به نقل از دیجیکالا_انواع روابط و تأثیر آن‌ها بر زندگی شما روابط بین فردی بخش بزرگ و حیاتی زندگی شما را تشکیل می‌دهند. این روابط می‌توانند از نزدیک و صمیمی تا دور و چالش‌برانگیز باشند.
صرف نظر از ماهیت رابطه، انواع مختلف روابط به ایجاد شبکه‌ی حمایت اجتماعی کمک می‌کند که برای سلامت جسمی و روانی شما بسیار مهم است. برای درک بهتر و بحث دقیق درباره‌ی این روابط، خوب است که درباره‌ی انواع مختلف روابطی که یک فرد می‌تواند داشته باشد بیشتر بدانید.
رابطه چیست؟
رابطه هر گونه ارتباط بین دو نفر است که می‌تواند مثبت یا منفی باشد. شما می‌توانید با طیف وسیعی از افراد از جمله خانواده و دوستان رابطه داشته باشید. عبارت «در رابطه بودن»، اگرچه اغلب با روابط عاشقانه مرتبط است، می‌تواند به ارتباط‌های مختلفی اشاره کند که یک فرد با دیگری دارد. «در رابطه» همیشه به این معنا نیست که صمیمیت فیزیکی، وابستگی عاطفی یا تعهد در میان است. افراد درگیر انواع مختلفی از روابط می‌شوند که ویژگی‌های منحصر به فردی دارند.
انواع کلی روابط
روابط معمولاً در یکی از چندین دسته‌ی زیر قرار می‌گیرند. اگرچه گاهی اوقات ممکن است این روابط با هم همپوشانی داشته باشند:
- روابط خانوادگی؛
- دوستی؛
- آشنایی؛
- روابط عاشقانه؛
- روابط جنسی؛
- روابط کاری؛
- روابط موقعیتی.
در حالی که انواع مختلفی از روابط وجود دارد، چهار نوع اصلی معمولاً با عنوان روابط خانوادگی، روابط عاشقانه، دوستی و آشنایی شناسایی می‌شوند. این اشکال مختلف روابط می‌توانند از نظر نزدیکی بسیار متفاوت باشند و همچنین در هر یک از این انواع کلی، انواع مختلفی از روابط جزئی‌تر وجود دارد. برخی از انواع مختلف روابطی که ممکن است در مقطعی از زندگی خود تجربه کنید شامل موارد زیر است:
۱. روابط افلاطونی
رابطه‌ی افلاطونی نوعی دوستی است که شامل یک پیوند نزدیک و صمیمی بدون رابطه جنسی یا عاشقانه است. این رابطه معمولاً با موارد زیر مشخص می‌شود:
- نزدیکی؛
- علاقه؛
- درک؛
- توجه؛
- اهمیت دادن؛
- حمایت کردن؛
- صداقت؛
- پذیرش.
روابط افلاطونی می‌تواند در طیف وسیعی از موقعیت‌ها رخ دهد و می‌تواند شامل دوستی‌های همجنس یا مخالف باشد. ممکن است با یک همکلاسی یا همکارتان رابطه‌ی افلاطونی برقرار کنید، یا ممکن است با فردی در محیط دیگری مانند باشگاه، ورزش یا سازمان داوطلبانه‌ای که در آن مشارکت دارید، ارتباط برقرار کنید.
این نوع رابطه می‌تواند نقش اساسی در ارائه‌ی حمایت اجتماعی ایفا کند که برای سلامتی و رفاه شما ضروری است. تحقیقات نشان می‌دهد که دوستی‌های افلاطونی می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به بیماری، کاهش خطر افسردگی یا اضطراب و تقویت ایمنی شما کمک کند.
روابط افلاطونی آن روابطی است که شامل صمیمیت و دوستی بدون رابطه جنسی است. گاهی اوقات روابط افلاطونی می‌تواند در طول زمان تغییر کند و به یک رابطه‌ی عاشقانه یا جنسی تبدیل شود.
۲. روابط عاشقانه
روابط عاشقانه روابطی هستند که با احساس عشق و جذابیت برای شخص دیگر مشخص می‌شوند. عشق رومانتیک می‌تواند متنوع باشد ولی اغلب شامل احساس شیفتگی، صمیمیت و تعهد می‌شود. کارشناسان راه‌های مختلفی را برای توصیف چگونگی تجربه و ابراز عشق افراد ارائه کرده‌اند.
به عنوان مثال، رابرت استرنبرگ، روانشناس، سه جزء اصلی عشق را اینطور توصیف می‌کند: اشتیاق، صمیمیت، و تصمیم یا تعهد. او توضیح می‌دهد که عشق رومانتیک ترکیبی از شور و صمیمیت است. روابط عاشقانه به مرور زمان تغییر می‌کند. در شروع یک رابطه، افراد معمولاً احساسات و اشتیاق قوی‌تری را تجربه می‌کنند.
