کیست برخوردی نداشته باشد و آن را تحریک نکند.
7) کیست پیلونیدال:
این نوع کیست در شکاف بالای باسن زخ می دهد. کیست پیلونیدال معمولا بعد از بلوغ رخ داده و علت اصلی آن ترکیبی از مشکلات هورمونی، رشد غیر طبیعی مو، اصطکاک ناشی از لباس و نشستن طولانی می باشد. معمولا برای درمان این نوع کیست از آنتی بیوتیکها استفاده می شود تا تورم را کاهش دهد و سپس سرنگی به داخل کیست کرده تا مایع را خارج کنند.
علائم کیست پیلونیدال:
✔️ درد به هنگام نشتنن یا ایستادن
✔️ پوست قرمز یا ایجاد زخم در اطراف توره
✔️ چرک و تخلیه خون با بوی بد
✔️ تورم و التهاب
✔️ مو روی توده
8) کیست بیکر:
یک تورم پر از مایع در پشت زانو است که در اثر مشکلات مفصلی مثل آرتروز، آسیب به غضروف رخ می دهد. کیست بیکر دارای درد خفیف تا شدید است و باعث کاهش دامنه حرکتی زانو می شود.
9) کیست مخاطی:
نوعی کیست پوستی است که شکل ظاهری آن غده های کوچک به رنگ صورتی یا مایل به آبی بوده و در دهان یا روی لب ایجاد می شود.کیست مخاطی زمانی ایجاد می شود که غدد بزاقی با مخاط پز می شوند. از عوامل ایجاد کیست مخاطی ضربه به حفره دهان، گاز گرفتن لب، پرسینگ و اختلال غدد بزاقی می باشد.
چگونه کیست پوستی را تشخیص دهیم؟
گاهی کیستهای پوستی با آبسه یا جوشهای پوستی اشتباه گرفته می شوند. برای اینکه متوجه شوید کیست پوستی دارید و یا برجستگی ایجاد شده بر پوست شما اختلال پوستی دیگری است لازم است به علائم کیست پوستی خود توجه نمائید و تمامی علائم را به پزشک متخصص اعلام کنید.
فرق کیست با جوش پوستی و آبسه پوستی در چیست؟
جوش و آبسه پوستی در واقع اختلال های پوستی هستند که دردناک و چرکی هستند و در اثر عفونت باکتریایی ایجاد می شوند اما کیست های پوستی غالبا برجستگی هایی صاف و به رنگ پوست هستند که اکثرا بدون درد و ناراحتی هستند و بعد از مدتی از بین می روند.
مقالات پیشنهادی: