بسیاری از ما برای اینکه یک سفر را برنامه‌ریزی کنیم، تحقیقات فراوانی در رابطه با مقصد انجام می‌دهیم، یکی از روش‌های شناخت مقصد، خواندن سفرنامه‌هایی است که برای آن نوشته‌اند. اما چگونه سفرنامه بنویسیم؟ نوشتن سفرنامه، اصول مخصوص به خود را دارد و با متن یک بلاگ متفاوت است؛ پس آموزش سفرنامه نویسی می‌تواند کمک شایانی برای نوشتن یک سفرنامه باشد. در تعریف کلی، سفرنامه تجربیات یک فرد است که آن را در سفر خود به‌دست آورده و از راه‌های گوناگون با بقیه افراد به اشتراک می‌گذارد و در آن جزئیات مختلفی را بیان می‌کند.
شما می‌توانید سفرنامه خود را در چند مرحله تکمیل کنید، اما پیش از آن، باید به مواردی توجه کنید که کیفیت سفرنامه شما را بسیار بهبود می‌دهد و ساختاری مشخص را برایش معین می‌کند. رعایت همین موارد است که تفاوت‌های اصلی و مشخص را بین یک سفرنامه و یک متن عادی نمایان می‌کند. در این مطلب از بلاگ لست سکند سعی کرده‌ایم هر آنچه را که برای نوشتن یک سفرنامه باید به آن دقت کنید، جمع‌آوری کنیم تا بتوانید از همه نکات لازم مطلع شوید و اصول سفرنامه نویسی را کامل بخوانید.
نکات سفرنامه نویسی؛ از پیش تا پس از سفر
اگر بخواهیم یک سفرنامه خوب بنویسیم، قبل از اینکه بخواهیم از مراحل اصلی، نوشتن را آغاز کنیم، بهتر است نکات با اهمیت دیگری را هم مد نظر قرار دهیم تا بدین شکل با افزایش آگاهی، سطح کیفی نوشته خودمان را هم بالا ببریم. این نکات در سه مرحله قبل، حین و بعد از سفر تقسیم می‌شوند و برخی از آن‌ها از مراحل اصلی برای نوشتن متن سفرنامه هم هستند. به همین منظور، این نکات و مراحل اصلی از هم تفکیک شده‌اند و به هر کدام جداگانه پرداخته‌ایم، به این ترتیب با آموزش سفرنامه نویسی متوجه می‌شویم که چگونه سفرنامه بنویسیم و چه مراحلی را طی کنیم.
- قبل از سفر
پیش از شروع سفر، انجام چند کار مختلف را توصیه می‌کنیم تا بتوانید نوشته خود را بهتر کنید. به این ترتیب، آنچه می‌نویسید، ساختار مرتب و منظم‌تری را به خود می‌گیرد.
- در رابطه با مقصد، حسابی تحقیق کنید و از تمام آنچه نیاز است، اطلاعات به‌دست آورید.
- سفرنامه‌های برتر و محبوب را بخوانید تا بتوانید نکات مهمی را که بهتر است حین سفر به آن‌ها توجه کنید، به‌خاطر سپرده و همچنین امکان ایده گرفتن از آن‌ها را برای خود مهیا کنید.
- تجهیزات لازم برای عکاسی، نوت‌برداری و نوشتن در حین سفر را آماده کنید و لیستی از تجهیزات مورد نیاز خود آماده کنید تا چیزی را از قلم نندازید
- حین سفر
یکی از مهم‌ترین بخش‌هایی که برای نوشتن سفرنامه باید به آن توجه کنید، اتفاقاتی است که در حین سفر برای شما رخ می‌دهد و حتما باید برای ثبت احساس و وقایع آن لحظه، کوشا باشید. بنابراین بهتر است به مواردی که در ادامه می‌آوریم، دقت کنید:
- از تمام جزئیات و رخدادها یادداشت برداری کنید
- عکس بگیرید
- با افراد محلی تعامل داشته باشید
- کنجکاوانه محیط‌های اطراف خود را بررسی کنید
- فرهنگ و آداب و رسوم مردم مقصد را ببینید و از آن‌ها اطلاعات کسب کنید
- بعد از سفر
این مرحله، مربوط به زمانی می‌شود که شما می‌خواهید همه آنچه را که به‌دست آورده‌اید، جمع‌آوری کرده و در رابطه با آن‌ها بنویسید:
- عکس‌هایی را که تصمیم به استفاده از آن‌ها دارید، ویرایش کنید
- تمام جزئیات را ذکر کنید
- خود را جای خواننده بگذارید، و اطلاعات مورد نیاز و جالب توجه را برای او بنویسید
جدای از تمامی مراحلی که ذکر کردیم، برای نوشتن یک سفرنامه، باید اصولی را در نظر بگیرید که باعث می‌شوند نوشته شما، فرم اصلی یک سفرنامه را به خود بگیرد و تمامی نکات لازم برای نوشتن آن هم رعایت شده باشند. این اصول در مجموع حاوی هشت مرحله می‌شوند که به بررسی هر یک از آن‌ها می‌پردازیم تا بهتر پاسخ چگونه سفرنامه بنویسیم، داده شود.