در طول دوره‌ی شیفتگی اولیه، مغز انتقال‌دهنده‌های عصبی خاص مثل دوپامین، اکسی‌توسین و سروتونین را آزاد می‌کند که باعث می‌شود افراد احساس سرخوشی و عاشقی کنند. با گذشت زمان، شدت این احساسات شروع به کاهش می‌کنند. همانطور که رابطه بالغ می‌شود، افراد سطوح عمیق‌تری از صمیمیت عاطفی و درک نسبت به هم پیدا می‌کنند. روابط عاشقانه اغلب در ابتدا داغ شروع می‌شوند. در حالی که معمولاً با گذشت زمان از قدرت احساس اشتیاق اولیه کاسته می‌شود، احساس اعتماد، صمیمیت عاطفی و تعهد قوی‌تر می‌شود.
۳. روابط وابسته
رابطه‌ی وابسته نوعی رابطه‌ی نامتعادل و ناکارآمد است که در آن یک شریک به طرف مقابل اتکای عاطفی، فیزیکی یا ذهنی دارد. همچنین متداول است که هر دو طرف به طور متقابل به یکدیگر وابسته باشند. هر دو ممکن است به نوبت نقش مراقب را ایفا و به طور متناوب بین مراقب و گیرنده مراقبت عمل کنند.
ویژگی‌های رابطه‌ی وابستگی عبارت‌اند از:
- عمل به عنوان بخشنده در حالی که شخص دیگر به عنوان گیرنده عمل می‌کند؛
- فرد برای جلوگیری از درگیری با طرف مقابل، تمام تلاش خود را می‌کند؛
- فرد احساس می‌کند باید برای انجام کارها اجازه بگیرد؛
- نیاز به نجات پیدا کردن یا نجات دادن فرد مقابل از اعمال خود؛
- انجام کارهایی برای خوشحال کردن کسی، حتی اگر باعث ناراحتی خود فرد شود؛
- فرد احساس می‌کند نمی‌داند در رابطه چه کسی است؛
- بالا بردن طرف مقابل حتی اگر کاری برای جلب حسن نیت و تحسین فرد انجام نداده باشد.
با این حال، همه‌ی روابط وابسته یکسان نیستند. آن‌ها می‌توانند از نظر شدت متفاوت باشند. وابستگی می‌تواند بر انواع مختلف روابط از جمله روابط بین شرکای عاشقانه، والدین و فرزندان، دوستی، سایر اعضای خانواده و حتی همکاران تأثیر بگذارد.
روابط وابسته با شراکت هر دو طرف ساخته می‌شوند. در حالی که ممکن است یکی از شریک‌ها «نیازمندتر» به نظر برسد، شریک دیگر ممکن است احساس کند دوست دارد که کسی نیازمند اوست. برای مثال، کسی که احساس می‌کند دوست دارد فردی وابسته و نیازمند او باشد، ممکن است با انتخاب شریکی که دائم به او نیاز دارد، از تمرکز بر نیازهای خود اجتناب کند.
۴. روابط کژوال
روابط کژوال یا گاه به گاه اغلب شامل روابط دوست‌یابی است که ممکن است شامل رابطه‌ی جنسی بدون انتظار تک‌همسری یا تعهد باشند. با این حال، کارشناسان معتقدند که این اصطلاح مبهم است و برای افراد مختلف می‌تواند معانی مختلفی داشته باشد. روابطی مثل رابطه‌ی یک‌شبه یا تنها بر اساس رابطه‌ی جنسی در این تعریف می‌گنجند.
چنین روابطی اغلب در بافتی قرار دارند که در سطوح تعدد تماس‌ها، نوع تماس‌ها، میزان افشای اطلاعات شخصی، بحث درباره‌ی نوع رابطه و درجه‌ی دوستی متفاوت هستند. اغلب افراد با تجربه‌ی جنسی بیشتر در مقایسه با افرادی که تجربه‌ی جنسی کمتری داشتند، بهتر می‌توانند تعاریف این برچسب‌ها را شناسایی کنند. روابط اتفاقی اغلب در میان بزرگسالان جوان رایج است.
اما افراد در هر سنی می‌توانند در این نوع رابطه شرکت کنند. تا زمانی که روابط گاه به گاه با ارتباط و رضایت همراه باشند، ممکن است چندین مزیت مثبت داشته باشند. آن‌ها می‌توانند نیاز به رابطه‌ی جنسی، صمیمیت، ارتباط و همراهی را برآورده کنند، بدون انرژی که نیاز عاطفی و تعهد یک رابطه‌ی جدی‌تر صرف می‌کند.
