گشت‌وگذار در بازار شهرهای مختلف کشور و مشاهده و خرید کالاهای متنوع آنها اتفاقی است که احتمالا برای خیلی‌ها در دنیای واقعی به دلیل مشغله کاری و البته تعدد این بازارچه‌ها رخ نمی‌دهد.
اقتصاد آنلاین نوشت: در دنیای آنلاین اما با وجود مارکت پِلیس‌ها همه چیز فرق می‌کند و این موضوع نه تنها شدنی است بلکه با مزیت‌های بیشتری در دسترس افراد قرار می‌گیرد. مارکت پِلیس (Marketplace) پلتفرمی است که فروشندگان کالاها و خدمات مختلف را گردهم جمع می‌کند تا با عرضه محصولات خود، آنها را به فروش برسانند. این‌جا دیگر خبری از تعطیلی نیست و فروشندگان و خریداران می‌توانند در ۲۴ساعت شبانه‌روز و هفت روز هفته به داد و ستد بپردازند.
کسب‌وکارهای کوچک و متوسط و همین‌طور فروشندگان کالاها و محصولات بدون نیاز به ایجاد فروشگاه‌های حضوری و پرداخت هزینه‌های هنگفت بازاریابی و تبلیغات می‌توانند به راحتی از امکانات مارکت پِلیس‌ها استفاده کنند و محصول خود را بفروشند. از سوی دیگر خریداران و مصرف‌کنندگان نیز به دلیل دسترسی راحت و سریع به طیف گسترده‌ای از کالاها و خدمات متنوع و امکان مقایسه قیمت‌ها، خرید آنلاین متمایز و خاصی را تجربه می‌کنند.
این موضوع باعث شده تا سهم بازار پلتفرم‌های مارکت پِلیس در جهان هر ساله رشد قابل توجه‌ای را تجربه کند. براساس آمارهای وبسایت Digital Commerce ۳۶۰ مجموع فروش کالا در ۱۰۰ مارکت پلیس برتر جهان به بیش از ۳.۲۵ تریلیون دلار می‌رسد. برندهای مشهوری همچون آمازون، والمارت، eBay، AliExpress و… با پلتفرم‌های مارکت پِلیس موفق خود هر ساله سهم عمده‌ای از این رقم را به خود اختصاص می‌دهند.
انواع مارکت پِلیس
مارکت پِلیس‌ها را براساس مخاطبان و مصرف‌کنندگان هدف خود به سه دسته B۲B، B۲C و C۲C تقسیم می‌کنند. در بازارهای B۲B (Business-to-Business) خرید و فروش بین دو کسب‌وکار رخ می‌دهد و خریدها به همین دلیل حجم بالایی دارد. در نوع دوم یا B۲C (Business-to-Customer) کسب‌وکارها، کالای خود را بدون هیچ‌گونه واسطه‌ای و به کمک پلتفرم‌های مارکت پِلیس به مشتریان و مصرف‌کنندگان می‌فروشند. پلتفرم‌هایی همچون آمازون و AliExpress در این دسته قرار می‌گیرند. در بخش C۲C (customer-to-customer) اما این مشتریان و مصرف‌کنندگان هستند که به خرید و فروش کالا می‌پردازند. پلتفرم‌هایی همچون Etsy و Airbnb در جهان از این نوع هستند. در بین مارکت پِلیس‌های ایرانی نیز می‌توان پیندو را در این بخش مثال زد.
مارکت پِلیس چه مزیت‌هایی برای خریداران و کسب‌وکارها دارد؟
تجارت آنلاین طی سال‌های اخیر مزیت‌های گسترده‌ای را برای خریداران و کسب‌وکارها فراهم کرده است. از به وجود آمدن امکان خرید راحت و سریع در هر زمان و مکان برای مصرف‌کنندگان گرفته تا کاهش هزینه‌های مالی فروش کالا برای کسب‌وکارها؛ بخشی از مزایای بزرگ این نوع از تجارت به شمار می‌رود.
مارکت پِلیس‌ها اما به این بخش مزیت‌های زیادی را اضافه کرده‌اند که مهم‌ترین آنها عبارتند از :
- ارائه کالا با قیمت اقتصادی
کسب‌وکارهایی که در پلتفرم‌های مارکت پِلیس فعالیت می‌کنند در مقایسه با کسب‌وکارهای آفلاین یا حضوری، هزینه‌های کمتری را برای فروش کالا متحمل می‌شوند و می‌توانند آنها را با قیمتی اقتصادی و مقرون‌به‌صرفه‌تر به خریداران عرضه کنند. از طرفی حضور فروشندگان و کسب‌وکارهای متعدد در مارکت پلیس‌ها، بازار رقابتی شدیدی را ایجاد می‌کند که در آن هر فروشنده‌ای به دنبال کسب بیشترین میزان فروش است.
- تنوع کالاها و خدمات
مارکت پِلیس‌هایی که خود را به یک حوزه یا کالایی خاص محدود نکرده‌اند دارای تنوع کالای بالایی هستند و به همین خاطر کاربران پلتفرم‌هایی همچون دیجی‌کالا و پیندو می‌توانند در این بازارهای آنلاین، طیف گسترده‌ای از محصولات، خدمات و صنایع را مشاهده و خریداری کنند. از کالاهای دیجیتال گرفته تا محصولات صنایع دستی و بومی و حتی خدمات متنوع آموزشی و… در این پلتفرم‌ها خرید و فروش می‌شود.