مراحل اصلی برای نوشتن سفرنامه
حالا نوبت به اصلی‌ترین قسمت، یعنی نوشتن سفرنامه رسیده است که برای آن باید هشت مرحله اصلی را طی کنید تا سفرنامه روی چارچوب و اصول خود پیاده شود. هر یک از این مراحل، بخشی از آموزش سفرنامه نویسی هستند و از اهمیت بالایی برخوردارند و برای بهبود کیفیت نوشته شما، بسیار مؤثرند. بنابراین توجه به هر قسمت، شما را یک گام به نوشتن سفرنامه‌ای بی‌نقص نزدیک‌تر می‌کند. اما این اصول سفرنامه نویسی چیست؟ و مراحل نوشتن سفرنامه به چه ترتیب است؟
1. تحقیق راجع به محل
در این مرحله از آموزش سفرنامه نویسی که از اقدامات پیش از سفر هم محسوب می‌شود، باید به‌طور کامل در رابطه با مقصد، اطلاعات کسب کنید و به‌خوبی آن را بشناسید. گاه این شناخت به‌وسیله تعاملی که با بومیان برقرار می‌کنید به‌دست می‌آید و داده‌هایی را می‌گیرید که در حین سفر به شما افزوده می‌شوند. در هر صورت باید کاری کنید که شناخت شما از مقصد تا حد قابل قبولی بیشتر شود و کافی باشد.
برای این کار، می‌توانید سفرنامه‌های افراد دیگری را که به محل مورد نظر شما رفته‌اند، بخوانید و بیشتر از جزئیات آن‌ها مطلع شوید. همچنین صفحه‌های مختلف و سایت‌های گردشگری و نیز نظرات کاربران دیگر هم می‌توانند اطلاعات خوبی را در اختیار شما بگذارند، مانند آنچه در بخش سفرنامه‌های لست سکند وجود دارد. به این ترتیب می‌توانید آگاهی خودتان را نسبت به مقصد افزایش دهید.
2. نوشتن جزئیات و مشروح اتفاقات
یکی از مهم‌ترین قسمت‌های آموزش سفرنامه نویسی که تفاوت بین یک سفرنامه با یک نوشته معمولی را مشخص می‌کند، پرداختی است که نویسنده روی جملات انجام می‌دهد. شخصی که می‌خواهد یک سفرنامه بنویسد، باید کلمات و جملات خودش را هنرمندانه بچیند تا خواننده بتواند از روی همین نوشته‌ها، برای خود تصویرسازی کند.
یکی از راه‌هایی که سفرنامه‌نویس با به‌کارگیری آن می‌تواند موفق عمل کند، روایت جزئیات مانند یک قصه است. چاشنی این قصه هم باید با دیده‌ها، شنیده‌ها، چشیده‌ها و تمامی حس و حال شما کامل شود؛ منتها فراموش نکنید که محدودیت‌هایی هم دارید و نباید سفرنامه‌تان را تبدیل به یک دفترچه خاطرات کنید! تمام تلاشتان را کنید که حس حضور در فضا به خواننده منتقل شود.
یکی از نویسندگان و ژورنالیست‌های مطرح سفر، به‌نام «Seth Kugel» می‌گوید که یک داستان سفر خوب، زمانی اتفاق میفتد که کار اشتباهی انجام بشود! این نکته هم پنهان نیست که شما می‌توانید با یک حادثه، تنش، بحث، یا چیزی شبیه به این‌ها، مخاطبتان را درگیر متن کنید. پس این مهم را هم به یاد داشته باشید.
در حین نوشتن سفرنامه، فراموش نکنید که دنیای درون خودتان را آشکار کنید و فکرها، اشتباهات، گام‌های درست و غلط و غیره را بازگو کنید. اینکه بتوانید تمامی ساختار سفرنامه را با لحنی مکالمه‌ای پیش ببرید و از کلمات فانتزی و اصطلاحات تخصصی استفاده نکنید، از شروط دیگر برای جذاب شدن سفرنامه شماست. شما حتی اگر قصد نوشتن سفرنامه کوتاه را داشته باشید، این نکات قابل استفاده خواهند بود.
