اگر گل ها و گیاهان را دوست دارید احتمالا موقع انتخاب آن ها مثل بسیاری از افراد دیگر به ظاهر گیاه، تعداد گل ها و شاداب بودن برگ هایش توجه می کنید تا مطمئن شوید گیاه از هر نظر سالم است و بیماری ندارد اما آیا می دانستید سلامت و عمر طولانی گیاه تا حد زیادی به ریشه های آن بستگی دارد که ما آن ها را نمی بینیم؟
ریشه یکی از اندام های مهم و حیاتی گیاه است که نقش ضروری در زنده ماندن گیاه ایفا می کند، در واقع اگر ریشه آسیب ببیند گیاه هر چقدر هم که شاداب و با طراوت باشد خیلی زود پژمرده و بی روح شده و می میرد.
اگر کنجکاو هستید درباره وظیفه ریشه در گیاه و نحوه عملکرد آن بیشتر بدانید در ادامه مطلب همراهی کنید.
ریشه گیاه چیست؟
ریشه بخشی از گیاه است که معمولا زیر زمین پنهان می شود و نقش مهمی در رشد و زنده ماندن گیاه دارد. همه گیاهان از جمله درخت ها، گل ها و علف ها ریشه دارند.
ریشه های گیاهان معمولا در دو نوع مختلف دیده می شوند:
- ریشه عمودی
- ریشه فیبری
ریشه عمودی ریشه بلند و ضخیمی است که مستقیم به سمت زیر زمین رفته و ریشه های کوچک تر می توانند در کناره های آن رشد کنند. مثلا ریشه گیاهانی همچون هویج و قاصدک از این نوع ریشه هستند.
ریشه فیبری نوعی ریشه است که از تعداد زیادی ریشه های کوچک تر و تقریبا هم اندازه تشکیل شده و این ریشه ها از پایه ساقه در جهت های مختلف زیر خاک رشد کرده اند. مثلا چمن ها سیستم ریشه ای فیبری دارند.
علاوه بر این بعضی از گیاهان هم وجود دارند که ریشه آن ها هوایی است، یعنی ریشه روی سطح زمین رشد کرده و وظیفه اش را انجام می دهد. مثلا ریشه های گیاه ذرت ممکن است از قسمت ساقه های پایینی گیاه رشد کند.
بخش های مختلف ریشه گیاه
نوک یا انتهای ریشه قسمتی از ریشه است که سلول های جدید تولید می کند و باعث رشد ریشه می شود. این قسمت یک کلاهک نیز دارد که هنگام جلو رفتن در دل خاک از آن محافظت می کند.
تارهای کشنده ریشه موهای ریزی هستند که در سطح خارجی ریشه رشد کرده و آب و مواد مغذی را از زمین جذب می کنند. آب و مواد مغذی از طریق لایه ای به نام پوست یا قشر به سمت داخل ریشه حرکت می کنند. قشر ریشه، مواد غذایی اضافی گیاه را نیز ذخیره می کند.
در مرکز ریشه بافت هایی وجود دارند که آب و غذا را از ریشه به سایر اندام های گیاه منتقل می کنند.
جالب است بدانید ریشه بسیاری از گیاهان قابل خوردن است که به آن ها سبزیجات ریشه ای گفته می شود. این سبزیجات مانند هویج، چغندر، شلغم، تربچه و سیب زمینی شیرین سرشار از مواد مغذی از جمله ویتامین ها، پروتئین و فیبر می باشند.
آسیب دیدن ریشه سلامت گیاه را به خطر می اندازد و حتی ممکن است باعث از بین رفتن آن شود. مثلا اگر ریشه یا تارهای کشنده آن از گیاه جدا شود، گیاه نمی تواند مواد مغذی کافی دریافت کند. اگر ریشه گیاه خشک شود نمی تواند آب را جذب کند و اگر خاک خیلی سفت باشد ریشه نمی تواند در دل آن رشد کند.
چرا گیاهان ریشه دارند؟
ریشه مثل عوامل پشت صحنه ساخت یک فیلم یا آهنگ زیبا است! هنگام تماشای یک فیلم یا گوش دادن به آهنگ همه چیزی که می بینیم یا می شنویم بازی بازیگران و صدای خواننده و آهنگ است اما پشت صحنه اتفاقات زیادی می افتد.
مثلا حضور کارگردان فیلم برای ساخت یک فیلم خیلی مهم است و او کسی است که بیشتر سنگینی کار را به دوش می کشد.
درباره گیاهان هم همین طور است، ما زیبایی گل ها و ظاهر با طراوت آن ها را می بینیم اما در واقع این رنگ و بو و زیبایی از ریشه آن ایجاد شده است.
وظایف ریشه گیاه
ریشه گیاه چند کار مهم انجام می دهد، از جمله این که:
- گیاه را روی زمین نگه می دارد
- باعث می شود گیاه بتواند در برابر نیروهای باد و آب و گل و لای مقاومت کند
- اکسیژن، آب و مواد مغذی را از خاک می گیرد و آن را به سمت ساقه ها، برگ ها و گل ها می فرستد
- انرژی تولید شده توسط گیاه از طریق فرایند فتوسنتز را ذخیره می کند تا در زمان نیاز در اختیار گیاه قرار دهد
- موجودات میکروسکوپی داخل خاک را که برای زندگی گیاه ضروری هستند تقویت می کند
ریشه گیاهان در زندگی انسان ها نیز نقش مهمی دارند، مثلا این که:
- ریشه گیاهان از فرسایش خاک جلوگیری می کند
- باعث رشد گیاهان و به دست آمدن میوه ها و سبزیجات مفید می شود
- بعضی از ریشه ها مثل هویج، شلغم و چغندر، خود به عنوان میوه و سبزی استفاده می شوند
علاوه بر این هنگامی که گیاه به هر دلیل بیمار می شود این ریشه است که به ما نشان می دهد گیاه دوباره سر حال و سر زنده خواهد شد. همان طور که می دانید گیاهان نیز مانند انسان ها ممکن است تحت تاثیر استرس و تنش قرار بگیرند که از جمله آن ها می توان به هوای گرم، خشکسالی غیر طبیعی، خورده شدن توسط حیوانات یا بیماری های خاص گیاهی اشاره کرد.
ما معمولا از طریق برگ ها و ظاهر گیاه که زرد و پژمرده شده متوجه این استرس می شویم. گیاهان نیز مانند انسان ها و حیوان ها می توانند بعد از تحمل استرس ها دوباره بهبود پیدا کنند اما آیا می دانید از کجا می توانیم بفهمیم گیاه ما دوباره طراوتش را به دست می آورد؟
بله! از روی ریشه های آن، ریشه های سالم باعث ایجاد گیاه سالم می شوند و گیاهان سالم از استرس جان سالم به در می برند.
منابع : easytogrowbulbs – britannica
