تاریخچه کوتاه | سلامتی | امور مالی، حرفه ای و تجارت | زندگی روزمره | آموزش و پرورش | سایر کاربردها
ما هر روز بی آن که حتی خودمان متوجه باشیم از اصول روانشناسی برای برخورد با مسائل مختلف و مشکلات زندگی خود بهره می بریم، علمی که همه انسان ها – کوچک و بزرگ، پیر و جوان، زن و مرد – به روش های مختلف از آن استفاده می کنند و تنها به دانشجویان، مربیان یا متخصصان بهداشت و روان اختصاص ندارد و بی شک هر چقدر دانش ما در این زمینه افزایش یابد کیفیت زندگی ما نیز بهبود پیدا خواهد کرد.
تاریخچه کوتاه
علم روانشناسی به مطالعه علمی رفتار انسان و فرایندهای ذهنی می پردازد و استفاده از آن به هزاران سال پیش و تمدن های مصر و یونان باستان بازمی گردد. در آن زمان روانشناسی به عنوان زیر شاخه ای از فلسفه به شمار می رفت اما از سال 1870 میلادی به عنوان یک شاخه مستقل مورد مطالعه قرار گرفت.
امروزه تاثیر مطالعات روانشناسی در زندگی بشر بیش از هر زمان دیگری شناخته شده و مورد احترام و توجه قرار گرفته است و هر روز پیشرفت های مهمی در این زمینه رخ می دهد.
کاربردهای اولیه روانشناسی در عصر مدرن اغلب حول محافظت افراد از آسیب های عاطفی و فیزیکی می گردد تا این افراد مانند دیگران بتوانند با شرایط روانی که هر روز با آن ها درگیر هستند روبرو شده و بر آن ها غلبه کنند.
روانشناسی امروزه در همه زمینه های زندگی از صنایع، آموزش و پرورش و حقوق گرفته تا بازاریابی و سیاست راه پیدا کرده است، این علم می تواند علت رفتار آدم ها را توضیح دهد و به همین دلیل در بسیاری موارد راه گشای بشریت بوده است.
این علم با بررسی رفتار گذشته افراد، روی پیش بینی و بهبود رفتار آینده آن ها کار می کند، به افراد در تصمیم گیری ها، مدیریت استرس و کنترل رفتار کمک کرده، باعث می شود افراد در حرفه خود موفق باشند، در روابط خود بهتر عمل کنند و اعتماد به نفس بیشتری داشته باشند.
در ادامه قصد داریم درباره کاربردهای شگفت انگیز روانشناسی در زندگی انسان ها صحبت کنیم، با کوکا همراه باشید.
کاربرد روانشناسی در سلامت
روانشناسی به عنوان ابزاری برای سلامت کلی بدن شناخته شده است، از تکنیک های موثر روانشناختی برای علاقمند کردن افراد به ورزش و رژیم غذایی سالم تر گرفته تا درمان های جدید برای افسردگی، روانشناسی برای همه این موارد استراتژی های جالبی ارائه می دهد که به مدد آن ها می توان شادتر و سالم تر زندگی کرد.
همان طور که حتما شنیده اید سلامت جسم و روان ارتباط نزدیکی به هم دارند به طوری که بیماری ها و ناراحتی های روحی همچون افسردگی، بیماری های عصبی و فشارهای ناشی از استرس و اضطراب شدید تاثیر منفی روی سلامت بدن گذاشته و خطر ابتلا به بیماری قلبی، سکته، سرطان و غیره را افزایش می دهند.
بسیاری از رفتارهای ناسالم نیز از مسائل روانشناختی ناشی می شوند، به عنوان مثال پرخوری و بی اشتهایی عصبی هر دو از اختلالات روانشناختی هستند که اگرچه در بسیاری از افراد دیده نمی شوند اما همه ما در اتفاقات روزمره خود با مسائل مشابه برخورد می کنیم که نیاز به درک روان دارد.
امروزه از روانشناسی برای درمان بیماری های مختلف روانی مانند آلزایمر و پارکینسون، درک بهتر و کمک به افراد مبتلا به اختلالات رشد فراگیر مانند اوتیسم و بسیاری از اختلالات عصبی استفاده می شود.
به همین دلیل با توجه به اهمیت روانشناسی در حوزه سلامت امروزه در هر بیمارستان، درمانگاه و بسیاری از مراکز پزشکی بخش ویژه روانشناسی وجود دارد.
کاربرد روانشناسی در امور مالی، حرفه ای و تجارت
انتخاب های مالی امروز بر زندگی آینده ما تاثیرگذار هستند، مهم است که در شرایط مالی مختلف بهترین انتخاب ها را داشته باشیم و به تفاوت آن چه دوست داریم و آن چه واقعا نیاز داریم بیندیشیم.