3. جاذبه‌های متنوع، برجسته شوند
جاذبه‌هایی که از آن‌ها بازدید می‌کنید، بسیار مهم هستند و بخش دیگری از آموزش سفرنامه نویسی را شامل می‌شوند، این جاذبه‌های متنوع باید در متن شما برجسته شوند. هرچه تعداد این جاذبه‌ها بیشتر باشد، خواننده‌های بیشتری را هم به سمت متن خود می‌کشانید. غیر از پرداختن به جاذبه‌ها، شرح آب و هوا هم می‌تواند برای خواننده‌ها جذاب باشد، همین طور بازدید از مراکز خرید، می‌تواند بخش دیگری از متن شما را تشکیل دهد. با درگیر کردن حس به همه این موارد، متن شما جذاب‌تر می‌شود و در نهایت می‌توانید تاثیرگذاری بهتری روی خواننده داشته باشید.
عکاسی می‌تواند کمک بسیار بزرگی برای قسمت‌های مختلف سفرنامه شما کند، مخصوصا در این بخش که سر و کار شما با یک جاذبه است. البته خود را صرفا محدود به عکاسی نکنید، فیلم گرفتن از سوژه‌هایی که می‌تواند محتوای شما را به‌خوبی ارتقا دهد و چند سطح بالا بکشد هم بسیار حائز اهمیت است. با این حال، باید حد تعادل را حفظ و به این مورد توجه کنید.
4. بیان راه‌ها و چرایی و چگونگی دستیابی به مسیر
همان طور که پیش‌تر هم گفتیم، برای نوشتن سفرنامه، نباید دفترچه خاطرات بسازیم! درست است که باید راه‌ها و مسیرها را بیان کنیم، اما اینکه بخواهیم از هر قدمی که برمی‌داریم بنویسیم، ناخواسته مطالبی وارد سفرنامه می‌کنیم که شاید برای خواننده جذاب نباشد.
نحوه رفت و آمد، انتقال و جابه‌جایی شما می‌تواند جذاب باشد، منتها در صورتی که اطلاعات مفیدی را هم برای خواننده در بر بگیرد. به این مقوله، ذکر قیمت و هزینه‌ها را هم اضافه کنید که بسیار کاربردی خواهد بود. البته که ذکر قیمت با توجه به تاریخ، برای هر قسمت، اطلاعات مناسبی را در اختیار افراد می‌گذارد.
اگر این امکان برای شما وجود داشت، راه‌های جدیدی را هم برای رسیدن به مقصد و هدفتان امتحان کنید، به این شکل می‌توانید سوژه‌های جدیدی را برای سفرنامه‌تان دست و پا کنید و در نتیجه باعث جذاب‌تر شدن آن برای خواننده بشوید.
5. معرفی چند هتل خوب
با معرفی چند هتل خوب، دانسته‌های مخاطبتان را نسبت به اقامتگاه‌های مقصد افزایش می‌دهید؛ دانستن این موضوع، بخش دیگری از آموزش سفرنامه نویسی را تکمیل می‌کند. این مورد حس امنیت خوبی را هم برای مخاطبان شما ایجاد می‌کند و آن‌ها را از سردرگمی خارج می‌کند. در نهایت، اگر اقامتگاهی را که خودتان انتخاب کرده‌اید معرفی کنید و دلیل انتخابتان را هم بگویید، مخاطبان راحت‌تر با سفرنامه شما ارتباط برقرار می‌کنند. اگر در سفرنامه، هتل‌هایی که معرفی می‌کنید، سطوح مختلف قیمتی را برای اقشار مختلف جامعه در بر بگیرند، به این ترتیب بازه بیشتری از مخاطبان را تحت تاثیر قرار می‌دهید. این مورد یکی از نکات مهم در آموزش سفرنامه نویسی است.
6. چند جاذبه گردشگری جدید و کمتر شناخته شده را معرفی کنید
یکی دیگر از تفاوت‌هایی که متن سفرنامه با متون معرفی جاذبه‌های گردشگری دیگر دارد، کشف ناشناخته‌هایی است که ارزشی فرای یک متن را برای خوانندگان سفرنامه‌تان ایجاد می‌کنند. این ناشناخته‌ها، می‌توانند بسیار متنوع باشند. از کشف یک جاذبه گردشگری جدید و کمتر شناخته شده گرفته تا آشنایی با راه و روشی جدید برای تعامل با مردم آن مقصد. استفاده از تیتر مناسب برای هر قسمت، کار با اهمیتی است که حتما باید برای آن زمان صرف کنید. تیتری که گویای محتوای پیش روی خواننده است و در عین حال او را جذب می‌کند. نکته بسیار مهمی که باید در نظر بگیرید، این است که شما قصد فروش یک محصول (سفرنامه خود) را ندارید، پس نباید مطلبتان را جوری بنویسید که این طور به‌نظر بیاید.
