مشخصات ظاهری | انواع خرگوش | خصوصیات رفتاری | محل زندگی | غذا | دشمن | زاد و ولد | طول عمر | خطر انقراض | حقایق جالب
خرگوش از پستانداران کوچک است که به دلیل ظاهر و حرکات بامزه، گوش بلند و قدرت باروری بالا شناخته شده است و معمولا به عنوان یکی از حیوانات خانگی پر طرفدار به شمار می رود.
این حیوان گیاهخوار دید 360 درجه و جهش های بلندی دارد که به خصوص هنگام تعقیب و گریز از شکارچی به کمکش می آید.
اگر کنجکاو هستید درباره خصوصیات ظاهری، رفتاری و نحوه زندگی خرگوش بیشتر بدانید در ادامه مطلب همراه باشید.
مشخصات ظاهری خرگوش
خرگوش پستاندار کوچک با دم کرکی و کوتاه، سبیل و گوش های بلند و متمایز است که با توجه به نوع آن ممکن است اندازه های مختلفی داشته باشد.
گوش های خرگوش علاوه بر شنیدن صدا، تعیین محل شکارچیان درنده و اطمینان از امنیت منطقه، در آزاد سازی گرمای بدن این حیوان نقش مهمی دارند، به خصوص زمانی که خرگوش در حال دویدن است، بیش از حد هیجان زده شده یا در بیابان و محیط های گرم زندگی می کند.
پاهای عقبی خرگوش از پاهای جلویی اش بلندتر است و معمولا روی آن ها می نشیند.
اندازه خرگوش
انواع مختلف خرگوش اندازه های متفاوتی دارند. کوچک ترین نوع خرگوش های پیگمی هستند که طول بدن آن ها حدود 20 سانتی متر و وزن آن حتی بعد از رشد کامل معمولا کمتر از نیم کیلوگرم می باشد.
بزرگ ترین انواع خرگوش نیز شامل خرگوش چکرد غول پیکر با وزن بیش از 5 کیلوگرم، غول پیکر فنلاندی با وزن حدود 5.9 کیلوگرم و بیشتر، پاپیلون غول پیکر با وزن حدود 5.9 تا 6.3 کیلوگرم و چین چیلای غول پیکر با وزن 5.4 تا 7.2 کیلوگرم می باشند.
بزرگ ترین خرگوش جهان یک خرگوش غول پیکر فنلاندی است که وزن حدود 22 کیلوگرم و طول حدود 129 سانتی متر داشته است.
انواع خرگوش
بیش از 30 گونه خرگوش در دنیا وجود دارد که اگرچه در محیط های مختلف زندگی می کنند اما اشتراکات زیادی با هم دارند.
برخی انواع خرگوش ها شامل موارد زیر می باشد:
- خرگوش آلاسکا
- خرگوش چکرد
- خرگوش چین چیلا
- خرگوش سیبل آمریکایی
- خرگوش آنگورا
- خرگوش وحشی بلژیکی
- خرگوش کوچک بریتانیایی
- خرگوش کالیفرنیایی
- خرگوش دارچینی
- و غیره
خصوصیات رفتاری خرگوش
خرگوش از حیوانات اجتماعی است که معمولا به صورت گروهی در تونل هایی که به همراه سایر خرگوش ها زیر زمین حفر کرده زندگی می کند.
این حیوان هنگام طلوع و غروب خورشید بیشترین فعالیت را داشته و معمولا برای یافتن غذا اقدام می کند زیرا نور کم به او این امکان را می دهد تا راحت تر از دید شکارچیان پنهان شود.
پاهای بلند خرگوش و توانایی او در دویدن طولانی مدت با سرعت بالا یکی از ویژگی هایش محسوب می شود که از آن برای فرار از دشمنانش استفاده می کند، اگرچه عکس العملش در برابر شکارچیان با توجه به شرایطی که در آن قرار می گیرد ممکن است متفاوت باشد، گاهی بی حرکت مانده و گاهی نیز دویدن و جهیدن با سرعت بالا را انتخاب می کند.
