یک رژیم غذایی متعادل و سرشار از مواد مغذی فواید زیادی برای سلامتی بدن دارد از طرف دیگر، رژیم غذایی فاقد مواد مغذی ممکن است باعث بروز انواع علائم ناخوشایند شود.
رژیم غذایی که مصرف کافی ویتامین ها و مواد معدنی را فراهم نمی کند می تواند علائم متعددی در بدن ایجاد کند و در بیشتر موارد افزایش مصرف غذا های سرشار از ویتامین ها و مواد معدنی مناسب می تواند به برطرف شدن یا کاهش چشمگیر این علائم کمک کند.
در ادامه همراه باشید تا با تمامی علائم کمبود مواد معدنی و ویتامین ها در بدن و منابع غذایی آن ها بیشتر آشنا شوید؛
1. مو و ناخن های شکننده
عوامل مختلفی ممکن است باعث شکننده شدن مو ها و ناخن ها شوند که یکی از آن ها کمبود بیوتین است.
بیوتین که به عنوان ویتامین B7 نیز شناخته می شود به بدن کمک می کند تا غذا را به انرژی تبدیل کند. کمبود بیوتین بسیار نادر است اما در صورت بروز، شکنندگی و نازک شدن مو و ناخن برخی از قابل توجه ترین علائم آن هستند.
از دیگر علائم کمبود بیوتین می توان به خستگی مزمن، درد عضلانی، گرفتگی عضلات و گرفتگی در دست و پا اشاره کرد.
چه کسانی دچار کمبود بیوتین می شوند؟
زنان باردار، افراد سیگاری و افرادی که دارای اختلالات گوارش مانند بیماری کرون هستند بیشترین خطر ابتلا به کمبود بیوتین را دارند.
همچنین استفاده طولانی مدت از آنتی بیوتیک ها و برخی دارو های ضد تشنج یک عامل خطر است.
خوردن سفیده تخم مرغ خام ممکن است باعث کمبود بیوتین شود. سفیده تخم مرغ خام حاوی آویدین است، پروتئینی که به بیوتین متصل می شود و می تواند جذب آن را کاهش دهد.
منابع غذایی حاوی بیوتین
غذا های سرشار از بیوتین شامل زرده تخم مرغ، آجیل و مغزیجات، اسفناج، کلم بروکلی، گل کلم، سیب زمینی شیرین، مخمر، غلات کامل و موز هستند.
2. زخم های دهان یا ترک گوشه های دهان
زخم های دهان و اطراف آن ممکن است تا حدودی با مصرف کافی ویتامین ها یا مواد معدنی مرتبط باشند.
به عنوان مثال آفت دهان غالبا نتیجه کمبود ویتامین های گروه B و آهن است.
یک مطالعه کوچک نشان داده که بیمارانی که دچار آفت دهان می شوند تا دو برابر آهن کمتری دارند.
در یک مطالعه کوچک دیگر حدود 28٪ از بیماران مبتلا به آفت دهان دچار کمبود تیامین (ویتامین B1)، ریبوفلاوین (ویتامین B2) و پیریدوکسین (ویتامین B6) بوده اند.
التهاب گوشه ی لب ها شرایطی که باعث ترک خوردگی و خونریزی گوشه های دهان شده و می تواند در اثر تولید بیش از حد بزاق یا کم آبی بدن ایجاد شود. با این حال ممکن است به دلیل عدم مصرف آهن و ویتامین های گروه B به ویژه ریبوفلاوین به وجود آید.
منابع غذایی آهن
غذا های سرشار از آهن شامل حبوبات، سبزیجات برگ سبز، آجیل و مغزیجات و غلات کامل هستند.
منابع غذایی ویتامین های گروه B
منابع خوب تیامین، ریبوفلاوین و پیریدوکسین شامل غلات کامل، حبوبات، سبزیجات سبز، سبزیجات نشاسته ای، آجیل و مغزیجات هستند.
3. خونریزی لثه ها
بعضی اوقات مسواک زدن خشن باعث خونریزی لثه ها می شود اما رژیم غذایی فاقد ویتامین C نیز می تواند در این زمینه موثر باشد. ویتامین C نقش مهمی در ترمیم زخم ها دارد، حتی به عنوان یک آنتی اکسیدان عمل کرده و در جلوگیری از آسیب سلولی نقش مهمی دارد.
بدن شما به تنهایی ویتامین C را ایجاد نمی کند بنابراین تنها راه برای حفظ مقادیر کافی این ویتامین از طریق رژیم غذایی است.
