بر اساس آمارهای وزارت کار، بیش از ۸۰ درصد تسهیلات پرداختی و مجوزهای صادره برای مشاغل خانگی به زنان اختصاص داشته و آنها به جامعه هدف طرح مشاغل خانگی تبدیل شده‌اند. طبق برآوردها، در سال جاری حدود ۱۲۰ هزار زن از طریق مشاغل خانگی وارد بازار کار کشور می‌شوند.
به گزارش همشهری آنلاین، آمارهای رسمی حاکی از این است که نرخ مشارکت اقتصادی زنان در اقتصاد ایران به ۱۴.۴ درصد رسیده که در قیاس با نرخ مشارکت اقتصادی ۶۸.۶ درصدی مردان، رقم بسیار پایینی است درحالی‌که زنان نیمی از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند و غیبت آنها در اقتصاد، یکی از موانع بزرگ توسعه اقتصادی به‌حساب می‌آید. این امید وجود دارد که با گرایش زنان به مشاغل خانگی، بخش از سهم محقق نشده آنها از اقتصاد جبران شود و نرخ مشارکت اقتصادی کل کشور به‌عنوان یکی از شاخص‌های توسعه‌یافتگی رشد کند.
میانبر افزایش مشارکت اقتصادی زنان
مشاغل خانگی در بحث افزایش نرخ مشارکت اقتصادی بانوان نقش بسزایی دارد و به‌واسطه حضور کمرنگ بانوان در بازار کار، می‌تواند به ترمیم نرخ مشارکت اقتصادی آنها کمک کند. هدف‌گذاری وزارت کار برای ایجاد اشتغال خانگی در سال جاری، معادل ۱۵۰ هزار شغل بوده است و طبق آمار تا پایان آذرماه حدود ۱۴۰ هزار شغل ایجاد شده است.
با احتساب سهم ۸۰ درصدی زنان در این مشاغل، از مجموع هدف‌گذاری، حدود ۱۲۰ هزار شغل به زنان اختصاص خواهد یافت که معادل ۴ درصد کل جمعیت شاغلان زن در اقتصاد ایران است و اثرگذاری آن بر افزایش نرخ مشارکت اقتصادی زنان در آمارهای پاییزی بازار کار مشهود است.
سیطره زنان بر مشاغل خانگی
در بحث راه‌اندازی مشاغل و کسب‌وکارهای خانگی و صدور مجوز یا تخصیص تسهیلات به متقاضیان این تسهیلات، هیچ‌گونه تفکیک یا امتیاز جنسیتی در نظر گرفته نشده است؛ اما آمارهای ستاد ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نشان می‌دهد که زنان اصلی‌ترین جامعه هدف طرح مشاغل خانگی هستند و در زمینه دریافت مجوز و تسهیلات و اشتغال ایجادی سهم بالایی را به خود اختصاص داده‌اند.
بررسی‌های اولیه حاکی از این است که طبق آمارها بیش از ۸۰ درصد افرادی که وام و تسهیلات مشاغل خانگی را دریافت کرده‌اند، زنان هستند.
در سال گذشته و مطابق با قانون بودجه، ۳۰۰۰ میلیارد تومان اعتبار برای ایجاد اشتغال خانگی اختصاص پیدا کرد که بیش از ۹۰ درصد این مبلغ در قالب تسهیلات پرداخت شده و در سال جاری نیز اعتبار این حوزه با ۳۳ درصد افزایش به ۴۰۰۰ میلیارد تومان رسیده است.
در این میان، آن‌گونه که معاونت اشتغال وزارت کار اعلام کرده، در نیمه دوم امسال، هزار میلیارد تومان دیگر برای تقویت منابع وام مشاغل خانگی از سوی بانک مرکزی اختصاص پیدا کرده و مجموع اعتبار اختصاص یافته به این حوزه به ۵۰۰۰ میلیارد تومان رسیده است.
با توجه به سهم ۸۰ درصد زنان از مشاغل خانگی، این گروه در دو سال اخیر از مجموع ۸ هزار میلیارد تومان اعتبار اختصاص یافته، به حدود ۶۴۰۰ میلیارد تومان منابع دسترسی پیدا کرده که می‌تواند محرک خوبی برای ورود زنان به بازار کار باشد؛ البته مشروط به اینکه پرداخت این تسهیلات طبق قانون انجام شود.