محل زندگی خرگوش
خرگوش در اصل به اروپا و آفریقا تعلق دارد اما امروزه در سراسر دنیا به جز جنوب آمریکای جنوبی، هند غربی، ماداگاسکار و اکثر جزایر جنوب شرقی آسیا به وفور یافت می شود.
بیش از نیمی از خرگوش های دنیا در آمریکای شمالی زندگی می کنند اما برخی بومی نواحی همچون اروپای غربی، سوماترا، جنوب شرقی آسیا، برخی نواحی ژاپن، آفریقا و آمریکای جنوبی می باشند.
این حیوان به طور طبیعی در اوراسیا، برخی نواحی آمریکای جنوبی، استرالیا، نیوزیلند و جاوا زندگی نمی کند اما در برخی موارد توسط انسان ها به این مناطق منتقل شده است.
خرگوش های اهلی و خانگی به گرما بسیار حساس هستند و برای محافظت آن ها در برابر مشکلات سلامتی ناشی از گرما یا هیپوترمی لازم است به تنظیم دمای محیط نگهداری آن ها توجه زیادی شود اما خرگوش های وحشی این مشکل را ندارند و در دماهای مختلف زندگی می کنند.
خرگوش وحشی معمولا در علفزارها، صحراها، جنگل ها، چمنزارها یا تالاب ها تونل حفر کرده و به صورت گروهی با سایر خرگوش ها زندگی می کند، اگرچه همه انواع آن عادت به زندگی زیر زمینی ندارند و برخی گونه ها در فضای باز زندگی می کنند. این تونل ها چندین راه فرار دارند که در مواقع اضطراری به نجات جان حیوان کمک می کنند.
غذای خرگوش
خرگوش حیوانی گیاهخوار است که معمولا غذاهای سبز شامل علف ها و برگ های گیاهان از جمله شبدر، گیاهان چلیپایی مانند کلم بروکلی و جوانه بروکسل مصرف می کند. دیگر منابع غذایی این حیوان شامل دانه ها، ریشه ها، جوانه ها، میوه ها، پوست درخت و سایر غذاهای گیاهی که در جنگل ها و چمنزارهای محل زندگی اش یافت می شود می باشد.
یکی از نکات جالب درباره خرگوش این است که به عنوان جانوری مدفوع خوار شناخته شده است. مدفوع خرگوش دو نوع است که توسط کور روده حیوان از هم جدا می شود.
کور روده که به روده بزرگ متصل است تا 40 درصد دستگاه گوارش خرگوش را اشغال کرده و حتی از معده اش نیز بزرگ تر می باشد. این اندام مدفوع خوب و بد را جدا می کند. مدفوع بد، خشک و سفت است و به محیط منتقل می شود اما مدفوع خوب، نرم و قابل خوردن است. مصرف دوباره این مدفوع برای زنده ماندن خرگوش ضروری است.
این حیوان معمولا در نیم ساعت اول وعده غذایی اش به سرعت علف می خورد، سپس مدفوع خوب و نیمه هضم شده از بدنش خارج شده و با خوردن آن از خواص غذای خود به طور کامل بهره می برد.
لازم به ذکر است خرگوش قادر به استفراغ کردن نیست، به همین دلیل اگر در مصرف غذاهای نا مناسب زیاده روی کند ممکن است جان خود را از دست بدهد.
دشمن خرگوش
خرگوش در انتهای زنجیره غذایی قرار گرفته و تقریبا هر حیوان گوشتخواری به خوردن خرگوشی که به اندازه کافی بزرگ باشد به عنوان میان وعده خود تمایل نشان می دهد. از جمله شکارچیان خرگوش می توان به شغال، روباه، گرگ، عقاب، جغد، شاهین، کایوت، گربه دم کوتاه و سگ های وحشی اشاره کرد.
