مشخصات ظاهری | خصوصیات رفتاری | محل زندگی | غذا | دشمن | زاد و ولد | طول عمر | خطر انقراض | حقایق جالب
میمون حیوانی بازیگوش و باهوش است که از نظر طیف گونه ای بسیار متنوع بوده و با این که روی دو پا را نمی رود از نظر ژنتیک رابطه نزدیکی با انسان ها دارد.
این حیوان همه چیز خوار با آویزان شدن از شاخه ها و با سرعتی باورنکردنی از این درخت به آن درخت تاب می خورد و از خصوصیات ظاهری و رفتاری منحصر به فردی در میان پستانداران برخوردار می باشد.
اگر کنجکاو هستید درباره میمون و سبک زندگی اش بیشتر بدانید در ادامه مطلب با کوکا همراه شوید.
انواع میمون
موجودات نخستین یا نخستی ها به دو دسته میمون ها و کپی ها تقسیم می شوند و میمون ها طبق یک تحول تکاملی اولیه در دو گروه بزرگ میمون های دنیای قدیم (با نام علمی simiiformes catarrhini) و میمون های دنیای جدید (با نام علمی simiiformes platyrrhini) طبقه بندی می شوند.
نام گروه اول از کلمه لاتین معادل قلاب بینی گرفته شده که احتمالا به سوراخ های بینی نزدیک و رو به پایین میمون های این گروه اشاره دارد و نام گروه دوم از واژه لاتین معادل بینی پهن گرفته شده که احتمالا با سوراخ های بینی پهن و صاف تر میمون های این گروه مرتبط است.
تاکنون بیش از 250 گونه مختلف میمون یافت که هر یک به یکی از دو گروه بالا تعلق داشته و از نظر بسیاری از خصوصیات شبیه هم می باشند.
مشخصات ظاهری میمون
میمون های گونه های مختلف از نظر اندازه ها، رنگ و خصوصیات رفتاری با یکدیگر تفاوت هایی دارند.
میمون های دنیای قدیم اغلب بینی های رو به جلو مانند انسان ها دارند، تقریبا همه آن ها دارای دم هستند گرچه دم هیچ یک از آن برای گرفتن اشیاء و شاخه های درخت طراحی نشده است. بابون از نمونه های مشهور این گروه می باشد که پوزه بلند و خز خاکستری، قهوه ای یا برنزه ای دارد و دمش به 12.5 سانتی متر می رسد.
میمون های دنیای جدید بینی مسطح با سوراخ های پهن دارند که رو به جلو نمی باشد، دم این میمون ها برای گرفتن شاخه های درخت و آویزان شدن از آن ها طراحی شده است. میمون عنکبوتی از نمونه های این گروه است که صورت صورتی رنگ در میان خزهای سیاه و سفید از خصوصیات برجسته اش می باشد.
بسیاری از میمون ها معمولا روی زمین راه نمی روند و به جای آن اوقات خود را با پریدن از شاخه ای به شاخه دیگر می گذرانند. اکثر آن ها مانند میمون عنکبوتی دست های بلندتری نسبت به بدن خود دارند که در کنار دم، به آویزان شدن و حرکت کردن بین درخت ها کمک می کند.
بر خلاف تصور بسیاری از مردم، میمون ها می توانند با سرعت زیاد بین شاخه ها حرکت کنند، به عنوان مثال سرعت گیبون همانند یک اسب مسابقه ای است و به بیش از 54 کیلومتر در ساعت می رسد.
کوچک ترین و بزرگ ترین میمون
کوچک ترین میمون دنیا مارموست کوتوله با قد 15 سانتی متر و وزن حدود 5 گرم است و بزرگ ترین میمون دنیا مندریل می باشد که قدش به بیش از 90 سانتی متر و وزنش به بیش از 45 کیلوگرم می رسد.
خصوصیات رفتاری میمون
میمون جزو حیواناتی است که هم روی زمین و هم روی درختان زندگی می کند، برخی میمون ها کل زندگی خود را روی درخت ها سپری می کنند که به آن ها میمون درختی می گویند.
بسیاری از گونه های میمون ها گروه های خانوادگی شامل ماده های بالغ و یک نر آلفا تشکیل می دهند، میمون آلفا با بیشترین تعداد ماده ها جفت گیری کرده است.
نرهای غیر آلفا که در این گروه خانوادگی متولد می شوند ممکن است در بزرگسالی از گروه جدا شده تا گروه خانوادگی خود را تشکیل دهند. اگر نر آلفا بسیار پیر شود یا بمیرد میمون نر دیگری آلفای گروه خواهد شد.