به عنوان مثال یکی از مواردی که در امور مالی باید به آن توجه داشت جلوگیری از هدر دادن پول است، این مسئله به راحتی می تواند به یک اعتیاد روانی تبدیل شود.
علم روانشناسی به ما یاد می دهد چگونه به جای آن که به جامعه و اطرافیان اجازه دهیم تعاریف و معیارهای خود از خواستنی ها و نیازمندی ها را به ما تحمیل کنند خودمان تصمیمی آگاهانه گرفته و به نیازهای واقعی خود توجه داشته باشیم.
از سوی دیگر از طریق مطالعه افراد و رفتارهای کلی آن ها در محیط کار به اثربخشی کارها، افراد یا سازمان تمرکز دارد.
لازم به ذکر است علم اقتصاد رفتاری که از تلفیق دو شاخه روانشناسی و اقتصاد ایجاد شده به ما کمک می کند تا بتوانیم در زمینه مدیریت پول تصمیمات عاقلانه ای داشته باشیم، اقتصاد رفتاری به دنبال مطالعات دانیل کانمن و همکارش درباره نحوه مدیریت ریسک ها و عدم اطمینان ها هنگام تصمیم گیری ابداع شده است.
کاربرد روانشناسی در زندگی روزمره
روانشناسی در زندگی روزمره ما کاربرد زیادی دارد و این که چگونه رفتار می کنیم، چگونه نسبت به موقعیت های مختلف واکنش نشان می دهیم و عملکرد ما در شرایط گوناگون چگونه است همگی با روانشناسی ارتباط دارند.
در ادامه به تعدادی از رایج ترین کاربردهای روانشناسی در زندگی روزمره اشاره می کنیم:
1. هدف گذاری و حفظ انگیزه
تعیین اهداف و برنامه ریزی برای امور کوچک و بزرگ روزمره نوعی فرایند روانشناختی است که همه ما برای رسیدن به موفقیت به آن نیاز داریم و موتور رسیدن به اهداف انگیزه می باشد.
انگیزه موضوعی کاملا روانشناختی است و به تفکری روانشناسانه نیاز دارد تا بتوانیم قاطعیت خود در برآوردن خواسته ها را به دیگران اثبات کنیم.
چه هدف ما ترک سیگار، کاهش وزن یا یادگیری یک زبان جدید باشد تفاوتی نمی کند، در علم روانشناسی نکاتی درباره ایجاد و حفظ انگیزه ارائه شده که برای افزایش سطح انگیزشی خود می توانیم از آن ها بهره بگیریم.
با اصول روانشناسی یاد می گیریم چطور هدف گذاری کرده، در مسیر رسیدن به هدف از سیستم پاداش استفاده کنیم و هر زمان احساس کردیم این هدف هیجانی در ما ایجاد نمی کند تغییراتی در روال آن ایجاد کنیم.
2. تصمیم گیری ها
همه ما در طول روز در دوراهی های مختلف قرار گرفته و لازم است بین گزینه های موجود تصمیم بگیریم، این مسئله به پردازش ذهنی زیادی نیاز دارد و بی شک افرادی که قادر به درک فرایند ذهنی پشت تصمیم گیری های خود هستند تصمیمات بهتری خواهند گرفت.
درک این که مغز ما چطور عمل می کند یکی از بهترین و مهم ترین سلاح های زندگی است و برای رسیدن به این درک به علم روانشناسی نیاز داریم. به عنوان مثال بررسی پیامدهای یک تصمیم خاص نیاز به تفکر انتقادی دارد.
روانشناسی به ما کمک می کند تا از دیدگاه های مختلف هر مسئله را بررسی کرده و مطمئن شویم هنگام تصمیم گیری نکته ای از قلم نیفتاده باشد.
این علم توانایی تشخیص دروغ از حقیقت را به ما می دهد تا بتوانیم از خودمان در مقابل عدم صداقت دیگران محافظت کنیم.
طبق مطالعات انجام شده هر فرد 6 نقطه نظر روانشناسی دارد که برای تصمیمات از آن استفاده می کند:
احساسات، منطق، منفی، مثبت، شهودی و خلاقیت
3. روابط شخصی، خانوادگی و اجتماعی
با کمک علم روانشناسی می توانیم خودمان را بهتر بشناسیم و با یافتن علت رفتارها و دیدگاه های خود در زندگی، به درک بهتری از خودمان برسیم.
ما با شناخت خودمان و شخصیت مان می توانیم اهدافی برای خود تعیین کنیم، درباره دیگران و تفاوت های آن ها بیشتر بدانیم و بی شک درک درست از خود و دیگران کمک زیادی به بهبود روابط و ارتباطات شخصی و کاری ما می کند.
روانشناسی به مقوله های احساسی همچون عشق، یافتن همسر ایده آل، ازدواج و زناشویی و همچنین تربیت فرزندان نیز سرک کشیده است، زیر شاخه روانشناسی خانواده که به آن خانواده درمانی نیز گفته می شود بر سیستم های بین فردی در خانواده ها تمرکز دارد.
