ویتامین K چیست؟
ویتامین K گروهی از مواد مغذی هستند که به ویتامین های K1 و K2 تقسیم می شوند؛ ویتامین K1 در انعقاد خون دخیل است و ویتامین K2 به سلامت استخوان و سلامت قلب کمک می کند.
ویتامین K در سال 1929 به عنوان ماده مغذی اساسی برای انعقاد خون (لخته شدن خون) کشف شد. پس از کشف اولیه در یک ژورنال علمی آلمان با نام “Koagulationsvitamin” به چاپ رسید به همین دلیل به آن ویتامین K می گویند.
همچنین یک دندانپزشک به نام وستون پرایس در اوایل قرن 20 میلادی دریافت که برخی رژیم های غذایی شامل مواد مغذی ناشناسی هستند که به نظر می رسد بدن را در برابر پوسیدگی دندان و بیماری های مزمن محافظت می کنند.
وی این ماده مغذی اسرارآمیز را به عنوان “اکیتواتور X” نامید که امروزه به نام ویتامین K2 شناخته می شود.
دو شکل اصلی ویتامین K وجود دارد:
- ویتامین K1 (فیلوکلینون) : در غذا های گیاهی مانند سبزیجات برگ سبز یافت می شود
- ویتامین K2 (میناکلینون) : در غذا های حیوانی و غذا های تخمیر شده یافت می شود
ویتامین K2 را می توان به چندین زیر گروه مختلف تقسیم می کنند که مهم ترین آن ها MK-4 و MK-7 هستند.
فواید دارویی و درمانی ویتامین های K1 و K2 برای بدن
ویتامین K پروتئین هایی را که در لخته شدن خون، متابولیسم کلسیم و سلامت قلب نقش دارند فعال می کند.
یکی از مهم ترین کارکرد های آن تنظیم رسوب کلسیم است. به عبارت دیگر باعث تقویت کلسیفیکاسیون استخوان ها و جلوگیری از کلسیفیکاسیون رگ های خونی و کلیه ها می شود.
برخی دانشمندان اظهار داشته اند که نقش ویتامین های K1 و K2 کاملا متفاوت است و بسیاری احساس می کنند که باید به طور کلی به عنوان مواد مغذی جداگانه طبقه بندی شوند.
این ایده توسط یک مطالعه حیوانی تایید شده است که نشان می دهد ویتامین K2 (MK-4) کلسیفیکاسیون رگ ها را کاهش می دهد در حالی که ویتامین K1 اینگونه نیست.
مطالعات کنترل شده در افراد همچنین نشان داده که مکمل های ویتامین K2 به طور کلی سلامت قلب را بهبود می بخشند در حالی که ویتامین K1 فواید قابل توجهی ندارد.
1. سلامت قلب
تجمع کلسیم در شریان های اطراف قلب شما یک عامل خطرناک بزرگ برای بیماری های قلبی است.
بنابراین هر چیزی که می تواند این تجمع کلسیم را کاهش دهد ممکن است به جلوگیری از بیماری های قلبی کمک کند.
اعتقاد بر این است که ویتامین K با جلوگیری از رسوب کلسیم در شریان ها خطر ابتلا به بیماری های قلبی را کاهش می دهد.
در یک مطالعه 10-7 ساله مشخص شد افرادی که بیشترین میزان دریافت ویتامین K2 را داشتند، 52٪ کمتر احتمال ابتلا به کلسیفیکاسیون شریان ها را داشتند و 57٪ خطر کمتری از مرگ در اثر بیماری قلبی را نشان می دهند.
یک مطالعه دیگر در 16057 زن نشان داده که شرکت کنندگان با بالاترین میزان دریافت ویتامین K2 خطر ابتلا به بیماری های قلبی بسیار پایین تری دارند یعنی به ازای هر 10 میلی گرم K2 که در روز مصرف می کردند، خطر ابتلا به بیماری های قلبی در آن ها تا 9٪ کاهش یافته است.
از طرف دیگر، ویتامین K1 در هیچ یک از این مطالعات تاثیری نداشته است.
2. سلامت استخوان ها
پوکی استخوان یک مشکل شایع در کشور های غربی است. این بیماری خصوصا در بین زنان مسن شیوع دارد و خطر شکستگی را بالا می برد.
همانطور که گفته شد ویتامین K2 نقش مهمی در متابولیسم کلسیم – ماده معدنی اصلی موجود در استخوان ها و دندان ها – دارد.
