علت کک و مک | راه های پیشگیری | روش های درمان
کک و مک یکی از مشکلات شایع اما بی خطر پوستی است که بسیاری از افراد به خصوص کسانی که پوست روشن دارند از آن رنج می برند و به روش های مختلف سعی می کنند این لک های پوستی را از بین برده یا کمرنگ کنند.
در این مطلب قصد داریم درباره این لک های آزاردهنده پوستی، علت بروز آن ها، پیشگیری و درمان های خانگی و پزشکی صحبت کرده و به مقایسه آن با سایر لک های پوستی بپردازیم. همراه باشید.
کک و مک چیست؟
کک و مک ها لک های بی ضرر و کوچک روی پوست هستند که ژنتیک و قرار گرفتن پوست در مقابل نور خورشید عامل اصلی بروز آن ها می باشد.
برخی افراد با توجه به ژن و نوع پوستی که دارند بیشتر از سایرین در معرض کک و مک قرار دارند و کسانی که از نظر ژنتیکی مستعد بروز این لک ها باشند با قرار گرفتن در مقابل نور خورشید به احتمال بیشتری دچار کک و مک می شوند.
لازم به ذکر است کک و مک در کودکان شایع است که معمولا به مرور و با افزایش سن کمرنگ یا محو خواهد شد.
علت کک و مک
کک و مک ها به دلیل افزایش تولید ملانین – رنگدانه عامل رنگ پوست – در زیر پوست ایجاد شده و رنگ آن ها معمولا قهوه ای، قرمز یا برنزه می باشد.
همان طور که قبلا اشاره کردیم قرار گرفتن در معرض نور خورشید و ژنتیک دو عامل اصلی بروز کک و مک می باشند:
1. قرار گرفتن در معرض نور خورشید
با قرار گرفتن پوست در مقابل نور خورشید سلول ها برای محافظت از پوست در برابر نور خورشید ملانین بیشتری تولید می کنند به همین دلیل است که نور خورشید باعث بروز کک و مک می شود.
کک و مک ها ممکن است روی ناحیه بزرگی از پوست ظاهر شوند، همچنین گاهی محو شده و دوباره پدیدار می شوند.
در برخی افراد لک های کک و مک در تابستان تیره تر به نظر می رسند، در حالی که در ماه های سرد سال هنگامی که سلول های پوستی جدید جایگزین سلول های قدیمی تر می شوند محو شده یا کمرنگ می شوند.
کک و مک ها بیشتر در نواحی که در معرض نور خورشید هستند دیده می شوند، از جمله:
- صورت
- بازوها
- گردن
- پشت
- قفسه سینه
2. ژنتیک
ژنتیک روی نوع ملانینی که بدن تولید می کند تاثیر گذاشته و به همین دلیل نقش مهمی در بروز کک و مک دارد.
بدن می تواند دو نوع ملانین به نام های فئوملانین و اوملانین تولید کند که اوملانین از پوست در برابر نور خورشید محافظت می کند اما فئوملانین چنین کاری انجام نمی دهد.
ژن MC1R نوع ملانین تولید شده در بدن را تعیین می کند.
- بدن افرادی که موها، چشم ها و پوست تیره دارند معمولا اوملانین بیشتری تولید می کند، این افراد کمتر در معرض کک و مک قرار دارند.
- بدن افرادی که موهای قرمز، بلوند یا قهوه ای روشن دارند و کسانی که پوست و چشم آن ها روشن است معمولا فئوملانین بیشتری تولید می کند و به همین دلیل بیشتر در معرض بروز کک و مک قرار دارند.
آیا کک و مک خطرناک است؟
کک و مک ها خطرناک نیستند اما از آن جا که افراد با پوست کک و مک دار به نور خورشید حساس تر هستند باید بیشتر از سایرین از پوست خود در مقابل نور خورشید محافظت کنند.
تفاوت کک و مک، لک های پیری و خال
کک و مک ها ممکن است ظاهری بسیار شبیه سایر لک های پوستی از جمله لک های خورشیدی – لک های پیری یا لک های کبدی – داشته باشند و به همین دلیل گاهی تشخیص آن ها مشکل می شود.