براساس یافته های ما در روانشناسی یک ارتباط موثر به چیزی بیشتر از نحوه صحبت کردن یا نوع نوشتن فرد بستگی دارد و پیام های غیر کلامی بخش عظیمی از ارتباطات بین فردی ما را تشکیل می دهند، به همین دلیل برای برقراری ارتباط سالم با دیگران لازم است زبان بدن خود را تقویت کرده و به نشانه های غیر کلامی دیگران توجه داشته باشیم.
توانایی ما در درک احساسات خود و اطرافیان (هوش هیجانی) نیز مانند زبان بدن نقش مهمی در روابط و زندگی حرفه ای ما دارد، به گفته یکی از روانشناسان ضریب هوش هیجانی از آی کیو نیز مهم تر می باشد.
4. موفقیت
مقوله موفقیت یکی از داغ ترین بحث های علم روانشناسی و از مهم ترین نیازهای بشر است، تاکنون کتاب ها، مقالات، گزارش ها و نشریات متعددی درباره موفقیت در زمینه های مختلف زندگی سخن گفته اند که بسیاری از آن ها ریشه در علم روانشناسی دارند.
روانشناسی با توجه به نحوه عملکرد ذهن و بدن در زمینه های مهمی همچون کنترل استرس، مدیریت زمان، مطالعه بهتر و غیره به ما یاری می دهد و به ما کمک می کند مهارت های خود را بهبود ببخشیم و از آن ها در جهت رسیدن به موفقیت استفاده کنیم.
به عنوان مثال داشتن مهارت های رهبری در بسیاری از مراحل زندگی ضروری است – مهم نیست مدیر یک شرکت باشیم یا داوطلب مدیریت یک گروه محلی جوانان – بسیاری از افراد رهبر متولد نمی شوند اما در صورت نیاز و با توجه به چند اصل روانشناسی می توانند این مهارت را بهبود ببخشند.
5. حافظه و یادآوری خاطرات
آیا تا به حال به این فکر کرده اید که چگونه می توانیم جزئیات وقایع کودکی خود را به راحتی به یاد آوریم اما نام مشتری که دیروز با او ملاقات داشته ایم را فراموش می کنیم؟
تحقیق درباره چگونگی شکل گیری خاطرات جدید و این که چطور و چرا بعضی چیزها را به یاد می آوریم و برخی چیزها را فراموش می کنیم به نتایجی در علم روانشناسی منجر شده که با بهره گیری از آن ها می توانیم حافظه خود را بهبود ببخشیم.
کاربرد روانشناسی در آموزش و پرورش
مربیان و آموزگاران باید با روانشناسی کودک و نوجوان آشنا باشند تا بتوانند در شرایط و موقعیت های مختلف رفتار صحیح با دانش آموزان داشته باشند.
ابداع برخی تکنیک های روانشناسی اثبات شده به دانش آموزان کمک می کند تا نمرات بهتری کسب کرده و در دوران تحصیل موفق تر عمل کنند.
مطالعات انجام شده توسط روانشناسان نیز کمک زیادی به امور مربوط به آموزش و پرورش کرده است، به عنوان مثال تحقیقات نشان داده آزمون های مدارس باعث می شود دانش آموزان چیزهایی که یاد گرفته اند را بهتر به یاد آورند و تکرار آزمون ها بیشتر از صرفا مطالعه به بهبود حافظه کمک می کند.
سایر کاربردهای روانشناسی
- روانشناسی با مطالعه افرادی که درگیر پرونده های پلیسی و حقوق هستند از جمله شاهدان یک واقعه یا جنایت، مظنونان و خانواده آن ها کمک زیادی به پلیس و کاراگاهان جنایی کرده است
- روانشناسی روی رابطه پیچیده میان رسانه و اثر آن بر رفتارهای انسانی تمرکز دارد
- روانشناسی در زمینه بازاریابی و نحوه جذب مشتری حرف های زیادی برای گفتن دارد و با تکنیک های موثر به افزایش فروش شرکت و تعداد مشتریان کمک می کند
- روانشناسی به افزایش کارایی افراد کمک می کند و دور نظریه هایی همچون چند وظیفه ای برای افزایش کارایی خط قرمز می کشد زیرا مطالعات نشان داده تلاش برای انجام بیش از یک کار همزمان نه تنها کارایی را افزایش نمی دهد بلکه باعث کاهش سرعت، دقت و بهره وری افراد خواهد شد.
مواردی که در این مقاله ذکر کردیم تنها برخی از کاربردهای رایج روانشناسی در زندگی ما می باشد. آیا هنوز هم معتقد هستید روانشناسی تنها مختص دانشجویان، پزشکان و مربیان است؟!
منابع: everydaypower – verywellmind – udc