کمبود ویتامین C در افرادی که میوه و سبزیجات تازه به اندازه کافی مصرف می کنند، نادر است. مصرف مقدار بسیار کم ویتامین C در رژیم غذایی برای مدت طولانی می تواند باعث خونریزی لثه و حتی افتادن دندان ها شود.
یکی دیگر از پیامدهای جدی کمبود شدید ویتامین C، اسکوربوت است که سیستم ایمنی بدن را تضعیف می کند، ماهیچه ها و استخوان ها را ضعیف کرده و باعث احساس خستگی و بی حالی می شود.
از دیگر علائم شایع کمبود ویتامین C می توان به کبودی بدن، بهبودی آهسته زخم ها، پوسته پوسته شدن پوست و آبریزش بینی اشاره کرد.
4. شب کوری و لکه های سفید روی چشم ها
یک رژیم غذایی فاقد مواد مغذی ممکن است باعث مشکلات بینایی شود.
به عنوان مثال، کمبود ویتامین A اغلب با بیماری موسوم به شب کوری ارتباط دارد که باعث می شود افراد در نور کم یا تاریکی نبینند. دلیل آن است که ویتامین A برای تولید رودوپسین (رنگدانه ای که در شبکیه چشم دیده می شود و به شما برای دیدن در شب کمک می کند) ضروری است.
هنگامی که شب کوری درمان نشود می تواند منجر به خشک چشمی یا زروفتالمی شود، وضعیتی که می تواند به قرنیه آسیب رسانده و در نهایت منجر به کوری شود.
یکی دیگر از علائم اولیه زروفتالمی لکه های بیتوت هستند که کمی سفید و فوم مانند بوده و بیشتر در قسمت ملتحمه یا سفیدی چشم ایجاد می شوند. لکه های بیتوت فقط پس از درمان کمبود ویتامین A به طور کامل از بین می روند.
خوشبختانه، کمبود ویتامین A در کشور های توسعه یافته نادر است.
منابع غذایی ویتامین A
غذاهای سرشار از ویتامین A شامل سبزیجات برگ سبز تیره و سبزیجات با رنگ زرد و نارنجی هستند.
علائم سمیت ویتامین A می تواند جدی باشد و شامل حالت تهوع، سردرد، سوزش پوست، درد مفاصل و استخوان و در موارد شدید حتی اغما یا مرگ باشد.
5. شوره سر و پوسته پوسته شدن پوست سر
درماتیت سبوره ای (SB) و شوره سر اختلالات پوستی هستند که باعث خارش و پوسته پوسته شدن پوست می شوند. شوره سر بیشتر در پوست سر محدود است در حالی که درماتیت سبوره ای می تواند در صورت، قسمت بالای سینه، زیر بغل و کشاله ران هم دیده شود.
احتمال بروز این اختلالات پوستی در 3 ماه اول زندگی، دوران بلوغ و در اواسط بزرگسالی بیشتر است. حداکثر 42٪ نوزادان و 50٪ بزرگسالان ممکن است دچار شوره یا درماتیت سبوره ای شوند.
شوره سر و درماتیت سبوره ای ممکن است در اثر کمبود روی، نیاسین (ویتامین B3)، ریبوفلاوین (ویتامین B2) و پیریدوکسین (ویتامین B6) ایجاد شوند.
در حالی که ارتباط بین رژیم غذایی ضعیف و مغذی با این شرایط پوستی کاملاً درک نشده است، افراد مبتلا به شوره یا درماتیت سبورئیک ممکن است بخواهند بیشتر این مواد مغذی را مصرف کنند.
منابع ویتامین های گروه ب
غذاهای سرشار از نیاسین، ریبوفلاوین و پیریدوکسین شامل غلات کامل، حبوبات، سبزیجات سبز، سبزیجات نشاسته ای، آجیل و مغزیجات هستند.
منابع غذایی روی
حبوبات، آجیل ها و غلات سبوس دار همه منابع خوب روی هستند.
6. ریزش مو
ریزش مو یک علامت بسیار رایج کمبود مواد مغذی است. در حقیقت 50٪ از بزرگسالان ریزش مو را تا زمان رسیدن به 50 سالگی تجربه می کنند.
رژیم غذایی سرشار از مواد مغذی زیر ممکن است به جلوگیری یا کند شدن ریزش مو کمک کند؛
آهن : این ماده معدنی در ترکیب DNA موجود در فولیکول های مو نقش دارد. کمبود آهن می تواند باعث کاهش رشد مو و ریزش مو شود.
روی : این ماده معدنی برای سنتز پروتئین و تقسیم سلولی، دو فرایند مورد نیاز برای رشد مو ضروری است. به همین ترتیب کمبود روی ممکن است ریزش مو ایجاد کند.