۵. روابط باز
رابطه‌ی باز نوعی از رابطه‌ی توافقی غیر تک‌همسری است که در آن یک یا چند شریک با افراد دیگر رابطه‌ی جنسی یا رابطه‌ی عاطفی دارند. هر دو نفر موافق رابطه‌ی جنسی با افراد دیگر در یک رابطه‌ی باز هستند اما ممکن است شرایط یا محدودیت‌های خاصی داشته باشند.
روابط باز می‌تواند در هر نوع رابطه‌ی عاشقانه رخ دهد، خواه در روابط کژوال، حین مرحله‌ی قرار گذاشتن یا در ازدواج. در بسیاری از جوامع روابط غیر تک‌همسری انگ و خارج از عرف به شمار می‌رود. با این حال، تحقیقات نشان می‌دهد که حدود ۲۱ تا ۲۲درصد از بزرگسالان در مقطعی از زندگی خود درگیر نوعی رابطه‌ی باز خواهند بود.
احتمال درگیر شدن در یک رابطه‌ی باز به جنسیت و گرایش جنسی نیز بستگی دارد. مردان گزارش دادند که در مقایسه با زنان تعداد بیشتری روابط باز دارند. افرادی که خود را همجنس‌گرا یا دوجنس‌گرا می‌شناسند، نسبت به کسانی که خود را دگرجنس‌گرا می‌شناسند، بیشتر احتمال دارد که درگیری قبلی در روابط باز را گزارش کنند. چنین روابطی می‌تواند مزایایی داشته باشد، از جمله افزایش آزادی جنسی و معایبی مانند حسادت و درد عاطفی.
روابط باز زمانی موفقیت‌آمیز است که زوجین مرزهای شخصی، عاطفی و جنسی را تعیین کنند و به وضوح احساسات و نیازهای خود را با یکدیگر در میان بگذارند. روابط باز شکلی از چندهمسری توافقی است. در حالی که یک ارتباط اولیه‌ی عاطفی و اغلب فیزیکی بین دو نفر در رابطه وجود دارد، آن‌ها متقابلاً موافق صمیمیت با سایر افراد خارج از رابطه هستند.
۶. روابط سمی
رابطه‌ی سمی هر نوع رابطه‌ی بین فردی است که در آن رفاه عاطفی، فیزیکی یا روانی شما به نوعی تضعیف یا تهدید می‌شود. چنین روابطی اغلب باعث می‌شود شما احساس شرم، تحقیر، سوء‌تفاهم یا عدم حمایت کنید. هر نوع رابطه می‌تواند سمی باشد از جمله دوستی، روابط خانوادگی، روابط عاشقانه یا روابط در محل کار.
روابط سمی با موارد زیر مشخص می‌شود:
- عدم حمایت؛
- سرزنش کردن؛
- رقابت؛
- کنترل رفتارها؛
- بی‌احترامی؛
- بی‌صداقتی؛
- گسلایت (Gaslighting)؛
- خصومت؛
- حسادت؛
- رفتارهای منفعل-تهاجمی (Passive-aggressive behaviors)؛
- ارتباط ضعیف؛
- فشار.
گاهی همه‌ی افراد در یک رابطه در ایجاد این مسمومیت نقش دارند. به عنوان مثال، اگر همگی به طور مداوم نامهربان، انتقادگر، ناامن و منفی‌باف باشند، ممکن است در ایجاد مسمومیت نقش داشته باشند.
در موارد دیگر، یک فرد در یک رابطه ممکن است به گونه‌ای رفتار کند که احساسات سمی ایجاد کند. این ممکن است عمدی باشد، اما گاهی اوقات، افراد ممکن است به طور کامل درک نکنند که چگونه بر دیگران تأثیر می‌گذارند. افراد ممکن است به دلیل تجربیات گذشته‌ی خود در روابط، اغلب در خانه‌ای که در آن بزرگ شده‌اند، راه دیگری برای رفتار و برقراری ارتباط نشناخته باشند. این حالت فقط نارضایتی ایجاد نمی‌کند. روابط سمی می‌توانند آسیب جدی به سلامت شما وارد کند.
به عنوان مثال، طبق یک مطالعه، استرس ناشی از روابط منفی تأثیر مستقیمی بر سلامت قلب و عروق دارد. احساس انزوا و درک نادرست در یک رابطه نیز می‌تواند منجر به احساس تنهایی شود که نشان داده شده است که تأثیرات مخربی بر سلامت جسمی و روانی دارد. روابط سمی ممکن است استرس زا، مضر و حتی توهین‌آمیز باشند. اگر با کسی در زندگی خود رابطه مسموم دارید، روی ایجاد مرزهای قوی برای محافظت از خود کار کنید.
