علیرضا کمالی در سریال جدید شبکه نمایش خانگی، «بازنده»، در نقش کارآگاه حامد کیانی مسئول رسیدگی به پرونده‌ای پیچیده است.
همشهری آنلاین: نقش‌آفرینی کمالی در نظر برخی تماشاگران این سریال نزدیک‌ترین نمونه به یک کارآگاه بومی است که ویژگی‌ها و خصائل ایرانی دارد و تقلیدی از کارآگاهان سریال‌های فرنگی نیست. اینکه این حرف چقدر درست است نیاز به بررسی جدی خصوصیات کارآگاهان سریال‌ها و فیلم‌های خارجی و مشخص کردن دلایل باورپذیر نبودن اغلب کارآگاهان ایرانی برای تماشاگر دارد که موضوع این نوشته نیست. اما واقعیت این است که هر چند وقت یک بار کارآگاهی در سریال‌های ایرانی به افتخار «ایرانی‌ترین کارآگاه» نائل می‌شود. این بذل و بخشش عناوین شاید بیشتر از سر ندیدن و نشناختن نمونه‌های برجسته فیلم‌ها و سریال‌های کارآگاهی تاریخ سینما باشد. در اینجا چند کارآگاه شاخص سریال‌های ایرانی را مرور کرده‌ایم.
مزد ترس (حمید تمجیدی، ۱۳۷۱)
«مزد ترس» که نامش یادآور فیلمساز بلندآواز فرانسوی آنری ژرژ کلوزو است که فیلمی با همین نام در کارنامه‌اش دارد، سریالی بود که در ابتدای دهه ۱۳۷۰ روی آنتن رفت و استقبال فراوانی از آن شد. «مزد ترس» در زمان خودش اتفاقی جالب در تلویزیون ایران بود که داستانی متفاوت از ملودرام‌های محافظه‌کار و ساختاری نسبتا جذاب‌تر از سریال‌های تخت دوران داشت. داستان از این قرار بود که سروان ناصر محمدی (با بازی عبدالرضا اکبری)، کارآگاه اداره آگاهی که با همسرش و دخترش زندگی می‌کند، مسئولِ پیگیری قتلِ یک نوازندهٔ ارکستر سمفونیک می‌شود که جسد سوخته‌اش را در محل تخلیهٔ زباله پیدا کرده‌اند. او در روند تحقیقاتش با برادر مقتول آشنا می‌شود. یک شب، هنگام تماشای یک برنامه تلویزیونی، کارآگاه محمدی مصاحبه‌ای با یک محکوم به اعدام را می‌بیند و نکاتی نظرش را جلب می‌کند. او با تهیه‌کننده آن برنامه تلویزیونی تماس می‌گیرد و سرانجام به سرنخ‌های جدیدی می‌رسد… .
عبدالرضا اکبری در نقش کارآگاه و اسماعیل محرابی در نقش دستیار او در این سریال بازی می‌کردند. نسخه سینمایی این سریال در سال ۱۳۷۴ با حضور بازیگرانی از کشور ترکیه ساخته شد و در سال ۱۳۷۷ نیز نسخه سریالی کامل آن از تلویزیون به نمایش درآمد.
شلیک نهایی (محسن شاه‌محمدی، ۱۳۷۴)
سرگرد کلانی (با بازی داریوش فرهنگ) مامور پیگیری و دستگیری باندی حرفه‌ای می‌شود که همه نوع خلافی مثل قاچاق انجام می‌دهد. او متوجه می‌شود یکی از دوستان صمیمی‌اش به نام جمشید (با بازی رضا کیانیان) در این باند حضور دارد. کلانی سعی می‌کند از جمشید کمک بگیرد اما او قبول نمی‌کند و کلانی به ناچار از طریق عواملی وارد باند شده و اطلاعاتی به دست می‌آورد. رئیس باند از هویت واقعی سرگرد کلانی مطلع می‌شود اما در انتها اعضای باند قاچاق دستگیر می‌شوند.
بخشی از این سریال که اعضای باند خلاف‌کار سرگرد کلانی را زندانی و به او مواد مخدر تزریق می‌کنند، کپی‌برداری از فصلی مشابه در فیلم سینمایی معروف «ارتباط فرانسوی» (ویلیام فریدکین) بود.
کارآگاه (حسن هدایت، ۱۳۷۴)
کارآگاه ایرانی برای خیلی از مردم یعنی کارآگاه علوی با بازی احمد نجفی، با آن بارانی بلند و کارگاه شاپو که بیشتر شبیه شمایل کلاسیک کارآگاه فرنگی بود، اما به دلیل اینکه داستان‌هایش در زمان پهلوی اول اتفاق می‌افتاد، به باورپذیری آن در میان مردم کمک کرده بود. کارآگاه علوی در مجموعه «کارآگاه» مأمور اداره تامینات است که بین سال‌های ۱۳۰۸ تا ۱۳۱۴ در تهران مشغول رسیدگی به پرونده‌هایی است که گاه حتی کارشکنی‌های از سوی مقامات بالادستی در روند تحقیقات و کشف حقیقت در آنها رخ می‌دهد، اما علوی با به خطر انداختن جان و حرفه‌اش به هر ترتیبی پرده از حقیقت برمی‌دارد. فصل دوم این سریال در سال ۱۳۷۸ با نام «کارآگاه علوی ۲» ساخته شد که وقایعش در سال‌های ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۰ رخ می‌دهد. این مجموعه به بازگشت کارآگاه علوی پس از تبعید و دوباره به کار فراخوانده شدن او می‌پردازد. او در بازگشت تصمیم می‌گیرد با پیگیری پرونده‌های مفاسد عوامل رژیم شاه، پرده از این فساد بردارد.
سرنخ (کیومرث پوراحمد، ۱۳۷۵)
«سرنخ» ماجراهایی یک بازپرس اصفهانی به نام امیرحسین اوصیا (با بازی جهانبخش سلطانی) به همراه یک افسر آگاهی به نام مصطفی با بازی بهزاد خداویسی است که در هر قسمت سعی در حل پرونده‌ای دارند که بر عهده‌شان گذاشته شده است. ترکیب جهانبخش سلطانی و خداویسی و جنس پرونده‌ها و خلاف‌کاران و جنایتکارانی که با آنها روبه‌رو می‌شدند بسیار با سریال‌های ایرانی دیگر فرق داشت. آن زمان هم می‌گفتند این دو بهترین کارآگاهان ایرانی هستند.
خواب‌وبیدار (مهدی فخیم‌زاده، ۱۳۸۱)
یک زن تبهکار حرفه‌ای به نام توران (با بازی رؤیا نونهالی) که به ناتاشا شهرت دارد، پس از سال‌ها به ایران بازمی‌گردد. او با عبدالله پلنگ که یک خلاف‌کار سابقه‌دار بوده و سال‌هاست کار خلاف را کنار گذاشته، شروع به سرقت مسلحانه می‌کنند و پلیس در پی دستگیری آنها است. ناپدری ناتاشا (اصغر کپک) هم پایش به قضیه باز می‌شود. سروان حسینی (با بازی محمد صادقی) و سروان جلالی (با بازی دانیال حکیمی) به همراه سرگرد سودابه جلالی، همسر سروان حسینی و خواهر سروان جلالی، (با بازی لادن طباطبایی) پیگیر این پرونده هستند. این سریال بیشتر برای صحنه‌های اکشنش و حضور یک زن در نقش منفی کلیدی سریال به شهرت رسید. در زمان پخش آن این سریال را ایرانی‌ترین نمونه سریال کارآگاهی قلمداد می‌کردند.