- مقایسه قیمت و محصول
یکی از جذابیت‌های حضور در بازارها، تنوع بسیار زیاد کالاها و دیدن انواع و اقسام محصولات با قیمت‌های مختلف است. در مارکت پِلیس بزرگ نیز معمولا این امکان برای کاربران وجود دارد که بتوانند یک کالا را از چندین فروشنده مشاهده کنند و از بین قیمت‌های ارائه شده، بهترین گزینه را انتخاب کنند.
مثلا در پلتفرم پیندو، به همراه آگهی، بخشی با عنوان «آگهی‌های این کالا» به نمایش در می‌آید که سایر فروشندگان این محصول خاص را با قیمت تعیین شده معرفی می‌کند. علاوه بر این در پلتفرم پیندو، خریداران به کمک بخشی با عنوان « کالای مرتبط در دیجی‌کالا» می‌توانند قیمت هر کالایی را در پلتفرم مشابه ببینند و مقایسه کنند.
- کاهش هزینه‌های راه‌اندازی کسب‌وکار
راه انداختن یک فروشگاه یا کسب‌وکار به سادگی ممکن نیست و با توجه به اوضاع اقتصادی جامعه معمولا هزینه، وقت و انرژی زیادی می‌طلبد. مارکت پِلیس‌ها این مزیت را در اختیار علاقه‌مندان می‌گذارند تا به راحتی کالای خود را در پلتفرم خود به فروش برسانند و بدون نیاز به هزینه‌های جانبی همچون خرید ساختمان یا بازاریابی و تبلیغات، از این راه به سود برسند.
- برقراری عدالت اجتماعی
پلتفرم‌های مارکت پِلیس، در برقراری عدالت اجتماعی در جوامع نیز نقش فعالی دارند. این پلتفرم‌ها فرصت یکسانی را برای همه کسب‌وکارها و فروشندگان ایجاد می‌کنند تا صرف‌نظر از استان، شهر یا روستای محل سکونت‌شان، به فروش محصولات تولیدی خود بپردازند.
در این پلتفرم‌ها دیگر میزان توسعه‌یافتگی یا شلوغی شهرها و استان‌ها اهمیت زیادی ندارد و هر فروشنده‌ای با توجه به کیفیت و ارزش خرید کالای خود این شانس را دارد تا محصولات خود را بفروشد و برای خریدار ارسال کند.
معایب مارکت پِلیس
تجارت آنلاین با وجود همه مزیت‌های خود اما خالی از اشکال هم نیست و همین موضوع چالش‌هایی را به وجود آورده که شاید در سال‌های آینده مانع از رشد ظرفیت‌های این بازارها شود.
- عدم اعتماد
یکی از مشکلات اصلی خرید و فروش‌های آنلاین، به عدم اعتماد بین خریدار و فروشنده برای پرداخت مبلغ کالا برمی‌گردد. جایی که خریدار از ارسال کالا و سالم بودن آن و فروشنده نیز از پرداخت مبلغ پس از دریافت محصول؛ مطمئن و آسوده نیست. پیامدهای این چالش می‌تواند رشد و توسعه پلتفرم‌های مارکت پِلیس را با مشکل مواجه کند و برای همین نیاز است تا راهکاری برای رفع آن طراحی شود.
پلتفرم پیندو یکی از مارکت پِلیس‌های فعال در ایران است که با طراحی قابلیت «معامله امن» این مشکل را تا حدود بسیار زیادی حل کرده است. در این پلتفرم، مبلغ پرداخت شده خریدار در یک حساب امن نگه داشته می‌شود و تنها پس از اعلام دریافت کالا و رضایت خریدار به فروشنده منتقل می‌شود.
- پرداخت کمیسیون
مارکت پِلیس‌ها معمولا در ازای ارائه خدمات به فروشندگان و کسب‌وکارها، درصدی از مبلغ فروش را به عنوان کمیسیون، مالیات و هزینه فروش خود تصاحب می‌کنند. این موضوع می‌تواند به افزایش هزینه‌های کسب‌وکارها منجر شده و در نهایت باعث افزایش قیمت مصرف‌کننده شود.
اغلب فروشندگانی که تمایلی به پرداخت هزینه‌های این چنینی ندارند، خود را از مزیت‌های فروش آنلاین محروم می‌کنند یا به دنبال ایجاد یک فروشگاه آنلاین اختصاصی با هزینه‌های زیاد می‌روند. در حالی که پلتفرمی مانند پیندو تمامی مزایای فروش آنلاین را بدون دریافت هیچ‌گونه کمیسیون، پورسانت یا مالیاتی در اختیار کسب‌وکارها می‌گذارد. فروشندگان پیندو تنها هزینه ارسال کالا به خریدار را می‌پردازند و از هر گونه کمیسیونی معاف هستند.
- بررسی دقیق کالا
لمس کالا و مشاهده مستقیم آن، از تجربیات خاص خرید حضوری است که در خریدهای آنلاین تکرار نمی‌شود. پلتفرم‌های مارکت پِلیس با ایجاد محتواهای متنی و ویدئویی تلاش می‌کنند تا حدودی این موضوع را پوشش داده و تجربه رضایت‌بخشی را ارائه دهند. مثلا کاربران پلتفرم پیندو از طریق لینک مشاهده کالا در دیجی کالا می‌توانند محتواهای مختلف ویدئویی و متنی را مشاهده کرده و همچنین از نظرات خریداران کالای مشابه مطلع شوند.
در نهایت مارکت پِلیس‌ها فرصتی مناسب برای کسب‌وکارها، فروشندگان، خریداران و مصرف‌کنندگان است تا در یک زمین بازی منصفانه و مطمئن کالاهای مورد نظر خود را خرید و فروش کنند.