به نقل از دیجیکالا:
یکی از مشکلات بهداشتی رایج در تمام دوره‌های تاریخی، آلودگی سر با شپش بوده است. شاید باور نکنید اما در همین روزهایی که بهداشت فردی و عمومی از همه جهت پیشرفت کرده است هم با این مشکل روبه‌رو هستیم. معمولا تصور می‌شود که این آلودگی در مدارس ایجاد شده و بین کودکان شایع می‌شود اما جالب است بدانید خوابیدن در مکان‌هایی که قبلا فرد آلوده به شپش در آن خوابیده است هم می‌تواند شما را درگیر شپش کند. پس از این به بعد اگر قصد اقامت در هتل را داشتید حتما سراغ هتلی بروید که از بهداشت و پاکیزگی اتاق‌های آن مطمئن هستید.
البته راه‌های مختلفی برای خلاصی از شپش سر وجود دارد که در این مطلب از دیجیکالا مگ می‌خواهیم به آن بپردازیم. پس اگر نگران این موضوع هستید، حتما این مطلب را تا آخر بخوانید.
شپش چیست؟
شپش (louse) یک حشره ریز خون خوار که روی سر و موی انسان زندگی میکند. حشره شپش انواع گوناگونی دارد که همه در یک خانواده جای می‌گیرند. اگر می‌خواهید با خانواده‌ی شپش‌ها آشنا شوید این کلمات انگلیسی را در گوگل جست‌وجو کنید تا با خانواده، رده‌بندی و عکس‌های آن‌ها آشنا شوید:
order of insects:
- Phthiraptera
- lice
- Grey Backs
- Seam Squirrels
شپش سر چیست؟
شپش موی سر موجود ریز و بدون بال از خون پوست سر تغذیه میکند و به همین دلیل لای موهای سر خانه میکند. یک شپش بالغ تقریبا به اندازه‌ی یک دانه‌ی کنجد است و تخم شپش هم به اندازه‌ی یک پوسته‌ی کوچک شوره‌ی سر، پس به راحتی قابل تشخیص نیست.
شپش بدن چیست؟
شپش بدن از خانواده‌ی شپش‌ها است اما روی پوست زندگی میکند. وقتی آلودگی شپش در سر خیلی زیاد باشد، روی بدن هم مشاهده می‌شود. اما هیچ وقت شپش بدن روی سر دیده نمی‌شود. این نوع خاص از شپش با حمله به بدن روی پوست و بین شکاف‌ها و موهای بدن لانه کرده، از خون بدن تغذیه میکند.
شپش تناسلی
شپش ناحیه‌ی تناسلی به شپش‌های خرچنگی معروف هستند که برای زندگی به موهای زائد اطراف دستگاه تناسلی متصل شده و لانه می‌کنند. این شپش‌ها خطرناک نیستند و به راحتی و با یک روش درمانی ساده از بین می‌روند. جالب است بدانید که هر سال میلیون‌ها نفر در جهان به شپش تناسلی آلوده می‌شوند.
شپش سر کودکان
شپش سر معمولا بین کودکان بیشتر دیده می‌شود. دلیل آن هم ساده است، ارتباط نزدیک کودکان در زمان بازی باعث آلودگی سریع می‌شود. سریع‌ترین راه انتقال شپش، برخورد و ارتباط سر آلوده با سر تمیز است. کودکان در زمان بازی با هم گلاویز می‌شوند، یکدیگر را در آغوش می‌گیرند یا کنار هم روی یک بالش می‌خوابند. گاهی هم برای ابراز دوستی کلاهشان را با هم عوض می‌کنند. به همین راحتی شپش از سر آلوده به سر کودکان دیگر منتقل می‌شود. البته از بین بردن شپش سر کودکان اصلا سخت نیست و با کمک روش‌هایی که در همین مقاله توضیح داده‌ایم می‌توانید از شر آن‌ها خلاص شوید.
عکس شپش سر
برای تشخیص بهتر شپش در بین موها یا شوره‌ی سر، بهتر است به این عکس دقت کنید. حشره‌ای ریز که به ساقه‌ی مو می‌چسبد، از خون پوست سر تغذیه میکند و به این راحتی‌ها دست از سر شما برنمی‌دارد. اگر نمی‌دانید شپش از چه چیزی به وجود می‌آید، باید بگوییم که شپش‌ها بعد از لانه کردن در بین موهای شما به سرعت تخم‌گذاری می‌کنند و بعد از گذشت ۷ تا ۹ روز شپش‌های جدید از تخم‌هایی که به اندازه‌ی شوره‌ی سر است به وجود می‌آیند.
