اهمیت برخوردار بودن از هوای پاک زمانی مشخص می‌شود که هوای آلوده باعث مشکلات زیاد جسمانی زیادی می‌شود که البته در طولانی مدت بیشتر خود را نشان خواهد داد. اما این مشکلات تنها محدود به مشکلات جسمانی نمی‌شود و می‌تواند خطرات جدی بر روان افراد نیز بگذارد.
در سال‌های اخیر مطالعات زیادی بر تأثیر آلودگی هوا بر سلامت جسم و روان انجام شده است. نتایجی سال‌ها مطالعه بر افراد در ایالات متحده و دانمارک نشان داده قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا به طور قابل توجهی با افزایش خطر اختلالات روان پزشکی از جمله افسردگی، اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی و اختلال شخصیت در ارتباط است. همچنین نتایج تحقیقات مختلف نشان داده‌اند که خودکشی نیز با سطوح بالاتر NO۲، O۳، PM و SO۲ مرتبط است.
خطرات آلودگی هوا
الهه شعبانی، روان شناس بالینی در مورد تأثیر آلودگی هوا بر روان می‌گوید: چند سالی است به جای آنکه پاییز پر از رنگ‌های قرمز و نارنجی و زرد باشد ابرهای تیره خاکستری سایه سنگین خود را بر شهرهای بزرگ کشیده و نفس شهروندان را به شماره انداخته است. هر سال هم که می‌گذرد این سایه، سنگین‌تر و آلودگی هوا بیشتر می‌شود تا جایی که بعضی روزها آلودگی هوا به‌اندازه‌ای می‌شود که نه تنها برای بیماران قلبی پر خطر خواهد بود بلکه سلامت جسم و روان همه شهروندان را تحت تأثیر قرار خواهد داد.
تأثیر آلودگی بر آسیب‌های مغزی و کاهش عملکرد آن
به گفته این روان شناس بالینی در این شرایط بسیاری اوقات هشدارهایی از تاثیرات آلودگی هوا بر سلامت جسم وجود دارد و راهکارهایی در این زمینه از سوی کارشناسان ارائه می‌شود. اما واقعیت آن است که علاوه بر تاثیرات فیزیکی آلودگی هوا نباید از اثرات هولناک آلودگی هوا بر سلامت روان غافل شد.
تحقیقات نشان داده است که آلودگی هوا می‌تواند سیستم اعصاب مرکزی را از راه‌های مختلف تحت تأثیر قرار دهد و منجر به التهاب نورونی و تخریب شریان‌های خونی شود که این امر به صورت مستقیم سبب آسیب‌های مغزی و کاهش عملکرد آن خواهد شد.
ارتباط آلودگی هوا با خشونت و پرخاشگری، اضطراب
در واقع هوای آلوده می‌تواند موجب خشونت و پرخاشگری، اضطراب و استرس، کاهش توان یادگیری، افسردگی، خستگی مزمن و بعضی اختلالات روان تنی شود و بر کیفیت زندگی، کار، ارتباطات و تاب‌آوری شهروندان نیز تاثیر منفی داشته باشد. علاوه بر این، هوای آلوده بر رشد مغزی کودکان نیز تأثیر مستقیم می‌گذارد و موجب کاهش بهره هوشی آن‌ها می‌شود و اختلالاتی مانند اوتیسم، نقص توجه و بیش فعالی در آن‌ها می‌شود.
خطر آلودگی هوا برای سالمندان و کودکان
الهه شعبانی می‌گوید: سالمندان نیز مانند کودکان و بیماران از گروه‌های بسیار آسیب پذیر هستند و هوای آلوده علاوه بر ایجاد افسردگی و اضطراب و … می‌تواند موجب بروز بیماری‌هایی از قبیل دمانس و پارکینسون در آن‌ها شود یا روند این گونه بیماری‌ها را سرعت ببخشد.
همه این موارد و اثرات سوء آلودگی بر سلامت روان به صورت کوتاه مدت و بلند مدت، نه تنها تهدیدی جدی برای جان تک تک افراد در شهرهای بزرگ است؛ بلکه هزینه‌هایی سنگین و غیرقابل جبران را برای کشور هم رقم خواهد زد. اما تدابیر و اقداماتی برای رفع یا کاهش این موضوع صورت نگرفته است.
شهروندان هم نباید به موضوع مهم آلودگی هوا بی‌تفاوت باشند و باید تا حد امکان و در حد خودشان کمتر از خودروهای شخصی استفاده کنند و همچنین نسبت به معاینه فنی خودروهای خود توجه بیشتری داشته باشند.