محل زندگی میمون
میمون ها اغلب در نواحی گرمسیری سراسر دنیا زندگی می کنند و جنگل های گرمسیری نواحی ایده آل برای زندگی آن ها محسوب می شود. گفته شده میمون های دنیای قدیم بیشتر به آفریقا و آسیا تعلق داشته و میمون های دنیای جدید معمولا در آمریکای مرکزی و جنوبی دیده می شوند.
میمون ها با توجه به زیستگاه و شرایط زندگی خود تفاوت هایی با هم دارند، به عنوان مثال بابون ها بیشتر در کشورهای جنوب غربی آفریقا که آب و هوای خشک و در عین حال خنک تر دارد زندگی می کنند در حالی که ماکاک ژاپنی با بدنی پوشیده از موهای ضخیم سفید رنگ به نواحی برفی شمال ژاپن تعلق دارد.
برخی میمون ها نواحی اطراف چشمه های آب گرم کوهستانی را ترجیح می دهند در حالی که تامارین شیر طلایی اغلب در مناطق بارانی برزیل که میانگین دمای هوای آن بالای 26 درجه سانتی گراد می باشد زندگی می کند، این حیوان بیشتر اوقات خود را روی درختان و با فاصله 3 تا 10 متر از زمین می گذراند، در مقابل بابون ها فقط برای خوابیدن و فرار از شکارچیان به مکان های مرتفع مانند صخره ها می روند.
غذای میمون
بسیاری از میمون ها همه چیز خوار هستند و غذای آن ها ترکیبی از گوشت و گیاهان می باشد.
این حیوان با توجه به اندازه اش از منابع مختلف تغذیه می کند مثلا میمون های کوچک تر حشرات یا کرم حشره می خورند در حالی که میمون های بزرگ تر طعمه های بزرگ تر مانند مارمولک یا تخم پرندگان را شکار می کنند.
از منابع غذایی گیاهی میمون ها می توان به میوه ها، آجیل ها و دانه ها اشاره کرده که بخش بزرگی از رژیم غذایی آن ها را تشکیل داده است.
مقدار گوشت یا گیاهان مصرفی این حیوان به محیط زندگی و فصول سال نیز بستگی دارد به این صورت که در دوره تولید مثل حشرات، این حیوان با خوردن مقدار زیادی حشره جشن می گیرد، در حالی که با رسیدن میوه درختان از آن ها تغذیه کرده و در سایر فصول سال از دیگر منابع غذایی در دسترس بهره می برد.
مثلا میمون سنجابی سه چهارم غذای خود را از حشرات تامین می کند اما در طول فصول بارانی سال، غذای اصلی اش را اغلب گیاهان و میوه ها تشکیل می دهند.
دشمن میمون
میمون ها در سراسر دنیا با خطرات زیادی از جانب سایر حیوانات و همچنین انسان ها مواجه هستند، به خصوص در آفریقا شکارچیان بزرگی همچون شیر میمون ها را شکار می کنند با این حال انسان، بزرگ ترین تهدید برای جان این حیوان محسوب می شود.
انسان ها با شکار و توسعه شهر نشینی زندگی میمون ها را تهدید می کنند، کشاورزان و چوب برها با از بین بردن زیستگاه به این حیوان آسیب می زنند و با قطع کردن درختان برای میمون هایی که روی شاخه های درخت به دنبال منابع غذایی خود هستند مشکل ایجاد می کنند، برخی افراد نیز از این حیوان به عنوان حیوان خانگی خود استفاده می کنند.
زاد و ولد میمون
دوره جفت گیری، بارداری و زایمان میمون حدود یک سال طول می کشد و بعد از این مدت معمولا یک یا دو نوزاد به دنیا می آورد. این مدت زمان برای میمون های کوچک تر کوتاه تر است.
در بسیاری از گونه ها فصل جفت گیری با توجه به در دسترس بودن منابع غذایی تعیین می شود و میمون های ماده معمولا هر سال یک بار زایمان خواهند داشت.
میمون مادر حداقل چند ماه از نوزاد خود مراقبت می کند تا زمانی که بچه میمون بتواند به تنهایی به زندگی اش ادامه دهد، در طول مدت احتمالا به قدری به مادرش می چسبد که مادر نمی تواند نوزاد دیگری به دنیا آورد.
