روزه آب چیست؟ | نحوه گرفتن روزه آب | عوارض جانبی | فواید درمانی
حتما شنیده اید روزه گرفتن یکی از روش های موثر در کاهش وزن می باشد و اگر دغدغه لاغر شدن داشته باشید حتما حداقل یک بار این روش را امتحان کرده اید.
در این شکی نیست که روزه داری در محدود کردن مصرف مواد غذایی روزانه تاثیر خارق العاده ای دارد و به همین دلیل از هزاران سال پیش برای این منظور و سایر اهداف استفاده می شده است.
یکی از انواع روزه داری روزه آب است که به خصوص طی سال های اخیر به عنوان تکنیکی موثر در کاهش وزن سریع محبوب شده است.
در روزه آب فرد برای مدت مشخص مصرف همه مواد غذایی به جز آب را محدود می کند. این نوع روزه فواید زیادی برای سلامتی دارد که از جمله آن ها می توان به کاهش خطر ابتلا به برخی بیماری های مزمن و بهبود فرایند اتوفاژی اشاره کرد.
با این وجود مطالعات انسانی کافی درباره روزه آب انجام نشده و نتایج تحقیقات محدود نیز نشان داده این روش می تواند خطرات زیادی برای بدن داشته باشد و به همین دلیل استفاده از آن برای همه افراد توصیه نمی شود.
در این مقاله قصد داریم درباره روزه آب، فواید و مضرات آن صحبت کنیم. با کوکا همراه باشید.
روزه آب چیست؟
روزه آب یکی از انواع روزه داری است که طی آن شما به جز آب هیچ ماده غذایی یا نوشیدنی دیگری مصرف نمی کنید.
در اغلب موارد روزه آب بین 24 تا 72 ساعت طول می کشد و افزایش این مدت زمان بدون نظارت پزشک هرگز توصیه نمی شود.
مردم ممکن است به دلایل مختلف سراغ روزه آب بروند که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دلایل مذهبی یا معنوی
- کاهش وزن
- سم زدایی بدن
- مزایای سلامتی آن
- آماده شدن برای آزمایش یا روش های پزشکی
به طور کلی دلیل اصلی بسیاری از افراد از روزه آب بهبود سلامتی می باشد زیرا طبق مطالعات انجام شده روزه آب فواید چشمگیری برای بدن داشته و خطر ابتلا به سرطان های خاص، بیماری های قلبی و دیابت را کاهش می دهد.
روزه آب به بهبود اتوفاژی – پروسه ای که طی آن بدن بخش های قدیمی و بالقوه خطرناک سلول ها را تجزیه و بازیافت می کند – نیز کمک می کند.
ناگفته نماند در برخی رژیم های غذایی محبوب همچون سم زدایی لیمو بعد از روزه آب الهام گرفته شده است، در سم زدایی لیمو فرد در مدت زمان حداکثر 1 هفته تنها می تواند ترکیبی از آب لیمو، آب آشامیدنی، شربت افرا و فلفل کاین چند بار در روز میل کند.
لازم به ذکر است روزه آب به خصوص اگر در طولانی مدت استفاده شود عوارض زیادی برای سلامتی دارد که در این مطلب به آن ها اشاره خواهیم کرد.
چگونه روزه آب بگیریم؟
هیچ راهنمای علمی درباره نحوه انجام روزه آب وجود ندارد. با این حال توصیه شده گروه های زیر بدون مشورت با پزشک از روزه آب استفاده نکنند:
- افراد مبتلا به نقرس
- دیابتی ها (هر دو نوع 1 و 2)
- افراد مبتلا به اختلالات خوردن
- افراد مسن
- زنان باردار
- کودکان
نکته: اگر برای اولین بار قصد دارید روزه آب را امتحان کنید بهتر است از 3 یا 4 روز قبل بدن خود را برای روزه داری آماده کنید، مثلا می توانید حجم وعده های غذایی خود را کاهش داده یا بخشی از روز را روزه بگیرید.
