مادران آینده اگر در زندگی روزانه خود به بهداشت دهان و دندان اهمیت ندهند، در دوران بارداری با خطرات جدی از جمله پوسیدگی و از دست دادن دندان های خود روبرو خواهند شد. آن ها معمولاً برای اطمینان از سلامت دوران بارداری هر کاری انجام می دهند، از مراقبت های مناسب قبل از تولد گرفته تا حفظ یک رژیم غذایی سالم، انجام ورزش های آرامش بخش مانند یوگا، ترک عادات نادرست و … ، اما سلامت دندان ها با وجود اهمیت زیاد، هنوز نادیده گرفته می شود.
علت خرابی دندان ها در بارداری چیست و برای جلوگیری از بروز این مشکل لازم است چه نکاتی را رعایت کنیم.
تغییرات دندانی در دوران بارداری
علت خرابی دندان ها در بارداری رابطه مستقیمی با تغییرات هورمونی در این دوران دارد. تغییرات هورمونی می تواند اسیدیته دهان را افزایش دهد و منجر به افزایش پوسیدگی های دندانی شود. در اکثر مواقع این مشکل به دلیل افزایش مصرف شیرینی جات ناشی از هوس های بارداری و کاهش توجه به مراقبت های پیشگیرانه بیشتر هم می شود.
جالب است بدانید رباط ها و استخوان های دهان ممکن است در دوران بارداری به طور موقت شل شوند و در نتیجه دندان ها کمی تکان بخورند. این مشکل می تواند مقدمه ای برای از دست دادن آن ها باشد. لق شدن دندان در این دوران ممکن است دلایل دیگری نیز داشته باشد که در صورت بروز بهتر است بررسی شود. به خصوص در طول سه ماهه سوم، که پاسخ التهابی بدن باعث افزایش میزان باکتری و پلاک در دهان شده و منجر به تورم، خونریزی و یا التهاب لثه می شود. باکتری ها و پلاک ها سمومی را آزاد می کنند که می تواند منجر به عفونت در لثه ها و استخوان ها شود. در صورت عدم پیگیری علت خرابی دندان ها در بارداری و برطرف نشدن مشکل، ممکن است عفونت وارد جریان خون شود و شما را با مشکلات جدی تر مواجه کند.
درمان مشکلات دندانی در دوران بارداری مخصوصا در سه ماهه اول و آخر، می تواند خطرناک باشد به همین دلیل بیشتر دندان پزشکان در این دوران درمان خاصی انجام نمی دهند، مگر با اجازه پزشک زنان و زایمان.
مادران باردار برای درمان های غیر ضروری باید تا بعد از زایمان منتظر بمانند، به ویژه انجام درمان هایی مانند جرم گیری یا کشیدن دندان که می تواند باعث خونریزی شدید شود، به بعد از این دوران موکول می شود.
دلایل بروز مشکلات دندانی در بارداری
علت خرابی دندان ها در بارداری، می تواند متفاوت باشد، که در پاراگراف قبل به صورت جزئی به آن اشاره شد. مادران باردار اغلب احساس گرسنگی می کنند و در این دوران مقدار زیادی غذا می خورند، این موضوع باعث می شود قند و تکه های غذا بیشتری بین دندان هایشان باقی بماند و فساد آن ها موجب آسیب رسیدن به مینای دندان شود. علاوه بر این، بسیاری از مادران باردار حالت تهوع و استفراغ صبحگاهی را تجربه می کنند، در این حالت اسید معده و تکه های غذای باقی مانده در آن به سمت دهان بر می گردد و به دندان ها می چسبد و در نهایت موجب بروز پوسیدگی در دهان و دندان می شود. اما علت خرابی دندان ها در بارداری تنها به این موارد محدود نمی شود، بلکه تغییرات هورمونی نیز نقش مهمی در بروز مشکلات دندانی این دوران ایفا می کنند. افزایش سطح هورمون پروژسترون در مادران باردار، بر روی قسمت های مختلف بدن، به ویژه بافت نرم لثه تأثیر می گذارد. همچنین این موضوع باعث التهاب و خونریزی آسان در لثه ها می شود که می تواند برای مادران دردناک باشد و آن ها را از مسواک زدن منصرف کند؛ این مشکل نیز به نوبه خود موجب بروز پوسیدگی در دندان می شود.
متأسفانه تعداد کمی از مادران می دانند که تغییرات هورمونی دوران بارداری می تواند لثه ها را در برابر پلاک آسیب پذیرتر کند و باعث خونریزی، درد و تورم آن ها شود.
توصیه هایی برای جلوگیری از خرابی دندان در بارداری
اکنون که علت خرابی دندان ها در بارداری را می دانیم بهتر است برای جلوگیری از بروز این مشکل نیز اطلاعات کاملی داشته باشیم. با رعایت نکات گفته شده در ادامه می توانید دندان های سالمی در دوران بارداری داشته باشید:
💠 حداقل دو بار در روز دندان های خود را با استفاده از خمیر دندان فلوراید دار مسواک بزنید. تمیز کردن دندان ها مخصوصاً قبل از خواب اهمیت بسیاری دارد. زیرا از رشد باکتری ها هنگام خواب و آسیب رسیدن به مینای دندان و در نهایت پوسیدگی آن جلوگیری می کند.
