به نقل از دیجیکالا:
هورمون درمانی یک روش برای درمان علائم یائسگی در زنان است. سن، سابقه‌ی بیماری در خانواده‌ی شما و شدت علائم یائسگی در شما از جمله عواملی هستند که می‌توانند بر تصمیم شما در انجام دادن یا ندادن این روش تاثیر بگذارند. اگر قصد انجام هورمون درمانی دارید یا تا به حال چیزی درباره‌ی این روش نشنیده‌اید، در این مطلب از دیجیکالا مگ همراه ما باشید تا همه چیز درباره‌ی آن را با هم بررسی کنیم.
کمی با هورمون‌های زنانه آشنا شوید
هورمون درمانی (HRT) چیست؟
انواع روش‌های هورمون درمانی کدام‌اند؟
ریسک‌ها و عوارض هورمون درمانی
فواید هورمون درمانی
در صورت انجام هورمون درمانی چگونه می‌توان ریسک‌های آن را کاهش داد؟
چه کسانی نباید هورمون درمانی انجام دهند؟
چه روشی می‌تواند جایگزینی برای هورمون درمانی باشد؟
متوقف کردن دوره‌ی هورمون درمانی
کمی با هورمون‌های زنانه آشنا شوید
استروژن و پروژسترون هورمون‌هایی هستند که توسط تخمدان در خانم‌ها تولید می‌شوند.
وظیفه‌ی استروژن چیست؟
استروژن نقش کلیدی در بسیاری از عملکردهای بدن دارد؛ از جمله:
- استروژن پوشش داخلی رحم شما را ضخیم می‌کند و آن را برای بارور شدن تخمک در صورت احتمال وقوع بارداری آماده می‌کند.
- استروژن بر نحوه‌ی استفاده‌ی بدن از کلسیم (یک ماده‌ی معدنی مهم در استخوان‌سازی) تاثیر می‌گذارد.
- این هورمون به حفظ سطح کلسترول خون سالم کمک می‌کند.
- به سلامت واژن کمک می‌کند.
- استروژن به پیشگیری از پوکی استخوان کمک می‌کند.
وظیفه‌ی پروژسترون چیست؟
- پروژسترون هم مانند استروژن در عملکرد بدن تاثیر می‌گذارد.
- این هورمون در آماده‌سازی رحم برای بارداری احتمالی نقش دارد و فرآیند بارداری را تداوم می‌بخشد.
- فشار خون را تنظیم می‌کند.
- پروژسترون در بهبود خلق و خو و خواب تاثیر دارد.
- ۱۷ علامت مهم بر هم خوردن تعادل هورمونی
هورمون درمانی (HRT) چیست؟
هورمون درمانی در واقع یک روش دارویی بوده که حاوی هورمون‌های زنانه است. بدن شما در طول دوره‌ی یائسگی هورمون استروژن را تولید نمی‌کند؛ بنابراین شما این داروها را برای جایگزین کردن هورمون استروژن مصرف خواهید کرد. هورمون درمانی اغلب برای درمان علائم رایج یائسگی استفاده می‌شود. برخی از این علائم عبارت‌اند از:
- گر گرفتگی
- تعریق شبانه یا گر گرفتگی سرد
- ناراحتی و خشکی واژن
- ناراحتی در فرآیند رابطه‌ی جنسی
- احساس نیاز به ادرار (فوریت ادراری)
- مشکل در خواب و بی‌خوابی
- نوسانات خلقی، افسردگی یا تحریک‌پذیری در احساسات
- خشکی پوست، خشکی چشم یا خشکی دهان
هورمون درمانی به افزایش سطح هورمون‌ها کمک می‌کند، اما با این حال مانند هر روش دیگری، خطراتی هم در این روش وجود دارد. ریسک‌ها و عوارض این روش به نوع هورمون درمانی، دوز مصرفی، مدت زمان مصرف داروها و شرایط سلامت خود شخص بستگی دارد. برای گرفتن بهترین نتیجه و کمترین مقدار ریسک، بهتر است ابتدا با یک پزشک متخصص مشورت کنید و با عوارض آن و اینکه آیا واقعا به انجام آن نیاز دارید یا خیر آشنا شوید.