7. آشنایی دادن کلی با فرهنگ مردم مقصد
اگر خوانندگان سفرنامه شما، فقط با شما سر و کار داشته باشند، احتمال زیاد متن برایشان خسته‌کننده می‌شود. آوردن شخصیت‌های دیگر به متن، همراه با توصیف ظاهر و ویژگی‌های آن‌ها می‌تواند باعث خارج شدن متن از یکنواختی شود و آموزش سفرنامه نویسی را کامل‌تر کند.
یکی دیگر از روش‌هایی که باعث می‌شود خواننده با متن درگیر شود، زمانی است که شما گفتگو و مکالمه‌ای با یک فرد محلی دارید و آن را در سفرنامه شرح می‌دهید. در همین بین هم می‌توانید آشنایی کلی در رابطه با فرهنگ مردم بومی و آداب و رسوم کلی آن‌ها به خوانندگان دهید. برای این کار، می‌توانید از مؤلفه‌های مشترک هم استفاده کنید، مؤلفه‌هایی مانند جزئیات تاریخی، فرهنگی و غیره که برای نوشتن و ارتباط دادن، مناسب هستند. استفاده از غذاهای بومی و محلی می‌تواند راه دیگری برای دادن اطلاعات درباره فرهنگ و آداب و رسوم کلی افراد باشد.
8. بایدها و نبایدهای سفر
هر نقطه از این کره خاکی، مردمی دارد که آداب و رسوم مخصوص به خود را دارند و این آداب و رسوم، محدودیت‌ها و قوانینی را به همراه خود یدک می‌کشد که مسافران و گردشگران باید آن‌ها را رعایت کنند. یک سفرنامه‌نویس باید با اشاره به این «بایدها و نبایدها» خواننده را از ابهام خارج کند و مسیری مشخص را به او نشان دهد.
به این ترتیب، فرد خواننده می‌تواند رفتار بهتری را هنگام سفر از خودش داشته باشد و از محتوای سفرنامه، نهایت استفاده را ببرد. در این بخش و همین طور در بخش‌های دیگر متناسب با کلامی که دارید، باید از درس‌هایی که آموختید صحبت کنید و خوانندگان را از نکاتی که فراگرفته‌اید، آگاه سازید. در سفرنامه، هم باید نکات مثبت را ذکر کنید و هم باید نکات منفی را که با آن‌ها روبه‌رو شدید بیان کنید.
تمامی نکات بالا، مواردی هستند که باید آن‌ها را در مراحل مختلف سفر به‌خاطر داشته باشید و همین طور زمان نوشتن سفرنامه هم آن‌ها را رعایت کنید. موردی که باید به آن‌ها افزود، این است که سفرنامه معمولا زبان اول شخص دارد و به این حالت نوشته می‌شود، پس این نکته را از یاد نبرید.
ساختار و اجزای یک سفرنامه
سفرنامه هم مانند خیلی از متون دیگر، ساختار و اجزایی مشخص دارد که برای نوشتن باید در آن چارچوب اقدام کنید و از حدود مشخص شده خارج نشوید. سه بخش یا سه قسمت اصلی یک سفرنامه، شامل موارد زیر است:
- مقدمه
- بدنه متن
- پایان‌بندی
متن سفرنامه شما با یک مقدمه شروع می‌شود که می‌توانید برای این کار از یک حادثه، حل کردن یک مشکل یا هر چیز دیگری استفاده کنید و مایه بگذارید تا از ابتدی امر، مخاطب با متن شما درگیر شود. پس از این کار، نوشتن بدنه و اصل مطلب آغاز می‌شود و بعد از اتمام آن به پایان‌بندی می‌رسیم. برای پایان هم می‌توانید از یک پیام، ارائه یک راه حل، بازگشت به آغاز، مکاشفه و مواردی از این دست استفاده کنید و سفرنامه خود را به اتمام برسانید.
حالا با رعایت تمامی نکاتی که برای نوشتن یک سفرنامه مطرح کردیم، می‌توانید مراحل نگارش سفرنامه خود را آغاز کنید و در نهمین دوره مسابقه سفرنامه نویسی لست سکند هم شرکت و شانس خود را برای دریافت جایزه امتحان کنید.
سخن پایانی
در آخر اگر بخواهیم سفرنامه را یک پازل در نظر بگیریم، تکه‌های این پازل ساختار اصلی آن را درست می‌کنند و مراحل چیدمان درست آن‌ها هم در تکمیل کردن پازل سفرنامه به شما کمک می‌کنند؛ بنابراین توجه به هر قسمت و هر مرحله، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است که بی‌توجهی به آن نتیجه مطلوب نهایی را متأثر می‌کند. حالا دیگر می‌دانیم که چگونه سفرنامه بنویسیم تا نتیجه مطلوبی را برای ما به‌همراه داشته باشد؛ سوال اینجاست، شما برای اینکه سفرنامه خود را بنویسید، به چه نکته‌ای بیشتر توجه می‌کنید؟
تألیف: تیم نویسندگان لست سکند