با یک متخصص سلامت روان صحبت کنید یا اگر به شما آسیب می‌رساند، رابطه را قطع کنید. اگر شما یا یکی از نزدیکانتان قربانی خشونت خانگی هستید، با خط تلفن ۱۲۳ که اورژانس اجتماعی است تماس بگیرید تا به شما کمک کنند یا شما را به نحوی حمایت کنند. برای محافظت بیشتر از سلامت روان خود با تلفن ۱۴۸۰ تماس بگیرید. تلفن صدای مشاور که مشاوره روانی رایگان در اختیار شما قرار می‌دهد.
رابطه‌ی خود را تعریف کنید
اینکه چگونه رابطه‌ی خود را تعریف می‌کنید به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله اینکه چه چیزی برای شما مهم است و چه احساسی دارید. برای تعریف رابطه‌ی خود با دیگری، پرسیدن چند سوال می‌تواند مفید باشد:
- آیا نسبت به یکدیگر احساسات عاشقانه دارید؟
- هر فرد امیدوار است چه چیزی از رابطه حاصل شود؟
- چقدر می‌خواهید با هم وقت بگذرانید؟
- قرار است این رابطه به کجا برسد؟
- آیا در حال حاضر با افراد دیگری درگیر رابطه هستید یا می‌خواهید با آن‌ها درگیر رابطه شوید؟
فهمیدن اینکه چه چیزی برای شما و پارتنرتان اهمیت دارد، گام مهمی در تعیین نوع رابطه‌ای است که می‌خواهید داشته باشید. ممکن است متوجه شوید که هر دو یک جور فکر می‌کنید یا متوجه شوید که چیزهای متفاوتی از رابطه خود می‌خواهید. تعریف رابطه به معنای تعهد بلندمدت نیست. درعوض، می‌تواند راهی برای کمک به شما در درک بهتر مرزها و انتظارات از رابطه باشد.
چگونه رابطه‌ی خود را سالم نگه دارید؟
صرف نظر از اینکه رابطه‌ی خود را چگونه تعریف می‌کنید، گام‌های مهمی وجود دارد که می‌توانید برای اطمینان از سالم بودن ارتباط خود بردارید. استراتژی‌هایی که می‌تواند کمک کند عبارت‌اند از:
- نشان دادن قدردانی و حق‌شناسی؛
- ارتباط آشکار و صادقانه؛
- محبت داشتن و اهمیت دادن؛
- احترام متقابل؛
- گوش دادن فعال؛
- نشان دادن علاقه به یکدیگر؛
- حمایت‌کننده و تشویق‌کننده بودن؛
- احساس همدردی با یکدیگر؛
- وقت گذراندن با هم؛
- داشتن مرزهای سالم؛
- قابل اعتماد بودن.
ارتباط اغلب مهم‌ترین چیز یک رابطه است. روابط خوب نیز با صداقت، اعتماد و عمل متقابل مشخص می‌شود. این بدان معنا نیست که رابطه صرفاً معامله است. بلکه نشان می‌دهد که شما به طور طبیعی درگیر دادن و گرفتنی هستید که حمایت سودمند دوطرفه‌ای را برای شما فراهم می‌کند.
سخن پایانی
مهم نیست که چه نوع رابطه‌ای با شخص یا افراد دیگر دارید، مهم است که آن رابطه سالم باشد. روابط سالم با اعتماد، احترام متقابل، صراحت، صداقت و محبت مشخص می‌شود. همچنین ارتباط خوب، نشانه‌ی یک رابطه‌ی سالم است. اقداماتی وجود دارد که می‌توانید برای بهبود روابط خود با دیگران انجام دهید. اطمینان از اینکه به دیگران اطلاع می‌دهید که به آن‌ها اهمیت می‌دهید و نشان دادن قدردانی، دو استراتژی هستند که می‌توانند مفید باشند. اما اگر رابطه‌ای باعث استرس می‌شود یا نشانه‌هایی از سمی بودن را دارد، به دنبال راه‌هایی برای ایجاد مرزهای واضح باشید، با یک درمانگر صحبت کنید یا حتی اگر رابطه خیلی ناسالم است، به آن پایان دهید. روابط اجتماعی مهم هستند و انواع مختلفی دارند. داشتن روابط متنوع با افراد مختلف می‌تواند تضمین کند که شما از حمایت و ارتباطاتی که برای سلامت عاطفی و رفاه خود نیاز دارید، برخوردار خواهید بود.
منبع: verywellmind