بر اساس تحقیقات انجام شده، هورمون درمانی می‌تواند از تحلیل استخوان‌ها و کاهش شکستگی و پوکی استخوان در زنانی که یائسه هستند جلوگیری کند.
در صورت نیاز پزشک باید متناسب با شرایط منحصر به فرد شما داروها را برایتان تجویز کند. مهم است که هر چند وقت یک‌بار وضعیت شما را مورد ارزیابی قرار دهد تا مطمئن شود که این روش برایتان خطری ندارد و در واقع مزایای آن بیشتر از ریسک‌های انجام آن است.
انواع روش‌های هورمون درمانی کدام‌اند؟
هورمون درمانی در درجه‌ی اول روی جایگزینی استروژن‌هایی تمرکز دارد که بدن شما دیگر تولید نمی‌کند؛ اما این روش ۳ نوع دارد:
هورمون درمانی سیستمیک
استروژن سیستمیک که به شکل قرص، چسب پوستی، حلقه‌ی واژینال، ژل یا کرم است. این نوع از هورمون درمانی حاوی دوز بالاتری از استروژن بوده که در سراسر بدن جذب می‌شود. پزشکان معمولا این روش را به طور روزانه تجویز می‌کنند.
محصولات واژینال با دوز پایین
داروهای استروژن واژینال که به صورت کرم، قرص یا حلقه هستند. این روش میزان جذب استروژن در بدن را به مقدار حداقلی می‌رساند، به همین دلیل این روش معمولا برای درمان علائم واژینال و مشکلات ادراری در یائسگی توصیه می‌شود.
هورمون درمانی پروژستین (استروژن-پروژسترون یا EPT)
این روش نوعی از هورمون درمانی است که درمان ترکیبی هم نامیده می‌شود. در این روش دوزهای استروژن یا پروژسترون (یا پروژستین که همان فرم مصنوعی پروژسترون است) باهم ترکیب می‌شوند. اگر رحم خود را خارج نکرده باشید، معمولا پزشک این روش را به شما پیشنهاد خواهد کرد؛ زیرا اگر استروژن توسط پروژسترون متعادل نشود، می‌تواند پوشش داخلی رحم را تحریک کند و خطر سرطان آندومتر را بالا ببرد. اگر رحم خود را برداشته‌اید (هیسترکتومی) احتمالا نیازی به مصرف پروژستین نخواهید داشت.
ریسک‌ها و عوارض هورمون درمانی
در حالی که هورمون درمانی می‌تواند به بسیاری از خانم‌ها کمک کند تا دوره‌ی یائسگی را پشت سر بگذارند. اما مصرف داروها بدون نسخه و بدون مشورت با پزشک متخصص بدون شک با عوارض همراه خواهد بود. این عوارض عبارت‌اند از:
- افزایش خطر مبتلا شدن به سرطان آندومتر
- افزایش خطر لخته شدن خون و سکته‌ی مغزی
- احتمال ابتلا به مشکلات کیسه صفرا و سنگ صفرا
- اگر هورمون درمانی بعد از میان‌سالی شروع شود، احتمال خطر زوال عقل وجود دارد. این روش باید در دوره‌ی میان‌سالی انجام شود تا خطر آلزایمر و زوال عقل کمتر باشد.
- در صورت استفاده‌ی طولانی مدت از داروها خطر ابتلا به سرطان سینه وجود دارد.
این عوارض بسته به موارد زیر می‌تواند متفاوت باشد:
- سن؛ خانم‌هایی که هورمون درمانی را بعد از ۶۰ سالگی یا ۱۰ سال بعد از شروع یائسگی شروع می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به عوارض این روش هستند. اگر این روش در زمان مناسب شروع شود فواید آن بیشتر از خطراتش خواهند بود.