بیشتر بخوانید
چند فرصت شغلی با اشتغال خانگی ایجاد شد؟ | عملکرد بانک ها در پرداخت تسهیلات اشتغال را ببینید
شرایط دریافت وام مشاغل خانگی اعلام شد | دریافت وام ۱۵۰ میلیون تومانی ضامن می خواهد؟
اشتغال زنان پشت سد بانک‌ها
اظهارات رئیس دبیرخانه ستاد ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی وزارت کار حاکی از این است که با وجود باقی ماندن ۲ ماه با پایان سال، هنوز بخشی از ۴ هزار میلیارد تومان تسهیلات مصوب امسال باقی مانده و به همین واسطه، بانک‌ها هنوز توزیع هزار میلیارد تومان اعتبار جدید را آغاز نکرده‌اند.
البته آزیتا همتیان به ایسنا گفته است: تسهیلات جدید در مرحله اجراست و پرونده‌هایی که به بانک‌ها ارسال شده در نوبت دریافت وام هستند؛ اما نکته قابل‌توجه این است که نظام بانکی در یکی دو ماه پایان سال هیچ تسهیلاتی پرداخت نمی‌کند و عملاً موکول شدن این پرونده‌ها به پایان سال معنایی جز پرداخت نشدن تسهیلات ندارد.
شارژ مشاغل خانگی با تعاونی‌های تأمین نیاز
یکی از نکات قابل‌توجه در مشاغل خانگی این است که برخلاف دوره‌های قبل، قرار نیست این مشاغل فقط با پول پاشی ایجاد شوند و به‌سرعت در باتلاق اقتصاد متورم و رانتی از بین بروند؛ در دوره جدید، راه‌اندازی تعاونی‌های تأمین نیاز مشاغل خانگی در دستور کار قرار گرفته که می‌تواند با ایجاد زنجیره‌های تأمین نیاز مشاغل خرد خانگی، شرایط را برای بقا و بالندگی آن مهیاتر کند.
آن‌گونه که رئیس دبیرخانه ستاد ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی وزارت کار می‌گوید: تاکنون ۲۰ تعاونی تأمین نیاز مشاغل خانگی در ۲۰ استان بر اساس تفاهم‌نامه‌ای با معاونت تعاون وزارت کار تأسیس شده و تأسیس ۱۱ تعاونی دیگر در استان باقی مانده در حال پیگیری است.
نکته دیگر اینکه در ستاد ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی، تأسیس اتحادیه کشوری تعاونی‌های تأمین نیاز مشاغل خانگی نیز به تصویب رسیده و این اتحادیه برای نخستین بار ایجاد خواهد شد. این موضوع گرچه به‌واسطه کمک به افزایش سهم تعاونی در اقتصاد ایران می‌تواند قابل‌توجه باشد؛ اما با توجه به بدنامی تاریخی تعاونی‌ها، به نظر می‌رسد باید برای اصلاح و پایش تعاونی‌ها و تغییر فرهنگ نیز تمهیدات ویژه‌ای اندیشیده شود.
نقشه ایجاد مشاغل خانگی جدید
در جریان نهضت تسهیل مجوزها و مقررات زدایی از فضای کسب‌وکار که با فعال شدن درگاه ملی مجوزها آغاز شد، مشاغل خانگی اولین گروهی بود که تقریباً به‌طور کامل گام‌های سه‌گانه مقررات زدایی برای آنها به انجام رسید و عملاً راه برای ثبت سریع بیش از ۵۰۰ مجوز کسب‌وکار خانگی فراهم آمد.
در این اتفاق، متقاضیان مجوز برای مشاغل خانگی به‌راحتی می‌توانستند با ورود به درگاه ملی مجوزها، تقاضای خود را برای مجوز مربوطه ثبت کنند و ظرف چند روز اجاره راه‌اندازی آن کسب‌وکار را پیدا کنند.
این مسئله در کل کشور با استقبال صاحبان ایده و خلاقیت مواجه شد؛ اما آن‌گونه که دبیرخانه ستاد ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی می‌گوید: استقبال از مشاغل خانگی و دریافت تسهیلات این حوزه در استان‌های هرمزگان، مازندران، آذربایجان شرقی، چهارمحال و بختیاری، سمنان، گلستان و لرستان بیش از سایر استان‌ها بوده است.