روزه آب (24 تا 72 ساعته)
همان طور که قبلا اشاره کردیم در دوره روزه آب به جز آب نباید ماده غذایی دیگری مصرف شود. اکثر افراد در این دوره روزانه حدود 2 تا 3 لیتر آب می نوشند.
روزه آب بین 24 تا 72 ساعت طول می کشد و طولانی تر کردن آن بدون مشورت با پزشک ممکن است برای سلامت بدن مضر باشد.
برخی افراد در دوره روزه آب دچار ضعف یا سرگیجه می شوند و بهتر است از رانندگی یا کار با ماشین آلات سنگین اجتناب کنند.
دوره بعد از روزه آب (1 تا 3 روز)
بدون شک بعد از اتمام دوره روزه آب اشتیاق زیادی به خوردن مواد غذایی مختلف دارید اما باید در برابر میل خود مقاومت کنید زیرا مصرف غذاهای حجیم بلافاصله بعد از دوره، عوارض ناراحت کننده ای به دنبال خواهد داشت.
به جای آن سعی کنید روزه خود را با اسموتی یا وعده های غذایی کوچک تر باز کرده و به مرور در طول روز و هر طور که راحت تر هستید سراغ وعده های غذایی حجیم تر بروید.
مرحله بعد از دوره روزه داری به خصوص در روزه های طولانی مدت اهمیت زیادی دارد زیرا در این شرایط فرد بیشتر در معرض سندرم پرخوری قرار دارد.
سندرم پرخوری شرایط خطرناک و حتی کشنده ای است که طی آن بدن دچار تغییرات سریع در سطح مایعات و الکترولیت ها می شود.
دوره بعد از روزه آب معمولا 1 روز طول می کشد اما در افرادی که 3 روز یا بیشتر روزه بوده اند ممکن است نیاز باشد تا 3 روز بعد از اتمام روزه در مصرف مواد غذایی حجیم احتیاط شود.
فواید روزه آب
1. بهبود اتوفاژی
مطالعات نشان داده اتوفاژی احتمالا از بدن در برابر بیماری هایی همچون سرطان، آلزایمر و بیماری های قلبی محافظت کرده و باعث افزایش طول عمر می شود، اگرچه به مطالعات بیشتری در این زمینه نیاز است.
2. کاهش فشار خون
روزه آب طولانی مدت در صورتی که زیر نظر پزشک انجام شود می تواند به کاهش فشار خون بالا کمک کند.
با این حال مطالعات کافی درباره ارتباط بین روزه آب کوتاه مدت (24 تا 72 ساعت) و فشار خون انجام نشده است.
3. بهبود سطح انسولین و لپتین
انسولین و لپتین از هورمون های مهم هستند که در سوخت و ساز بدن نقش دارند.
انسولین به بدن کمک می کند تا مواد مغذی به دست آمده از جریان خون را ذخیره کند و لپتین از عوامل ایجاد کننده حس سیری در فرد می باشد.
روزه آب باعث حساسیت بیشتر بدن به این دو هورمون می شود و هرچه میزان این حساسیت بیشتر باشد عملکرد این هورمون ها بهبود می یابد.
برای مثال حساس تر بودن بدن به انسولین باعث می شود این هورمون در کاهش سطح قند خون بهتر عمل کرده و حساس تر بودن بدن به لپتین نیز تاثیر خوبی در انتقال کاراتر سیگنال های گرسنگی دارد که به نوبه خود خطر بروز چاقی را کاهش می دهد.
4. کاهش خطر ابتلا به بیماری های مزمن
بر اساس یک سری شواهد و مطالعات روزه آب باعث کاهش سطح کلسترول و تری گلیسیرید خون که از عوامل خطرزای بیماری قلبی می باشند شده، از قلب در برابر آسیب ناشی از رادیکال های آزاد محافظت می کند و خطر ابتلا به بیماری های مزمن همچون دیابت، سرطان و بیماری های قلبی را کاهش می دهد.