- نوع هورمون درمانی؛ اینکه کدام نوع از درمان را پیش می‌گیرید مهم است. اگر خودسر یا بدون مشورت پزشک باتجربه و معتمد شروع به مصرف قرص‌ها کنید احتمال عوارض برای شما بیشتر خواهد شد.
- سابقه‌ی پزشکی؛ سابقه‌ی خانوادگی، سابقه‌ی پزشکی خود شما، احتمال سرطان، مشکلات قلبی، سکته، لخته شدن خون، بیماری‌های کبدی و پوکی استخوان از جمله عواملی هستند که تعیین می‌کنند آیا شما نیازمند هورمون درمانی هستید یا خیر.
فواید هورمون درمانی
اگر هورمون درمانی توسط با توصیه‌ی یک پزشک معتمد و در زمان مناسب انجام شود، می‌تواند فواید بسیار زیادی داشته باشد.
- حل مشکل گر گرفتگی متوسط یا شدید؛ استروژن درمانی سیستمیک موثرترین روش برای تسکین گر گرفتگی دردسرساز یائسگی یا تعریق شبانه است.
- علائم یائسگی؛ هورمون درمانی می‌تواند علائم یائسگی از جمله خشکی واژن، خارش، سوزش و ناراحتی در حین رابطه‌ی جنسی را کاهش دهد.
- جلوگیری از تحلیل یا شکستگی استخوان‌ها؛ استروژن درمانی سیستمیک از پوکی استخوان جلوگیری می‌کند. برای پوکی استخوان پزشکان معمولا داروهایی به نام بیس‌فسفونات‌ها را توصیه می‌کنند، اما اگر این روش برایتان موثر نیست یا نمی‌توانید تحمل کنید، با مشورت پزشک هورمون درمانی می‌تواند به شما کمک کند.
- درمان یائسگی زودرس یا کمبود استروژن؛ اگر تخمدان‌های خود را قبل از ۴۵ سالگی برداشته‌اید، قبل از ۴۵ سالگی دوره‌های قاعدگی شما متوقف شدند و دچار یائسگی زودرس شده‌اید یا قبل از ۴۰ سالگی دچار نارسایی تخمدان‌ها شده‌اید، بدن شما در معرض کمبود استروژن قرار خواهد گرفت.
- جلوگیری از بیماری‌های مختلف؛ استروژن درمانی می‌تواند خطر بیماری‌های پوکی استخوان، سکته‌ی مغزی، مشکلات قلبی، زوال عقلی و تغییرات خلقی را کاهش دهد.
در صورت انجام هورمون درمانی چگونه می‌توان ریسک‌های آن را کاهش داد؟
با مشورت دکتر، استراتژی‌های زیر را می‌توانید برای کاهش ریسک خطرات هورمون درمانی به کار ببرید.
بهترین محصولات را خریداری کنید؛ شیوه‌ی استروژن درمانی معمولا به صورت قرص، کرم واژینال، ژل، شیاف یا حلقه‌ای است که باید در واژن قرار دهید. حتما نزد یک پزشک معتمد بروید و از محصولات باکیفیت و معتبر استفاده کنید.
مقدار دارویی که مصرف می‌کنید را به حداقل برسانید؛ بهتر است در یک دوره‌ی کوتاه از حداقل دوز برای درمان مشکل خود استفاده کنید. اگر سن شما کمتر از ۴۵ سال است، به اندازه‌ی کافی استروژن برای جلوگیری از مشکلات کمبود استروژن خواهید داشت. اما اگر علائم یائسگی شما به شکلی هستند که زندگی شما را مختل کرده‌اند، پزشک ممکن است دوره‌ی درمانی طولانی‌تری را توصیه کند.
مرتبا پیگیری کنید؛ به طور منظم به پزشک خود مراجعه کنید تا وضعیت شما را بررسی کند تا مطمئن شوید که این روش خطراتی برای شما به همراه ندارد. ماموگرافی و معاینه‌ی لگنی برخی از تست‌هایی هستند که دکتر برایتان تجویز خواهد کرد.