لینولئیک اسید (LA) و آلفا لینولنیک اسید (ALA) : این اسیدهای چرب ضروری برای رشد و نگهداری مو ها لازم هستند.
نیاسین (ویتامین B3) : این ویتامین برای سالم ماندن مو ها لازم است. آلوپسی، وضعیتی که موها در قسمت های کوچک ریخته می شوند یکی از علائم احتمالی کمبود نیاسین است.
بیوتین (ویتامین B7) : بیوتین یکی دیگر از ویتامین های گروه B است که در صورت کمبود ممکن است با ریزش مو در ارتباط باشد.
منابع غذایی آهن و روی
حبوبات، سبزیجات برگ سبز، آجیل و مغزیجات و غلات کامل منابع خوبی از آهن و روی هستند.
منابع غذایی حاوی نیاسین
غذا های سرشار از نیاسین شامل غلات کامل، حبوبات، آجیل و مغزیجات و سبزیجات برگ سبز هستند.
منابع غذایی لینولئیک اسید و آلفا لینولئیک اسید
سبزیجات برگ سبز، آجیل ها، غلات سبوس دار و روغن های گیاهی سرشار از لینولئیک اسید هستند در حالی که گردو، تخم کتان، دانه چیا و آجیل سویا سرشار از آلفا لینولئیک اسید می باشند.
بسیاری از مکمل ها ادعا می کنند از ریزش مو جلوگیری می کنند. به نظر می رسد این مکمل ها باعث تقویت رشد مو و کاهش ریزش مو در افرادی که کمبود مواد مغذی دارند، می شوند.
با این حال برخی مکمل ها می توانند ریزش مو را تشدید کنند. به عنوان مثال، سلنیوم و ویتامین A دو ماده مغذی که اغلب به مکمل های رشد مو اضافه می شوند هر دو با ریزش مو ارتباط دارند.
7. برجستگی های قرمز یا سفید روی پوست
کراتوز پیلاریس یا پوست مرغی نوعی بیماری پوستی است که با جوش های ریز قرمز بر روی گونه ها، بازو ها، ران ها یا باسن مشخص می شود. این برجستگی های کوچک همچنین ممکن است با مو های زائد همراه باشند.
این بیماری اغلب در کودکی ظاهر می شود و به طور طبیعی در بزرگسالی از بین می رود.
علت این بیماری هنوز کاملا درک نشده اما ممکن است در صورت تولید بیش از حد کراتین در فولیکول های مو ظاهر شود. کراتوز پیلاریس ممکن است ژنتیکی باشد، به این معنی که اگر یک عضو خانواده آن را داشته باشد احتمال ابتلا به آن در افراد دیگر خانواده بیشتر می شود.
گفته شده که کمبود ویتامین A و ویتامین C احتمال ابتلا به پوست مرغی را افزایش می دهند.
منابع غذایی ویتامین A و ویتامین C
از منابع غذایی سرشار از ویتامین A و ویتامین C می توان به سبزیجات برگ سبز، سبزیجات با رنگ نارنجی و زرد و میوه ها تازه اشاره کرد.
8. سندرم پای بی قرار
سندرم پای بی قرار (RLS) که به عنوان بیماری ویلیس-اکبوم هم شناخته می شود، یک بیماری عصبی است که باعث ایجاد احساسات ناخوشایند یا ناراحت کننده در پاها می شود.
طبق اعلام موسسه ملی اختلالات عصبی، سندرم پای بی قرار تا 10 درصد از آمریکایی ها را مبتلا می کند و خانم ها دو برابر این بیماری را تجربه می کنند.
در حالی که علل دقیق این بیماری هنوز مشخص نشده اما به نظر می رسد که بین علائم سندرم پای بی قرار و سطح آهن خون فرد ارتباط وجود دارد.
مصرف مکمل آهن به طور کلی به کاهش علائم سندرم پای بی قرار به خصوص در کسانی که دچار فقر آهن هستند، کمک می کند.
برخی از شواهد نشان می دهد که کمبود منیزیم هم ممکن است در سندرم پای بی قرار نقش داشته باشد.
منابع غذایی آهن
حبوبات، سبزیجات برگ سبز، آجیل و مغزیجات و غلات کامل از منابع غذایی سرشار از آهن هستند.
شاید ترکیب این غذا های غنی از آهن با میوه و سبزیجات سرشار از ویتامین C بسیار مفید باشد، چون ویتامین C می تواند به افزایش جذب آهن کمک کند.
کاهش مصرف چای یا قهوه پس از وعده های غذایی هم می تواند به تقویت جذب آهن کمک کند.
منبع : healthline