دانستنی های جالب درباره پلنگ

27 آذر 1402

پلنگ شکارچی بی رحم و چابک و نوعی گربه وحشی بزرگ و قدرتمند است که به دلیل مهارت فوق العاده اش در شکار و ظاهر زیبا و شگفت انگیزش در میان گوشتخواران شهرت زیادی پیدا کرده است.

پلنگ بومی نواحی مختلف در سراسر آفریقای سیاه و جنوب آسیا می باشد که بر خلاف بسیاری از گربه سانان دیگر بیشتر اوقاتش را روی شاخه های درختان به سر می برد و خصوصیات رفتاری و سبک زندگی خاص خودش را دارد.

اگر علاقمند هستید با نحوه زندگی، شکار، دشمن و غذای پلنگ آشنا شده و درباره این حیوان زیبا و مغرور اطلاعات جالبی به دست آورید در ادامه مطلب همراه باشید.

انواع پلنگ

به طور کلی هشت زیر گونه پلنگ وجود دارد که از نظر ظاهر و موقعیت جغرافیایی با هم تفاوت دارند. در این میان پلنگ آفریقایی رایج ترین نوع پلنگ است که وسیع ترین منطقه جغرافیایی را از آن خود کرده، سایر انواع عبارتند از:

پلنگ آمور (نادرترین نوع پلنگ)
پلنگ آناتولی یا پلنگ ایرانی
پلنگ هندی
پلنگ جاوه
پلنگ عربی
پلنگ هندو چینی
پلنگ سریلانکایی

پلنگ سیاه

پلنگ سیاه حاصل نوعی جهش ژنتیکی معروف به نام ملانیسم است که در برخی گونه های پستانداران دیگر نیز دیده شده است.

بدن این پلنگ با خز سیاه رنگی پوشیده شده و مانند پلنگ معمولی خال هایی روی بدنش دارد که به سختی دیده می شود.

جالب است بدانید خواهر و برادرهای پلنگ سیاه که در یک زایمان و همراه او متولد می شوند پلنگ های معمولی هستند.

پلنگ سیاه اغلب در جنگل های متراکم نواحی جنوب آسیا دیده می شود و به نظر می رسد نیمی از پلنگ های ساکن در جنگل های بارانی گرمسیری شبه جزیره مالایی از نوع پلنگ سیاه باشند.

مشخصات ظاهری پلنگ

پلنگ حیوانی خوش خط و خال با بدن کشیده و باریک، پاهای کوتاه و قوی و دم دراز است که به او کمک می کند بتواند تعادلش را روی درختان حفظ کند.

رنگ و طرح پوشش بدن پلنگ با توجه به زیستگاه این حیوان ممکن است متفاوت باشند. مثلا پوشش خز بدن پلنگ هایی که در چمنزارهای باز زندگی می کنند زرد روشن است در حالی که پلنگ های ساکن در جنگل ها رنگ تیره تر و خال های بیشتری دارند.

طرح تیره حلقه مانندی که بدن پلنگ را پوشانده و زیبایی منحصر به فردی به این حیوان داده شبیه گل است و به استتار پلنگ و کمین کردن او کمک می کند.

این گربه سان به طرز باورنکردنی قوی و عضلانی است و قادر است با استفاده از پاها و پنجه های جمع شدنی اش از درختان بالا ببرد.

قوه شنوایی و بینایی پلنگ در کنار سبیل های فوق العاده حساس و درازش باعث شده این حیوان به یکی از شکارچیان شب زی دلهره آور تبدیل شود.

بزرگ ترین پلنگ دنیا

اندازه پلنگ معمولا بین 100 تا 190 سانتی متر و وزن پلنگ بین 30 تا 90 کیلوگرم است. به نظر می رسد پلنگ ایرانی بزرگ ترین زیر گونه پلنگ در دنیا می باشد.

خصوصیات رفتاری پلنگ

پلنگ یک شکارچی تنها و شب زی است که در بالا رفتن از درخت مهارت خاصی دارد، روی زمین یا بالای درختان به شکار می پردازد و بیشتر ساعات روزش را با استراحت روی درختان یا زیر پناه صخره ها می گذراند.