سبک زندگی سالمی برای خود تعیین کنید؛ بهتر است فعالیت بدنی و ورزش را حتما در روتین زندگی خود بگنجانید. رژیم غذایی سالمی داشته باشید، وزن‌تان را متعادل کنید، سیگار و الکل را ترک و استرس را مدیریت کنید. علاوه بر همه‌ی این‌ها روی سلامت خود تمرکز کنید تا مشکلاتی مثل کلسترول و فشار خون بالا را مدیریت کنید.
چه کسانی نباید هورمون درمانی انجام دهند؟
- سرطان سینه یا سرطان رحم داشتید یا دارید.
- خون‌ریزی غیرطبیعی واژن دارید.
- دچار لختگی خون هستید یا در معرض مبتلا شدن به آن هستید.
- سابقه‌ی سکته‌ی مغزی، حمله‌ی قلبی یا بیماری‌های عروقی دارید.
- باردار هستید یا به باردار بودن خود شک دارید.
- بیماری کبدی دارید.
چه روشی می‌تواند جایگزینی برای هورمون درمانی باشد؟
مشکلی مثل گر گرفتگی را ممکن است بتوانید با یک سبک زندگی سالم کنترل و تحمل کنید. برای مثال ریلکس کردن، محدود کردن نوشیدنی‌های کافئین‌دار و الکلی و انجام تمرینات برای مدیتیشن و نفس کشیدن می‌تواند به شما کمک کند.
برای مشکلاتی مثل خشکی واژن و ناراحتی در رابطه‌ی جنسی می‌توانید از مرطوب کننده یا روان کننده‌های مخصوص واژن استفاده کنید. همچنین برخی داروها هستند که به کاهش این مشکل کمک می‌کنند و در صورت تجویز پزشک می‌توانید آن‌ها را مصرف کنید.
متوقف کردن دوره‌ی هورمون درمانی
مدت زمان هورمون درمانی مشخص شده نیست و باید توسط پزشک شما تعیین شود. اکثر خانم‌ها بعد از پایان علائم یائسگی (معمولا بعد از چند سال) مصرف داروها را قطع می‌کنند. لازم به ذکر است که خطر ابتلا به سرطان سینه در خانم‌هایی که بیشتر از یک سال هورمون درمانی انجام می‌دهند، بیشتر از افرادی است که هرگز این روش را انجام نمی‌دهند. با انجام همه‌ی روش‌های هورمون درمانی به جز استروژن واژینال خطر ابتلا به سرطان سینه وجود دارد.
اگر تصمیم به قطع مصرف داروها دارید، باید این کار را به صورت تدریجی انجام دهید؛ در این صورت احتمال بازگشت علائم در کوتاه‌مدت کمتر خواهد بود. اگر بعد از قطع مصرف همچنان دچار علائم شدید هستید، این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید.
کلام آخر؛ هورمون درمانی خوب است یا بد؟
هورمون درمانی یک روش موثر برای کاهش علائم یائسگی است که به خانم‌ها کمک می‌کند این دوره را راحت‌تر پشت سر بگذارند. اما اینکه آیا شما به این روش احتیاج دارید یا خیر باید توسط پزشک متخصص شما تعیین شود. در صورت مصرف خودسرانه‌ی داروها این روش می‌تواند مشکلات بسیار جدی را با خود به همراه داشته باشد.
اگر نمی‌خواهید هورمون درمانی کنید، برای کاهش مشکلات یائسگی بهتر است یک سبک زندگی سالم برای خود تعیین کنید؛ ورزش کنید، وزن خود را مدیریت کنید، غذای خوب بخورید و تمرینات مدیتیشن انجام دهید تا ذهنی آرام‌تر داشته باشید.
منابع: Mayoclinic, NHS, Clevelandclinic