اگرچه قرار گرفتن در معرض نور خورشید می تواند علت اصلی بروز کک و مک و لک های پیری باشد اما لک های پیری معمولا بزرگ تر و واضح تر از کک مک ها هستند و بیشتر در افراد مسن دیده می شوند.
از سوی دیگر لک های پیری در افرادی با رنگ پوست های مختلف دیده می شود در حالی که کک و مک بیشتر در کسانی که مو و پوست روشن دارند ظاهر می شوند.
خال ها نیز اغلب تیره تر از کک و مک بوده اما ممکن است سطح صاف یا برجسته داشته باشند.
جدول زیر تفاوت کک و مک، لک های پیری و خال را به طول کامل بررسی کرده است:
| کک و مک | لک های پیری | خال ها | |
| ظاهر | سطح صاف، ممکن است به صورت خوشه ای در ناحیه بزرگی ایجاد شوند | سطح صاف، ممکن است به صورت خوشه ای ظاهر شوند | سطح صاف یا برآمده، ممکن است به تنهایی یا به صورت گروهی ظاهر شوند |
| علت | ژنتیک و قرار گرفتن در مقابل نور خورشید | قرار گرفتن در مقابل نور خورشید | زمانی که سلول های پوست به صورت خوشه ای رشد می کنند |
| در چه سنی ظاهر می شوند؟ | می توانند اولین بار در سن 2 تا 3 سالگی ظاهر شوند | بیشتر در افراد 40 ساله یا بالاتر شایع هستند | از بدو تولد یا در دوران کودکی و نوجوانی ظاهر می شوند |
| کجای بدن ظاهر می شوند؟ | در نواحی که در معرض نور خورشید قرار دارند مخصوصا صورت، گردن، قفسه سینه، بازوها، پشت | نواحی از پوست که در معرض نور خورشید قرار دارند معمولا صورت، دست ها، بازوها، شانه ها و پشت | در هر جایی از بدن |
| شکل | اشکال نامنظم با لبه های کامل مشخص شده | اشکالی با لبه های کامل مشخص | گرد یا بیضی شکل، با لبه های کامل مشخص |
| رنگ | برنزی، قهوه ای یا قرمز | برنزی، قهوه ای یا سیاه | قهوه ای روشن تا تیره یا سیاه |
| اندازه (قطر) | 1 تا 2 میلی متر یا بزرگ تر | 2 میلی متر یا بزرگ تر | معمولا کمتر از 6 میلی متر |
| تغییرات مورد انتظار | ممکن است در زمستان محو شده و در تابستان تیره تر شوند | تغییری نمی کنند، در صورتی که از نور خورشید محافظت نشوند ممکن است تیره تر شوند | تغییری نمی کنند، گاهی به مرور زمان محو می شوند |
پیشگیری از کک و مک ها
با محافظت از پوست خود در برابر نور خورشید می توان از بروز کک و مک ها پیشگیری کرد. این کار ظاهر کک و مک های موجود را تغییر نمی دهد اما می تواند از بروز کک و مک های جدید جلوگیری کند.
برخی توصیه های آکادمی پوست آمریکا برای محافظت از پوست در برابر نور خورشید عبارتند از:
- از ضد آفتاب با قابلیت محافظت در برابر UVA و UVB و SPF 30 یا بالاتر استفاده کنید
- هنگام خروج از منزل لباس های آستین بلند پوشیده و از کلاه و عینک آفتابی استفاده کنید
- سعی کنید در ساعاتی از روز که نور آفتاب شدیدتر است – بین ساعات 10 تا 2 بعد از ظهر – از خانه خارج نشوید
- هنگامی که خارج از منزل هستید، بعد از شنا یا تعریق زیاد ضد آفتاب خود را تجدید کنید
- از دستگاه های برنزه کننده استفاده نکنید
درمان و داروهای خانگی کک و مک
به طور کلی کک و مک ها مضر نیستند و نیازی به درمان ندارند اما برخی افراد ممکن است به دلایل مختلف از جمله مسائل مربوط به زیبایی ترجیح دهند این لک ها را کمرنگ کرده یا محو کنند.