همچنین به نظر می رسد روزه آب در سرکوب ژن های موثر در رشد سلول های سرطانی موثر است و احتمالا برای بهبود اثرات شیمی درمانی مفید خواهد بود، با این حال به مطالعات بیشتری در این زمینه نیاز است.
خطرات و عوارض روزه آب
از جمله خطرات ناشی از روزه آب می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. کاهش وزن نامطلوب
روزه آب با محدود کردن دریافت کالری روزانه باعث می شود فرد در مدت زمان کوتاه وزن زیادی از دست بدهد، مقدار کاهش وزن در هر روز از یک دوره روزه آب (24 تا 72 ساعته) احتمالا تا 0.9 کیلوگرم خواهد بود.
متاسفانه این کاهش وزن بیشتر به دلیل از دست دادن آب، کربوهیدرات ها و حتی توده عضلانی بدن است نه چربی های زائد!
2. کم آبی بدن
شاید عجیب به نظر برسد اما روزه آب می تواند باعث کم آبی بدن شود زیرا تقریبا 20 تا 30 درصد آب دریافتی روزانه از مواد غذایی مصرفی تامین می شود، بنابراین اگر در روزه آب به اندازه روزهای معمول آب بنوشید و هیچ ماده غذایی دیگری مصرف نکنید طبیعتا بدن آب کافی دریافت نخواهد کرد.
برخی علائم کم آبی شامل سرگیجه، حالت تهوع، سردرد، یبوست، فشار خون پایین و کاهش بهره وری بدن می باشد و برای جلوگیری از این مسئله باید در دوره روزه، آب بیشتری بنوشید.
3. افت فشار خون وضعیتی
افت فشار خون وضعیتی یکی از عوارض شایع روزه آب است. در این عارضه زمانی که فرد به طور ناگهانی از حالت نشسته به ایستاده تغییر وضعیت می دهد دچار سرگیجه، سبکی سر یا حالت شبیه غش کردن می شود.
در صورتی که در طول دوره روزه داری با این علائم مواجه شوید احتمالا روزه آب برای شما مناسب نمی باشد.
4. بدتر شدن برخی مشکلات پزشکی
اگرچه روزه آب معمولا کوتاه مدت است اما همین دوره کوتاه می تواند برخی مشکلات و بیماری ها را بدتر کند، به همین دلیل توصیه می شود افرادی که دچار مشکلات سلامتی زیر هستند بدون مشورت با پزشک از روزه آب استفاده نکنند:
- نقرس؛ روزه آب ممکن است باعث افزایش تولید اسید اوریک در بدن شود که از عوامل خطرزای حملات نقرس می باشد
- دیابت؛ روزه آب خطر بروز عوارض جانبی در بیماران مبتلا به دیابت نوع 1 و 2 را افزایش می دهد
- اختلالات خوردن؛ برخی شواهد نشان داده روزه آب ممکن است باعث بروز اختلال در خوردن مانند بولیمی یا پرخوری عصبی به خصوص در جوانان شود
آیا روزه آب به کاهش وزن کمک می کند؟
مانند سایر انواع روزه داری روزه آب نیز می تواند به لاغری کمک کند با این حال همان طور که قبلا گفته شد این تکنیک ممکن است مضراتی برای سلامتی داشته باشد.
اگر می خواهید از مزایای روزه برخوردار شده و لاغرتر شوید انواع دیگر روزه مانند روزه های متناوب یا روزه یک روز در میان احتمالا موثرتر از روزه آب خواهند بود.
این روزه ها فواید سلامتی مشابه روزه آب دارند با این تفاوت که به دلیل امکان مصرف غذا، خطر بروز کمبود مواد مغذی در بدن را کاهش داده و می توانید برای مدت زمان طولانی تری از آن ها استفاده کنید.
منبع: healthline