طول عمر میمون
میمون های کوچک تر معمولا حدود 15 سال عمر می کنند در حالی که میمون های بزرگ تر در طبیعت وحش عمرشان به 35 سال می رسد.
دیده شده برخی میمون های بسیار بزرگ تر مانند گیبون های خاکستری در باغ وحش حدود 60 سال عمر کرده اند.
خطر انقراض میمون
تعداد میمون های گونه های مختلف در سراسر دنیا متفاوت است.
جمعیت برخی گونه ها مانند گیبون خاکستری به حدود صدها هزار می رسد در حالی که گیبون هاینان یکی از کمیاب ترین میمون ها می باشد و تنها 30 عدد از آن زنده مانده است.
به طور کلی جمعیت گونه های مختلف میمون در دنیا رو به کاهش است و اکثر آن ها جزو حیوانات در معرض خطر انقراض دسته بندی شده اند، به عنوان مثال گیبون هاینان در معرض خطر جدی و مارموست کوتوله تاج سیاه جزو گونه های آسیب پذیر قرار دارد.
تنها گونه ای که جزو میمون های با حداقل نگرانی طبقه بندی شده بابون گلادا در اتیوپی می باشد.
آیا میمون حیوان خطرناکی است؟
نگهداری میمون به عنوان حیوان خانگی ممکن است خطرناک باشد، این حیوان می تواند بیماری ها را منتقل کرده یا گاز بگیرد اما به طور کلی کم خطر محسوب می شود.
بین سال های 1990 تا 2013 در ایالات متحده حدود 275 مورد حمله میمون های تحت اسارت به انسان گزارش شده که هیچ یک به مرگ منجر نشده اند.
به طور کلی اکثر میمون ها در طبیعت خلق و خوی خجالتی دارند و ترجیح می دهند از دید انسان پنهان باشند تا این که با او روبرو شوند.
نگهداری از میمون به عنوان حیوان خانگی کار پیچیده ای است و در برخی کشورها ممنوع می باشد.
تفاوت میمون و شامپانزه
شامپانزه به گونه کپی ها تعلق دارد که از نخستی ها می باشند و اشتراکات زیادی با میمون ها دارند اما بزرگ تر و باهوش تر بوده، دم ندارند و از نظر ژنتیکی شباهت بیشتر به انسان دارند (تا 99 درصد).
حقایق جالب درباره میمون
- میمون ها در واقع پسر عموی کپی ها هستند، کپی ها گروهی از نخستی ها شامل شامپانزه، گوریل و اورانگوتان ها می باشند که نسبت به میمون، مغز بزرگ تری داشته و فاقد دم هستند.
- میمون ها برخلاف کپی ها اغلب دم درازی دارند اما فقط میمون های دنیای جدید می توانند از این دم برای آویزان شدن استفاده کنند.
- برخی میمون ها می توانند با سرعت اسب های مسابقه ای از شاخه ای به شاخه دیگر تاب بخورند.
- گونه های مختلف میمون ها به اسامی جالبی شناخته شده اند، مثلا میمون زوزه کش نوعی میمون است که صدایش از فاصله حدود 5 کیلومتری شنیده می شود و میمون عنکبوتی به دلیل دست و پاهای بلندش به این نام شناخته شده است.
- گفته شده میمون ها می توانند اعداد نوشته شده را درک کنند و حتی در برخی موارد قادر به شمردن می باشند.
- میمون کاپوچین یا شنل پوشیان نر برای جذب میمون ماده داخل دست های خود ادرار کرده و آن را به تمام بدن خود می مالد.
- میمون شب که به نام میمون جغدی نیز شناخته شده تنها میمون شبانه است که بومی پاناما و مناطق گرمسیری آمریکای جنوبی می باشد. این میمون از معدود گونه های میمون است که توسط پلاسمودیوم فالسیپاروم تک یاخته ای مالاریای انسان تحت تاثیر قرار گرفته و به همین دلیل برای آزمایش های حیوانی در تحقیقات مالاریا استفاده می شود.
- مارموست کوتوله میمون کوچکی است که می تواند تا 4.5 متر در هوا پرش کند.
- جدیدترین گونه کشف شده میمون لسولا نام دارد که سال 2007 در کنگوی آفریقا کشف شده است.
- برخی بیماری هایی که می تواند از میمون به انسان سرایت کند شامل ابولا رستون، آبله میمون، تب زرد، سل، و غیره می باشد.
منابع: a-z-animals – factretriever