چشم های خرگوش به دلیل دشمنان فراوان به گونه ای تکامل پیدا کرده که دید تقریبا 360 درجه داشته باشد و بتواند همه جهت ها حتی پشت سر و بالای سرش را همزمان ببیند. این توانایی به خرگوش امکان می دهد به سرعت از حضور شکارچیانش آگاه شود.
خرگوش به محض دیدن شکارچی یا به لانه های زیر زمینی اش پناه برده یا با الگوی زیگزاگی می جهد و فرار می کند. همچنین دندان های بزرگی دارد که در صورت نیاز از آن ها برای گاز گرفتن دشمنانش استفاده می کند.
زاد و ولد خرگوش
خرگوش معمولا هر زمان از سال آماده جفت گیری است و حدود یک ماه بعد از جفت گیری نیز زایمان می کند.
این حیوان در طول سال ممکن است سه تا چهار بار زایمان کند. علت زایمان های متعدد این است که طبق آمار تنها 15 درصد خرگوش ها تا پایان سال اول زندگی شان زنده می مانند و این مسئله می تواند به انقراض آن ها منجر شود.
مادر معمولا در هر زایمان 3 تا 8 بچه به دنیا می آورد. این نوزادان در بدو تولد نابینا بوده و کاملا به مادر خود وابسته اند اما در عرض چند هفته قوی تر شده و می توانند به تنهایی بدوند.
آن ها به مدت یک ماه با مادر زندگی می کنند، سپس خرگوش مادر معمولا دوباره باردار و خرگوش های جوان برای زندگی مستقل آماده می شوند.
خرگوش های ماده جوان معمولا از سن 3 ماهگی به بلوغ رسیده، می توانند جفت گیری کرده و باردار شوند.
پیداست که اگر شکارچیان طبیعی و بیماری ها نبودند جمعیت خرگوش ها در منطقه تا حد قابل توجهی افزایش می یافت.
طول عمر خرگوش
طول عمر خرگوش های کوچک خانگی می تواند طولانی باشد، پیرترین خرگوش خانگی که در تاسمانی زندگی می کرد تا سن 18 سالگی عمر کرد.
خرگوش های وحشی مانند دم پنبه ای شرقی در طبیعت وحش کمتر از یک سال زنده می مانند اما بیشتر خرگوش ها در اسارت می توانند به طور متوسط بین 10 تا 12 سال عمر کنند.
لازم به ذکر است این حیوان در طول زندگی خود با بیماری های متعدد ناشی از پاتوژن های بوردتلا پرتوسیس و ای کولای و همچنین بیماری میکسوماتوز دست و پنجه نرم می کند و در برابر کرم های نواری و انگل های خارجی مثل کک و کنه حساس می باشد.
خطر انقراض خرگوش
همان طور که قبلا گفتیم خرگوش ها باروری بالایی دارند و به همین دلیل مشخص نیست به طور دقیق چند خرگوش در دنیا وجود دارد، بدون شک این گونه حیوانی در معرض تهدید قرار ندارد و در دسته کمترین نگرانی انقراض دسته بندی شده است.
جمعیت خرگوش ها در دنیا پایدار بوده و حتی در برخی نواحی در حال افزایش است.
حقایق جالب درباره خرگوش
- خرگوش نمی تواند استفراغ کند.
- خرگوش می تواند تقریبا 360 درجه اطراف خود را ببیند.
- خرگوش در هر پرش حدود 3 متر جهش می کند.
- دندان های خرگوش در طول زندگی اش رشد نمی کند و به مرور زمان فرسوده می شود، به همین دلیل اکثر خرگوش ها از مشکلات دندان رنج می برند.
- خرگوش می تواند گوش خود را به اندازه 180 درجه بچرخاند.
- با این که مردم گمان می کنند خرگوش عاشق هویج است در واقع این طور نیست. حتی خوردن بیش از حد هویج در خرگوش های خانگی می تواند باعث مشکلات گوارشی آن ها شود.
- این حیوان به عنوان نماد باروری در بسیاری از فرهنگ ها شناخته شده است.
منابع: livescience – a-z-animals