علت ایجاد شپش سر چیست؟
شپش سر یک آلودگی مسری است و زمانی که روی سر شما می‌خزند، به آن مبتلا می‌شوید. این آلودگی از روش‌های زیر منتقل می‌شود:
- تماس سر شما به سر کسی که شپش دارد.
- استفاده از وسایلی مثل شانه، هدفون، هدبند و گیره‌ی سر که متعلق به فردی است که شپش سر دارد.
- استفاده از یک حوله، کلاه یا روسری مشترک با فردی که شپش دارد.
حشره‌ی شپش روی سطوح بی‌جان زنده نمی‌ماند اما ممکن است مدتی روی مبلمان، ملافه، حوله یا لباس زندگی کند. البته اصلی‌ترین راه انتقال شپش تماس نزدیک سر به سر است که معمولا در بین کودکان و در حین بازی پیش می‌آید. منابع بهداشتی و تحقیقاتی مختلفی اعلام کرده‌اند که انتقال شپش از طریق وسایل خیلی نادر است و به ندرت پیش می‌آید اما به هر حال بهتر است مراقب باشید.
چه افرادی ریسک ابتلا به شپش سر را دارند؟
دانش آموزان پیش‌دبستانی و دبستانی با بالاترین میزان ریسک ابتلا به شپش روبه‌رو هستند. کودکان در این سن تمایل به بازی از فاصله‌ی نزدیک با دوستان خود دارند و همین موضوع احتمال ابتلا به شپش را بسیار افزایش می‌دهد. با توجه به این موضوع می‌توان گفت که خانواده‌ی این کودکان، معلم‌ها و مربیان آن‌ها هم در معرض ابتلا به شپش با ریسک بالا قرار دارند.
علائم شپش سر
علائم ابتلا به شپش سر بسیار ساده است و بلافاصله می‌توانید آن‌ها را تشخیص دهید:
- خارش شدید پوست سر
- احساس راه رفتن چیزی روی پوست سر
- زخم‌ها و دلمه‌هایی روی پوست سر که در اثر خاراندن ایجاد می‌شود
روش تشخیص شپش سر
با بررسی موارد زیر توسط خودتان یا پزشک، می‌توانید تشخیص دهید که به شپش آلوده شده‌اید یا نه:
- بررسی موها از قسمت نزدیک به پوست سر با هدف پیدا کردن شپش یا تخم شپش
- شانه زدن موها با شانه‌ی شپش دندانه ریز از روی پوست سر تا انتها، برای بیرون کشیدن شپش
- شپش روی سر تیره رنگ است اما وقتی از روی سر خارج می‌شوند روشن هستند. پس به چیزی که با شانه از سرتان خارج می‌شود دقت کنید.
- شپش بالغ به سرعت حرکت میکند به همین دلیل ممکن است بلافاصله بعد از دیده شدن فرار کند. پس حتی اگر ۱ شپش هم مشاهده کردید مطمئن باشید که آلوده شده‌اید.
- شوره‌ی سر خود را بررسی کنید و ببینید آیا در بین پوسته‌ها شپش یا تخم شپش می‌بینید یا نه. شپش‌ها معمولا به ساقه‌ی موهایی که از سر می‌ریزد چسبیده‌اند.
- شپش سر مسری است، پس اگر یک نفر در خانواده‌ی شما مبتلا شده است احتمال آلودگی دیگران هم وجود دارد. پس بهتر است همه‌ی اعضای خانواده هر چند روز یک بار موهای خود را بررسی کنید.
بعد از تشخیص شپش باید به این فکر کنید که چگونه شپش سر را ریشه کن کنیم.
شپش سر را چگونه از بین ببریم؟
شاید قبل از شروع درمان شپش سر این سوال در ذهن شما پیش بیاید که «شپش از چی بدش میاد». شپش از هر چیزی که به آن بچسبد، آن را از مو جدا کند یا مانع رسیدن اکسیژن به آن شود بدش می‌آید. چند روش درمانی برای از بین بردن شپش وجود دارد و تقریبا همه‌ی آن‌ها باید در ۲ مرحله انجام شوند تا از نتیجه مطمئن شوید. فاصله‌ی ۲ مرحله‌ی درمان بین یک هفته تا ۹ روز است تا اگر تخم‌های شپش بالغ شده باشند هم از بین بروند. در ادامه چند روش درمانی موثر و رایج را توضیح می‌دهیم.