پلنگ شیوه شکار منحصر به فردی در بین سایر گربه سانان بزرگ دارد، او به جای آن که مقدار زیادی از انرژی اش را صرف تعقیب و گریزهای سرعت بالا کند قبل از کمین کردن تا حد زیادی به طعمه اش نزدیک شود و بعد از شکار لاشه حیوان را به پوشش گیاهی متراکم اطراف یا بالای درخت می برد.

پلنگ تنها زندگی می کند و برای علامت گذاری محدوده قلمروی خود از علائم وابسته به بویایی یا صدای خشن و آزار دهنده استفاده می کند. گفته شده این صداها شبیه صدای ناهنجار کشیدن اره روی چوب است.

وسعت قلمروی پلنگ تا حد زیادی به زیستگاه و مقدار منابع غذایی در دسترس او بستگی دارد اما معمولا قلمروی پلنگ های نر بزرگ تر از همتایان ماده خود بوده و ممکن است با سایر پلنگ های نر و ماده هم پوشانی داشته باشد.

محل زندگی پلنگ

پلنگ یکی از سازگارترین انواع گربه ها است که توانسته خود را با انواع مختلف زیستگاه ها وفق داده و وسیع ترین زیستگاه در میان گربه های بزرگ را از آن خود کند.

پلنگ معمولا در سراسر آفریقای سیاه و جنوب آسیا دیده می شود اگرچه تعداد محدودی از آن نیز در خاور دور، آفریقای شمالی و عربستان زندگی می کنند.

این گوشتخوار قدرتمند می تواند در نواحی مختلف زیستی از جمله جنگل های بارانی گرمسیری، ساوانا یا گرم دشت های درختی، بیابان های خشک و ارتفاعات کوهستانی که پوشش گیاهی خوب و منابع غذای کافی در اختیارش قرار دهند زندگی کند.

یکی از دلایلی که این گربه سان توانسته در محدوده زیستگاه های طبیعی خود به زندگی ادامه می دهد سازگار شدن با رشد جمعیت انسانی است، اگرچه در برخی نواحی زیستگاه های طبیعی این حیوان به دلیل جنگل زدایی از بین رفته است.

غذای پلنگ

پلنگ یک شکارچی آرام و فرصت طلب است که برای زنده ماندن فقط از حیوانات دیگر تغذیه می کند. او برای شکار معمولا بالای درختان یا میان پوشش گیاهی متراکم چند متر دورتر کمین کرده و در فرصت مناسب به طعمه اش حمله می کند.

این حیوان در درجه اول پستانداران با اندازه متوسط مانند گوزن و گراز وحشی آفریقایی را شکار می کند اما طیف وسیعی از طعمه های کوچک تر مانند پرندگان، خزندگان و جوندگان نیز از منابع غذایی اش محسوب می شوند، در شرایطی که این منابع در دسترسش نباشد حتی از سوسک ها نیز تغذیه می کند.

طیف وسیع منابع غذایی پلنگ از جانوران بسیار کوچک گرفته تا حیوانات بزرگ تر از رقابت غذایی شدید او با سایر گوشتخواران بزرگ مانند ببر و کفتار که از نظر زیستگاه ممکن است با یکدیگر هم پوشانی داشته باشند جلوگیری می کند.

پلنگ بعد از شکار طعمه اش، آن را به مکان دور از دید مانند پوشش های گیاهی متراکم یا بالای شاخه های درختان می برد تا غذایش از دسترس شکارچیان اطرافش در امان باشد. این حیوان از قدرت بدنی بالایی برخوردار است که باعث شده بتواند طعمه های سنگین تر از خود را شکار و به بالای درخت بکشاند.

دشمن پلنگ

پلنگ گوشتخوار قوی و پنهان کار در راس زنجیره غذایی است که کمتر در معرض خطر سایر حیوانات قرار دارد، با این حال سایر پلنگ ها و گاهی شیر یا ببرهایی که در نزدیکی او هستند ممکن است برایش تهدید محسوب شوند.