💠 سعی کنید روزانه یک بار از نخ دندان استفاده کنید. زیرا در بین دندان ها فاصله های دور از دسترس وجود دارد که با مسواک تمیز نمی شود. این کار به شما کمک می کند نواحی دور از دسترس را نیز به خوبی تمیز کنید. سعی کنید به توصیه دندانپزشک خود از یک دهانشویه مناسب مبتنی بر الکل، برای از بین بردن بوی بد دهان و افزایش طراوت لثه ها استفاده کنید.
💠 درست مسواک بزنید. همه ما به خوبی می دانیم که علت خرابی دندان ها در بارداری و زندگی روزمره درست مسواک نزدن است، بنابراین هر چه زودتر این کار را به صورت اصولی یاد بگیرید. دهان را به چهار قسمت تقسیم کنید و هر قسمت را حداقل چهار بار مسواک بزنید. این کار را با حرکت دایره ای انجام دهید و فشار مناسبی به لثه و دندان ها وارد کنید. مسواک را زاویه دار نگه دارید تا دندان و فک را به صورت هم زمان لمس کند. دو یا سه دندان را با مسواک بپوشانید، ابتدا در جهت عقربه های ساعت و سپس خلاف جهت عقربه های ساعت مسواک بزنید. همین کار را تکرار کنید تا تمام چهار قسمت دهان به همان روش تمیز شوند. مطمئن شوید از مسواک مناسبی استفاده می کنید. برس های آن نباید خیلی نرم و یا خیلی سفت باشد. همچنین بهتر است مسواک سر کوچک یا معمولی داشته باشد که به راحتی به دندان های آسیاب انتهای فک برسد و داشتن کمی انعطاف در قسمت سری کمک می کند پشت دندان های جلو بهتر تمیز شود.
💠 سعی کنید چند روز در هفته دهان خود را با آب نمک گرم بشویید. انجام این کار به خصوص بعد از غذا خوردن تورم موجود در لثه را کاهش می دهد و از رشد باکتری ها، که اصلی ترین علت خرابی دندان ها در بارداری محسوب می شوند، جلوگیری می کند. البته بهتر است قبل از مصرف هر گونه ضد عفونی کننده، با دندانپزشک خود مشورت کنید زیرا ممکن است حاوی مسکن هایی مانند ایبوپروفن، استامینوفن و یا بنزوکائین باشند.
💠 سعی کنید رژیم غذایی مناسبی داشته باشید و از خوردن خوراکی هایی که باعث پوسیدگی دندان می شود مانند غذا های قندی و نشاسته ای (غلات شیرین شده، کیک، نان، برنج، آب نبات های سفت و جویدنی، رشته فرنگی، کراکر و حتی غذا های چسبنده مانند تافی یا آب نبات، کلوچه، میوه های خشک، تنقلات میوه ای و…) کمتر استفاده کنید. برای جلوگیری از پوسیدگی بعد از مصرف این مواد با دقت مسواک بزنید.
💠 اگر به دلیل تغییرات هورمونی احساس تهوع دارید بعد از استفراغ به همان روشی که در بالا گفته شد مسواک بزنید. همانطور که در پاراگراف های قبل توضیح داده شد، تغییرات هورمونی نیز می تواند علت خرابی دندان ها در بارداری باشد.
💠 از آنجایی که معاینات منظم پریودنتال (لثه) در دوران بارداری بسیار مهم است، از انجام معاینات دندانپزشکی با احساس خستگی یا تنبلی غافل نشوید. ممکن است به درمان های فوری احتیاج داشته باشید. انجام تعدادی از درمان های دندانپزشکی مانند جرم گیری در سه ماهه دوم بی خطر است.
💠 در این دوران معمولاً میل به غذا خوردن به ویژه خوراکی های شیرین بیشتر می شود. همانطور که اشاره شد این موضوع علاوه بر افزایش وزن غیر طبیعی، می تواند سلامت دهان و دندان شما را نیز تحت تأثیر قرار دهد.
رعایت بهداشت دهان و دندان در خانه و کمک گرفتن از دندانپزشک در طول بارداری می تواند سلامت دندان های شما را تضمین کند. البته بروز مشکلات کوچک در این دوران کاملاً طبیعی است اما نگران نباشید علت خرابی دندان ها در بارداری و عوارض ناشی از آن در صورت رسیدگی اغلب کوتاه مدت است و می توان به راحتی می تواند آن ها را کنترل کرد.
همه افراد (باردار یا غیرباردار) باید حداقل هر شش ماه یک بار برای ارزیابی سلامت دندان ها به دندان پزشکی مراجعه کنند. خاطرتان باشد حتماً قبل از بارداری دندان های خراب را درست کنید. همچنین اگر دندان های شما به جرم گیری نیاز دارد حتماً این کار را انجام دهید.
بهداشت ضعیف دهان و دندان در دوران بارداری می تواند ریسک ابتلا به بیماری های قلبی عروقی، دیابت، آلزایمر، عفونت تنفسی و پوکی استخوان را افزایش دهد.
اگر باردار هستید حتماً دندانپزشک خود را در جریان قرار دهید. خوشبختانه اکثر درمان های پیشگیرانه برای مادران باردار بی خطر است. توجه نکردن به علت خرابی دندان ها در بارداری و به تأخیر انداختن درمان های پیشگیرانه، ممکن است شما را با مشکلات پیشرفته تر و خطر زایمان زودرس مواجه کند.