هموطنان ارامنه در دوران دفاع مقدس شهدای والامقام و گرانقدر بسیاری را تقدیم میهن عزیزمان کرده‌اند که یاد و نام‌شان برای همیشه در تاریخ کشورمان پاینده و ماندگار است. در خصوص شهیدان جامعه ارامنه آثار متعددی هم منتشر شده که تعدادی از این کتاب‌ها را در ادامه مرور می‌کنیم.
همشهری آنلاین– علی‌الله سلیمی: هموطنان ارامنه در دوران دفاع مقدس شهدای والامقام و گرانقدر بسیاری را تقدیم میهن عزیزمان کرده‌اند که یاد و نام‌شان برای همیشه در تاریخ کشورمان پاینده و ماندگار است. در خصوص شهیدان جامعه ارامنه آثار متعددی هم منتشر شده که تعدادی از این کتاب‌ها را در ادامه مرور می‌کنیم.
مسیح در شب قدر
کتاب«مسیح در شب قدر» با عنوان فرعی: حضور مقام معظم رهبری در منازل شهدای ارمنی و آشوری از سال ۱۳۶۳تا ۱۳۸۹ دومین کتاب از مجموعه «خورشید در مهبط ملائکه الله» است. این کتاب شامل ۲۳ روایت داستانی و البته مستند، از حضور آیت‌الله خامنه‌ای در منزل خانواده شهدای مسیحی و مختصری از احوالات و خاطرات این شهداست که از سوی انتشارات «مؤسسه فرهنگی ایمان جهادی(صهبا)» منتشر شده است. سبک روایتگری این کتاب تا حدودی داستانی است و در هر کدام از یک راوی متفاوت و مناسب آن روایت استفاده شده که خود این تنوع راویان، داستان‌ها را جذاب‌تر می‌کند. البته مفهوم داستانی کردن روایت‌ها، آزاد گذاشتن تخیل نیست. تمام نکات موجود در کتاب، به‌خصوص بیانات حضرت آقا، کاملاً مستند و براساس اسناد موجود است. همراه با روایت حضور آیت‌الله خامنه‌ای در منازل این شهدا، نکات زیبایی درباره شهید، خاطرات و نحوه شهادت وی آورده شده که فداکاری و شجاعت و روح والای انسانی این شهدای عزیز و خانواده‌هایشان را نشان می‌دهد. در پایان کتاب، ضمیمه‌ای شامل نام و تصویر تمام شهدای ارمنی و آشوری کشور آمده است.
گل مریم
کتاب«گل مریم» با عنوان فرعی: بررسی نقش ارامنه ایران در ۸سال دفاع‌مقدس، به قلم آرمان بوداغیانس، توسط نشر حیات و با همکاری انتشارات سریر وابسته به بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع‌مقدس منتشر شده است. کتاب حاضر در ۳بخش تهیه و تنظیم شده که در بخش نخست این مجموعه به روابط نظامی ۳هزار ساله ارمنیان با دیگر اقوام ایرانی در محدوده اقوام هم خانواده آریایی پرداخته شده است و در بحث‌های دیگر به شرکت ارامنه در حماسه دفاع‌مقدس و سپس به روش دایره المعارف، به شهدا، سربازان، مفقودالاثران، آزادگان و جانبازان ارمنی اشاره شده و سپس به معرفی جانبازان غیرنظامی ارمنی پرداخته شده است. در بخشی از کتاب «گل مریم» و در معرفی شهید نوریک دانیلیان آمده است: «… در جبهه راننده آمبولانس نیز بود و دائم مجروحان را از خطوط مقدم به بیمارستان‌ها انتقال می‌داد. با همین حال نوریک تا پایان مدت خدمت قانونی در جبهه ماند. در سال‌های بعد از فراغت از خدمت، به کار و تلاش پرداخت و تشکیل خانواده داد که حاصل آن یک دختر است. نوریک بعد از اتمام دوره خدمت سربازی، همواره تحت معالجه قرار داشت. در این مدت ترکش به جای مانده نزدیک ستون فقرات را که باعث عفونت شده بود، با عمل جراحی بیرون آوردند اما حال عمومی او روزبه‌روز به وخامت گرایید تا اینکه در شب ژانویه سال ۲۰۰۴ یعنی دهم دی‌ماه ۱۳۸۲ روح بزرگش به ملکوت اعلی پیوست. شهید نوریک دانیلیان بدون هیچ‌گونه تشریفاتی، در تهران به خاک سپرده شد.»
چه‌کسی قشقره‌ها را می‌کشد؟
کتاب«چه‌کسی قشقره‌ها را می‌کشد؟» نوشته حجت شاه‌محمدی که از سوی انتشارات سوره مهر منتشر شده است، شرحی از خاطرات آزاده جانباز سورن هاکوپیان از آخرین سال‌های جنگ ایران و رژیم بعث و اسارت در دست دشمن است. این کتاب داستان ناگفته رزمنده‌های ارمنی است. نویسنده برای نوشتن از سال‌ها مبارزه هموطنان ارمنی کشورمان در جنگ ایران و عراق سراغ زندگی سورن هاکوپیان رفته است. سورن همزمان با فروکش کردن آتش جنگ، اسیر شد و ۲۶ماه در اردوگاه بعقوبه سخت‌ترین شکنجه‌ها را تاب آورد. در طول این ۲۶ماه پابه‌پای همرزم‌های مسلمانش ایستاد و در برابر اصرار نظامیان عراقی برای پناهنده شدن سر خم نکرد. درست است که ارمنی بود اما حاضر بود برای فریاد زدن ِ شعار «خمینی مرد است» جان خود را بدهد. این کتاب، خاطرات حضور و همچنین ۴ سال اسارت سورِن هاکوپیان آزاده ارمنی در اردوگاه‌های عراق در دوران دفاع‌مقدس است که مطالب آن با استفاده از اسناد و مدارک آرشیوی و مصاحبه با این آزاده و همسرش گردآوری و تدوین شده است. حضور هاکوپیان در دوران دفاع‌مقدس، اسارت‌ها و تحمل سال‌ها شکنجه متجاوزان عراقی، اثبات‌کننده شخصیت محکم و استوار این شخصیت است که نشان داد دفاع از میهن رنگ، نژاد و مذهب نمی‌شناسد. وی علاقه و ارادت فراوانی به حضرت امام خمینی (ره) داشته و حتی زیر شکنجه‌های طاقت فرسا نیز از گفتن این موضوع دریغ نکرده است.