برخی روش های خانگی و دارویی برای کاهش کک و مک عبارتند از:
1. درمان های بدون نسخه
یک منبع معتبر در سال 2012 نشان داده محصولات حاوی تری کلرواستیک اسید (TSA) و فنول به روشن شدن کک و مک ها کمک می کنند. برخی از کرم های موضعی و لایه بردارها حاوی این ترکیبات هستند.
از دیگر ترکیبات کاهش دهنده کک و مک می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آلفا هیدروکسی اسیدها
- آزلائیک اسید
- سیستامین
- ویتامین C
- رتینوئیدها
2. درمان های پزشکی
برخی تکنیک های زیبایی و پزشکی برای از بین بردن کک و مک عبارتند از:
- لیزر درمانی
- لایه برداری شیمیایی
استفاده از این روش ها ممکن است با عوارض جانبی همچون باقی ماندن جای زخم همراه باشد، بنابراین افرادی که قصد استفاده از این روش ها را دارند لازم است قبل از اقدام درباره عوارض احتمالی و گزینه های ممکن دیگر با پزشک مشورت کنند.
3. درمان های خانگی
برخی افراد با امتحان کردن تعدادی از روش های خانگی متوجه شده اند برخی محصولات طبیعی خاص می توانند اثر خوبی در روشن شدن کک و مک داشته باشند اگرچه موثر بودن این روش ها از نظر علمی ثابت نشده است.
برخی از این روش ها عبارتند از:
1. لیمو
پنبه را به اندکی آب لیمو آغشته کرده و روی ناحیه مورد نظر را با آن بپوشانید. ویتامین C موجود در آب لیمو ممکن است به روشن شدن لکه های تیره پوست کمک کند اما انتظار تغییر چندان چشمگیری نداشته باشید.
2. عسل
لایه نازک عسل را روی پوست خود بمالید. بگذارید 5 تا 10 دقیقه بماند سپس با آب گرم بشویید. عسل خاصیت آنتی اکسیدانی دارد که به مرور به روشن شدن کک و مک کمک می کند.
3. آلوئه ورا
آلوئه ورا حاوی اسید سالیسیلیک و آلوئین است که به کمرنگ شدن و محو شدن کک و مک کمک می کند. کافیست مقداری ژل برگ آلوئه ورا را روی پوست خود بمالید.
توجه: استفاده از روش های طبیعی ذکر شده معمولا عوارض جانبی به دنبال ندارد اما بهتر است قبل از اقدام مقدار اندکی از آن را روی ناحیه کوچکی از پوست تست کرده و در صورت بروز هرگونه حساسیت یا واکنش های پوستی استفاده از محصول را متوقف کنید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
کک و مک ها بی خطر هستند اما گاهی ممکن است ظاهری شبیه علائم برخی انواع سرطان پوست داشته باشند، بنابراین در صورت مشاهده هرگونه تغییر پوستی لازم است به پزشک مراجعه شود.
لازم به ذکر است افرادی که پوست لطیف و روشن دارند و به راحتی دچار کک و مک یا آفتاب سوختگی می شوند بیشتر در معرض سرطان پوست قرار دارند. این افراد باید هنگام خارج شدن از منزل بیشتر مراقب پوست خود باشند.
به طور کلی توصیه می شود در صورت بروز علائم زیر در خال ها، کک و مک یا لک های پیری به پزشک مراجعه کنید:
- خارش
- خونریزی
- تغییر سایز
- تغییرات ظاهری
- با لک های اطراف خود تفاوت داشته باشد
موارد دیگری که باید به آن ها توجه داشت:
- عدم تقارن: آیا نیمی از لک پوستی با نیمه دیگر آن متفاوت است؟
- حاشیه: آیا لبه های لک پوستی نامشخص است یا زیگزاگ به نظر می رسد؟
- رنگ: آیا سایه های مختلف قهوه ای، سیاه یا برنزی دارد؟
- قطر: آیا اندازه آن بزرگ تر از پاک کن ته مداد است؟
- تغییرات: آیا شکل، اندازه یا رنگ آن تغییر کرده است؟
اگر علائم لکه پوستی مورد نظر با یک یا چند علامت بالا تطابق دارد باید در اسرع وقت به متخصص پوست مراجعه کنید.
منبع: medicalnewstoday