درمان دارویی
قویترین داروی ضد شپش داروهای شیمیایی است که پزشک می‌تواند برای شما تجویز کند. شامپوی ضد شپش را می‌توانید بدون نسخه‌ی پزشک از داروخانه تهیه کنید اما برای استفاده از داروهای دیگر باید حتما به پزشک مراجعه کنید. فراموش نکنید که نباید هم‌زمان از ۲ دارو استفاده کرد و استفاده‌ی بیشتر از زمان تجویز شده هم آسیب‌زا است.
درمان غیر دارویی
اگر به دنبال روش درمانی جایگزین با داروها هستید از یک شانه‌ی شپش دندانه دار یا شانه‌ی کک برای از بین بردن شپش استفاده کنید. شانه‌ی ضد کک را می‌توانید از فروشگاه‌های مخصوص حیوانات خانگی تهیه کنید. قبل از شروع موهایتان را به روغن زیتون آغشته کنید. این کار باعث می‌شود شپش‌ها به شانه بچسبند و از بین موها خارج شوند. شانه زدن را به روش زیر انجام دهید:
- شانه زدن را از پوست سر شروع کنید و تا انتهای مو ادامه دهید.
- هر ۲ تا ۳ روز یک بار این کار را انجام دهید تا زمانی که دیگر هیچ نشانه‌ای از شپش نداشتید آن را ادامه دهید.
درمان شپش با نوشابه
ممکن است شما هم شنیده باشید که قدیمی‌ها شپش را با نوشابه از بین می‌بردند، اما این یک روش درمانی اشتباه است. در آزمایش‌های مختلفی که در این باره انجام شده مشاهده شده است که شپش با غرق شدن در نوشابه نمی‌میرد، بلکه خود را به مردن می‌زند. جالب است بدانید که شپش سر می‌تواند تا ۱۵ دقیقه در نوشابه زنده بماند! وقتی هم که نوشابه را از روی موهای خود بشویید فقط ۱ ساعت زمان لازم دارد تا تولیدمثل کند. پس نوشابه را فراموش کنید و به دنبال یک روش درمانی واقعی باشید.
درمان فوری شپش در یک شب
اگر زمان کافی برای انجام درمان‌های ۲ مرحله‌ای ندارید یا مطمئن هستید که کمتر از یک روز است که به شپش سر مبتلا شده‌اید، می‌توانید این روش یک شبه را امتحان کنید:
- تمام موهای خود را مرطوب کرده و کاملا آغشته به نرم‌کننده‌ی مو کنید.
- اجازه دهید ۲۰ دقیقه تا نیم ساعت موها به همان حال باقی بماند.
- با یک شانه‌ی ضد شپش یا ضد کک موهایتان را از کف سر تا انتها شانه بزنید.
- موها را خوب آبکشی کنید.
- حالا برای اطمینان موها را با یک شامپوی ضدشپش، طبق روش استفاده‌ی روی قوطی، بشویید.
- موها را خوب آبکشی کنید و با حوله‌ای تمیز خشک کنید.
روش تمیز کردن خانه از شپش
برای تمیز کردن خانه از شپش نیازی به سمپاشی ندارید. شپش بیشتر از چند روز بیرون سر شما زنده نمی‌ماند پس می‌توانید با خیالی آسوده کارهای زیر را انجام دهید تا خانه‌ی شما عاری از هر گونه شپشی شود:
- لباس‌ها و ملافه‌ها را در آب داغ ۵۴ درجه سانتی‌گراد یا بالاتر بشویید و با اتوی داغ خشک کنید.
- برس‌ها، شانه‌ها و تمام لوازمی که با مو ارتباط دارند را در آب داغ ۵۴ درجه سانتی‌گراد یا بالاتر به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه خیس کنید.
- تمام وسایل، فرش، موکت و زمین را با جاروبرقی تمیز کنید.
مرور کلی
با انتخاب روش درمانی مناسب می‌توانید به راحتی از شر شپش سر خلاص شوید. اما فراموش نکنید باز هم امکان آلودگی وجود دارد پس به پاکیزگی و تمیزی خانه اهمیت دهید و از آن مهم‌تر، از تماس سر خود و فرزندانتان با سر افراد دیگر خودداری کنید. اگر می‌دانید فردی به شپش آلوده است تا درمان کامل، ترجیحا از تماس سر و وسایل مربوط به مو و سرتان با سر و موی آن شخص جلوگیری کنید.
منبع: healthline