دانش منحصربه فرد ایرانیان در هدایت و بهره مندی از آب با ابداع قنات ، طی سالیان به دیگر کشورها نیز انتقال یافت و هم اکنون 27 کشور دنیا از این اختراع بهره مند هستند.هر کدم از قنات های ثبت شده در یونسکو ، نشان از نبوغ و توانمندی ایرانیان دارد.
همشهری آنلاین – الهام مصدقی راد : از مجموع 30 هزار رشته قنات فعالی که از سال ها و قرن های دور در ایران باقی مانده ، 11 قنات شاخص در تاریخ 26 تیر 1395 در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.کنوانسون میراث جهانی یونسکو نام عهدنامه ای بین المللی است ک سال 1972 میلادی به تصویی کنفرانس عمومی یونسکو رسید وموضوع آن حفظ آثار تاریخی ، طبیعی و فرهنگی بشر است که اهمیت جهانی داشته . متعلق به تمامی انسانهای زمین است. بر اساس این کنوانسیون ، حفاظت از این آثار ثبت شده در عین باقی ماندن در حیطه حاکمیت کشور مربوط ، بر عهده همه کشورهای عضو خواهد بود . هرچند که 27 کشور دنیا از تکنولوژی قنات بهره مند هستند اما ابداع این شیوه بهره مندی ، آبرسانی و حفظ آب را به دلیل برخورداری از بیشترین و قدیمی ترین قناتهای دنیا ،به ایران نسبت می‌دهند . کشورگشایی ها طی قرون گذشته موجب انتشار این دانش و بهره مندی دیگر کشورها از قنات شده است. رشته های طولانی قنات در ایران نه تنها این سرزمین خشک و نیمه خشک را از نعمت آب بهره مند کرد ه است بلکه موجب شکل گیری تمدن و شهرهای متعددی در پیرامون خود نیز شده است . قناتهای ثبت شده درفهرست یونسکو شاخصه ها و ویژگی هایی دارند که در دنیا بی نظیر است و از نبوغ و توانمندی گذشتگان ایران در پیروزی بر شرایط سخت طبیعی سخن میگوید .
قناتهای شاخص ایران
قنات قصبه گناباد : عمیق ترین قنات ایران است که مادر چان آن 350 متر داشته و مجموعا 472 میله چاه دارد. این قنات 33 کیلومتر طول دارد و ساخت آن به دوره هخامنشان برمی‌گردد و شاهکاری بی نظیر در دنیا شمرده می‌شود. قصبه گناباد از پر آب ترین قنات ها محسوب می شود.
قنات بلده فردوس : مهندسی ساز ترین قنات ایران است که مربوط به دوره ساسانی است. 500 سال از قنات قصبه گناباد کوچکتر است .به دلیل دانش فنی خاصی که در ساختش به کار گرفته شده تا امروز پابرجا مانده است.
قنات زارچ یزد : با 80 کیلومتر طول ، طولانی ترین قنات ایران است و بیش از یک هزار میله دارد .این قنات هم متعلق به دوره ساسانی است . این قنات دارای سه شاخه تونل زیرزمینی مجز است که شور و شیرین و خویدکی نام دارد و امروز فقط شاخه شور آبدهی دارد که از زیر مسجد جامع یزد می‌گذرد .
قنات حسن آباد مشیر : 40 کیلومتر طول دارد و متعلق به حدود 700 سال پیش است . عدم شکل گیری لایه های نمکی و گچی در طول مسیر باعث شده است که آب این قنات، با همان کیفیت اولیه و بدون هیچ گونه املاحی به روستاهای پایین انتقال می‌یابد.
قنات جوپار کرمان : این قنات متعلق به دوره صفویان است . 3 هزار و 556 متر طول و 6 رشته دارد . ویژگی این قنات این است که آب آن از گسل تامین می شود.
قنات اکبر آباد و قاسم آباد بروات بم : این قنات دو قلو بوده و پر آب ترین قنات ایران محسوب می‌شود. قنات اکبر آباد 1100 متر و قنات قاسم آباد 2300 متر طول دارد.
قنات مون در اردستان : تنها قنات دو طبقه در دنیاست و به گونه ای طراحی شده که هر طبقه جریان آب مستقلی دارد به گونه ای که آب هیچ یک به دیگری نفوذ پیدا نمی‌کند. به دلیل این ویژگی ها عجیب ترین سازه قناتی دنیا شناخته می‌شود آب قنات رویی ،شیرین و سبک و خنک است و آب قنات زیرین ، گرم‌تر بوده و سختی بیشتری دارد.
قنات وزوان اصفهان : قناتی با سدهای زیرزمینی است و تاریخ احداث این قنات را به دوره پیش از اسلام و قرون اولیه اسلامی نسبت می دهند. به دلیل وجود سد زیرزمینی در این قنات، آن را به عنوان یکی از قنوات با ارزش و شگفت انگیز و نمونه در سطح جهان می‌شناسند.
قنات مزد آباد اصفهان : این قنات متعلق به دوران صفویه است و بیش از 3500 متر طول دارد . مردم منطقه به دلیل جریان دائم آب در این قنات از آن با نام رودخانه زیرزمینی یاد می کنند. چاه هاتی آن دارای عمقی 80 متری است و به همین دلیل کمتر در معرض خشکسالی قرار گرفته است . این قنات نیز دارای سد های زیرزمینی است که جهت جلوگیری از حدر رفت آب در فصولی که نیازی به آبیاری مزارع نبوده استفاده می‌شده است .
بیشتر بدانید :