توله پلنگ ها بسیار آسیب پذیرتر از پلنگ های بالغ بوده و توسط طیف وسیعی از حیوانات به خصوص کفتارها، شغال ها، شیرها، ببرها، مارها و پرندگان شکارچی شکار می شوند، به همین دلیل تا دو ماهگی برای حفظ جان خود در پوشش های گیاهی متراکم پنهان می شوند.

زاد و ولد پلنگ

هنگامی که پلنگ ماده برای جفت گیری آماده است با ایجاد بوی خاص، مالیدن بدن خود روی درخت ها و تولید صداهای خاص سعی می کند نظر پلنگ های نر را به خود جلب کند.

دوره بارداری پلنگ 3 ماه طول می کشد و پلنگ ماده در هر بار زایمان 2 تا 6 توله پلنگ به دنیا می آورد که هنگام تولد نابینا بوده و فقط نیم کیلو وزن دارند.

توله ها در طبیعت وحش بسیار آسیب پذیر هستند به همین دلیل اغلب تا دو ماه در پوشش های گیاهی متراکم پنهان می شوند. آن ها در سن 6 تا 8 هفتگی می توانند مادر خود را دنبال کرده و خود را در طبیعت استتار کنند.

توله ها تقریبا در 3 ماهگی از شیر گرفته می شوند و تا 18 ماهگی نزد مادر خود می مانند، زمانی که مادر آن ها آماده جفت گیری مجدد شود فرزندانش را تشویق می کند تا زندگی مستقل خود را آغاز کرده و برای خود قلمرو مشخص کنند.

پلنگ های نر تقریبا همیشه – به جز دوران جفت گیری – تنها زندگی می کنند اما پلنگ های ماده معمولا زیاد از مادرشان دور نمی شوند و قلمرویی برای خود انتخاب می کنند که با مادرشان همپوشانی داشته باشد.

طول عمر پلنگ

پلنگ بسته به زیستگاه و میزان منابع غذایی موجود معمولا بین 10 تا 15 سال در طبیعت زندگی می کند.

خطر انقراض پلنگ

اگرچه جمعیت پلنگ آفریقایی در بیشتر نواحی طبیعی ثابت مانده اما در مورد سایر زیر گونه ها که اغلب منزوی شده اند داستان به گونه دیگری است و برخی از آن ها در معرض انقراض قرار دارند.

تفاوت ببر و پلنگ

ببر و پلنگ هر دو به خانواده گربه سانان تعلق دارند و از شکارچیان قوی در حیات وحش محسوب می شوند.

بسیاری از افراد این دو حیوان را با هم اشتباه می گیرند اما ببر و پلنگ چه از نظر ظاهر و طرح روی خز و چه از نظر سبک زندگی تفاوت های زیادی با هم دارند.

برای آشنایی با خصوصیات ظاهری و رفتاری ببرها به مطلب مربوط به این حیوان مراجعه کنید.

حقایق جالب درباره پلنگ

قبلا محققان تصور می کردند پلنگ حیوان ترکیبی از شیر و جگوار است و تا 100 سال پیش نیز این موضوع در هاله ای از ابهام بوده است.
پلنگ شناگری ماهر است که به خوبی از درختان بالا می رود و می تواند با سرعت حداکثر 57 کیلومتر در ساعت بدود (در برخی منابع حداکثر سرعت این حیوان 45 کیلومتر در ساعت ذکر شده است)
این حیوان جهش های بسیار بلندی دارد و می تواند تا 6 متر در هوا بپرد.
دم پلنگ تقریبا به اندازه طول بدنش است و به تعادل و چرخش های سریع او کمک می کند.
پلنگ ها با صداهای خاص و متمایز با هم ارتباط برقرار می کنند، مثلا وقتی یک پلنگ نر می خواهد دیگران را از حضور خود آگاه کند صدای شبیه سرفه خشن و گوش خراشی ایجاد می کند. پلنگ ها هنگام عصبانیت غر و لند کرده و وقتی حال خوبی دارند مانند گربه های خانگی خر خر می کنند.
از پلنگ در طول تاریخ و اساطیر باستانی به عنوان نماد قدرت، خشونت، شجاعت و جسارت یاد کرده اند، همچنین آن را سمبل قدرت زنانه می دانند که می تواند سازنده یا مخرب باشد.

منابع: a-z-animals – natgeokids