محله تاریخی سنگلج با نام بزرگان و شخصیتهای مذهبی شناخته میشود. در این محله هنوز هم میتوان خانههایی را پیدا کرد که هر کدام در دل خود داستانی از زندگی بزرگانی دارند؛ بزرگانی که در رقم زدن تاریخ سیاسی ایران نقش آفرینی کردهاند.
همشهری آنلاین-شهره کیانوش راد: بررسی تاریخچه سنگلج نشان میدهد که در این محله بزرگانی همچون آیت الله شیخ فضل الله نوری و شیخ حسین لنکرانی زندگی میکرده و افراد بسیاری پای منبرهای وعاظ تهرانی در مساجد سنگلج نشستهاند. حمیدرضا نارنجی پور، از پژوهشگران تاریخ تهران در سنگلج گوشهای از زندگی این بزرگان را برایمان روایت میکند:
قصههای خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
خانه فراموش شده شیخ فضل الله
مسجد و مدرسه مسجد میزرا یونس خان، در محله سنگلج در دوران قاجار بنا شد، اما ویژگی دیگر آن حضور شیخ فضل الله نوری در این مسجد و اقامه نماز جماعت درآن دوران است. مسجد چندسالی متروکه بود و در دوران پهلوی دوم احیاء شد و بعد از انقلاب اسلامی به نام مسجد شیخ فضل الله نوری نام گذاری شد. خانه شیخ فضل الله نوری در مجاورت مسجد قرار دارد و دارای بنایی مربوط به دوره قاجار و با قدمت حدود ۱۱۰سال است. این خانه حدود ۱۸ ماه مدفن شهید شیخ فضلالله نوری بود، اما سالها متروکه و رها شده بود و در دست صنف کفاشان قرار داشت. با پیگیریهای انجام شده توسط جمعی از دلسوزان محله و افرادی که به حفظ تاریخ سنگلج اهمیت میدهند، شهرداری قول مساعدت داده و در حال اقدام برای احیای این خانه تاریخی است.
آیتالله شیخ حسین لنکرانی و بلوای تهران
آیت الله شیخ حسین لنکرانی از علمای مشهور دهه ۴۰ در محله سنگلج و حوالی قنات سکونت داشت. او یکی از بزرگان و شخصیتهای به نام آن دوره بود که در زمانی که پهلوی دوم روضه خوانی را ممنوع اعلام کرده بود، بیتوجه به فرمان شاه به خانهها میرفت و مجالس روضه خوانی را برپا میکرد. نقل شده که نعمتالله نصیری ، رئیس شهربانی کل کشور در جریانات ۱۵ خرداد، به شاه گفته بود: «بر ما مسلم است که بلوای تهران، عمدتاً زیر سر آیتالله لنکرانی است، اما وی با تردستی و زرنگی هیچ مدرکی از خود به جای نگذاشته است!»
این روحانی و مرد سیاست، سال ۱۲۶۸ شمسی در خانوادهای مذهبی در محله سنگلج متولد شد. پدرش آیتالله حاج شیخ علی لنکرانی از عالمان و مجتهدان معروف تهران بود. او مقدمات علوم اسلامی را در محضر پدر آموخت و برای ادامه تحصیل راهی نجف شد. لنکرانی، از شاگردان شیخ فضلاللهنوری و از مخالفان انقلاب سفید در دوره پهلوی دوم بود.
واعظان تهران در مسجد معیرالممالک
مسجد آجری معیر الممالک در خیابان خیام در سال ۱۲۴۶ دوست علیخان نظامالدوله معیرالممالک ساخته شد و یکی از کانونهای تجمع مردم برای اقامه نماز و برگزاری مراسم مذهبی بود. در این مسجد وعاظ مشهوری از جمله
به منبر میرفتند. مرحوم کافی نیز از سخنرانی بود که مجالس او در مساجد سنگلج مستمعان بسیاری داشت.