ویتامین K2 اقدامات اتصال دهنده کلسیم دو پروتئین را فعال می کند – پروتئین ماتریس GLA و استئوکلسین که به ساخت و نگه داشتن استخوان ها کمک می کنند.
شواهد قابل توجهی از مطالعات کنترل شده نشان می دهد که ویتامین K2 ممکن است مزایای عمده ای برای سلامت استخوان ها داشته باشد.
یک مطالعه 3 ساله در 244 زن یائسه نشان داده افرادی که از مکمل های ویتامین K2 استفاده می کنند، کاهش کمتری در تراکم مواد معدنی استخوان ها نشان داده اند.
مطالعات نشان داده که ویتامین K2 شکستگی ستون فقرات را 60 درصد، شکستگی لگن را 77 درصد و تمام شکستگی های غیر ستون فقرات را 81 درصد کاهش داده است.
در راستای این یافته ها، مصرف مکمل های ویتامین K به طور رسمی برای پیشگیری و درمان پوکی استخوان در ژاپن توصیه می شود.
3. سلامت دندان ها
محققان حدس زده اند که ویتامین K2 ممکن است بر سلامت دندان تاثیر بگذارد با این حال، هیچ مطالعه انسانی این اثر را مستقیما آزمایش نکرده است.
بر اساس مطالعات حیوانی و نقش ویتامین K2 در متابولیسم استخوان، منطقی است که فرض کنیم این ماده مغذی بر سلامت دندان ها تاثیر می گذارد.
یکی از اصلی ترین پروتئین های تنظیم کننده در سلامت دندان، استئوکلسین است – همان پروتئینی که برای متابولیسم استخوان بسیار حیاتی است و توسط ویتامین K2 فعال می شود.
استئوکلسین مکانیسمی را تحریک می کند که رشد عاج جدید را تحریک می کند. اعتقاد بر این است که ویتامین های A و D نیز در اینجا نقش مهمی دارند و به طور هم افزایی با ویتامین K2 کار می کنند.
4. سرطان
سرطان یکی از دلایل عمده مرگ در کشور های غربی است. جالب است که چندین مطالعه در مورد ویتامین K2 و انواع خاصی از سرطان انجام شده است.
دو مطالعه بالینی نشان می دهد که ویتامین K2 عود سرطان کبد را کاهش داده و زمان بقا را افزایش می دهد.
علاوه بر این یک مطالعه مشاهده ای در 11000 مرد نشان داده که مصرف ویتامین K2 تا 63٪ خطر ابتلا به سرطان پیشرفته پروستات را کاهش می دهد در حالی که ویتامین K1 هیچ تاثیری ندارد.
چگونه ویتامین K2 مورد نیاز بدن را تامین کنیم؟
غذا های مختلفی وجود دارد که به عنوان منابع غنی ویتامین K1 شناخته می شوند اما ویتامین K2 رایج نیست.
بدن شما می تواند تا حدی ویتامین K1 را به K2 تبدیل کند. این خوب است زیرا مقدار ویتامین K1 در رژیم غذایی معمولی ده برابر ویتامین K2 است.
با این حال، شواهد فعلی نشان می دهد که روند تبدیل ناکارآمد است. در نتیجه شما ممکن است از خوردن مستقیم ویتامین K2 سود بیشتری کسب کنید.
ویتامین K2 توسط باکتری های روده در روده بزرگ تولید می شود. برخی شواهد نشان می دهد که آنتی بیوتیک های گسترده اثر باعث کمبود ویتامین K2 می شوند.
ویتامین K2 عمدتا در منابع غذایی حیوانی شامل فرآورده های لبنی پر چرب، زرده تخم مرغ و همچنین جگر و سایر ارگان ها بدن حیوانات یافت می شود. ویتامین K محلول در چربی است به این معنی که محصولات حیوانی کم چرب مقدار زیادی از آن را ندارند.
منابع حیوانی شامل زیر گروه MK-4 هستند در حالی که غذا های تخمیر شده مانند کلم ترش، ناتو و میسو یا خمیر سویا حاوی مقادیر بیشتر MK-5 تا MK-14 می باشند.
اگر این غذاها برای شما غیرقابل دسترسی هستند مصرف مکمل ها یک جایگزین معتبر است.
در هنگام ترکیب با مکمل ویتامین D، مزایای مکمل K2 ممکن است حتی بیشتر شود زیرا این دو ویتامین دارای اثرات هم افزایی هستند.
منبع : healthline