استفاده از شوینده‌ها به دلیل ترکیبات شیمیایی که دارند، همواره با حساسیت‌های پوستی و تنفسی همراه هستند، این مواد شیمیایی در بلندمدت می‌توانند مشکلات ریوی جدی در بدن افراد ایجاد کنند.
به گزارش همشهری آنلاین به نقل از فارس، شوینده‌های بهداشتی محصولات پاک‌کننده‌ای هستند که برای استفاده در محیط‌هایی طراحی شده‌اند که بهداشت در آنها اولویت اصلی است، مانند تأسیسات فرآوری مواد غذایی، بیمارستان‌ها و سایر مراکز بهداشتی. این مواد شوینده برای تمیز کردن و ضد عفونی کردن سطوح به گونه‌ای ساخته شده اند که خطر آلودگی سطح را به حداقل می‌رساند. انواع مختلفی از شوینده های بهداشتی از جمله ضدعفونی کننده ها و پاک کننده های همه منظوره موجود است.
غلظت مواد شوینده نیز باید در نظر گرفته شود، زیرا برخی از کاربردها ممکن است به محلول قوی تری نسبت به سایرین نیاز داشته باشند. ایمنی مواد شوینده بهداشتی نیز حائز اهمیت است، زیرا در صورت عدم استفاده صحیح می توانند خطرناک باشند. برخی از شوینده های بهداشتی حاوی مواد سوزاننده یا اسیدی هستند که در صورت تماس با پوست یا چشم می توانند باعث تحریک پوست، آسیب به چشم یا سایر مشکلات سلامتی شوند. برای به حداقل رساندن خطر آسیب، رعایت دستورالعمل های سازنده هنگام استفاده از شوینده های بهداشتی و استفاده از تجهیزات حفاظتی همانطور که توصیه می شود، حائز اهمیت است. با نزدیک‌شدن به ایام خانه تکانی نوروز، استفاده مردم از مواد شوینده شیمیایی مختلف نیز بیشتر می‌شود.
مواد شوینده و ضدعفونی‌کننده‌ها به خودی خود با آزادکردن گازهای سمی باعث آسیب‌دیدن ریه‌ها می‌شوند. طبق اعلام معاونت آموزش جمعیت هلال‌احمر، هر چند که خطر ناشی از حادثه مرتبط با مواد شیمیایی چندان زیاد نیست، اما آشنایی با نحوه مدیریت این مواد و چگونگی مقابله با این حوادث می‌تواند دامنه و حجم خسارات و تلفات وارده را کاهش دهد.
ترکیب مواد شیمیایی، ضدعفونی‌کننده‌ها، سفیدکننده‌ها و پاک‌کننده‌ها با یکدیگر اغلب به ایجاد ترکیبی خطرناک‌تر برای دستگاه تنفسی می‌انجامد. البته مسمومیت‌های ناشی از مواد شیمیایی منحصر به شوینده‌ها نمی‌شود و موادی مثل سموم آفت‌کش و حشره‌کش‌ها، چسب‌های صنعتی، تینر و… نیز در این دسته قرار می‌گیرند.
اقدامات پیشگیرانه قبل از مسمومیت
فقط به اندازه‌ای خرید شود که مورد نیاز است. می‌توان مقدار باقیمانده را به همسایگان یا فروشندگان یا سایر سازمان‌های غیرانتفاعی یا نهادهای دولتی هدیه داد.
فرآورده‌های حاوی مواد خطرناک را همواره باید در ظرف اصلی خود نگهداری کرد و نباید برچسب‌ها را برداشت؛ مگر آنکه ظرف اصلی خراب و غیرقابل استفاده شود. در چنین وضعی می‌توان ماده خطرناک را به ظرف دیگری انتقال داده و دوباره روی آن برچسب زد.
نباید مواد خطرناک را در ظروف مخصوص غذا نگهداری کرد.
نباید مواد خطرناک خانگی یا مواد زائد را با سایر فرآورده‌ها مخلوط کرد. مواد ناسازگار مثل آمونیاک و کلر ممکن است با همدیگر وارد واکنش شده، آتش بگیرند یا منفجر شوند.
توصیه‌های کارخانه سازنده در رابطه با استفاده صحیح از ماده مورد نظر رعایت شود.هنگام استفاده از مواد شیمیایی خانگی نباید سیگار کشید.
در مجاورت شعله آتش نباید از اسپری مو، مواد پاک‌کننده، رنگ‌ها یا آفت‌کش‌ها استفاده کرد، زیرا ذرات پراکنده موجود در هوا (که نمی‌توان آنها را مشاهده یا استشمام کرد) ممکن است شعله‌ور شده یا منفجر شوند.
پیش از استفاده از مواد شوینده و ضدعفونی‌کننده، از ماسک و دستکش استفاده کنید.
پنجره‌ها را باز بگذارید و تا جای ممکن، اجازه ورود هوای تازه را بدهید.
کودکان را از محلی که قرار است شست‌وشو در آن انجام شود، دور کنید، همچنین زنان باردار و افراد سالمند یا بیماران تنفسی را.
مواد شیمیایی ریخته‌شده را باید فورا پاک کرد. می‌توان از پارچه کهنه برای تمیزکردن ماده ریخته‌شده استفاده کرد. بهتر است دستکش و عینک محافظ پوشیده شود. مواد آغشته به پارچه کهنه‌ها باید در فضای بیرون تبخیر شده و بعدا در کاغذ روزنامه پیچیده و در کیسه‌ای بدون منفذ پلاستیکی در داخل سطل زباله گذاشته شود.
مواد خطرناک را باید به طرز صحیح دفن کرد. زباله حاوی مواد خطرناک خانگی را باید تحویل کارکنان برنامه جمع‌آوری زباله مخصوص داد. می‌توان برای آشنایی با این برنامه و کسب اطلاعات بیشتر در مورد آن به مقامات محلی مسئول مراجعه کرد.
در حین و بعد از وقوع مسمومیت
برای دوری از استنشاق دودهای سمی‌بهتر است از فضای بسته‌ای که ماده شیمیایی در آن وجود دارد، خارج شد.
اگر کسی با ماده خطرناک خانگی تماس پیدا کرده باشد، باید ظروف حاوی آن ماده را پیدا کرده، اطلاعات لازم در مورد آن را به دست آورده و فورا به اورژانس زنگ زد.
توصیه‌های کارکنان مرکز فوریت‌ها را به دقت رعایت کنید. ممکن است توصیه‌های موجود روی برچسب به‌روز نبوده یا نامناسب باشند. فرد مسموم نباید هیچ ماده خوراکی بخورد، مگر آنکه ماموران اورژانس چنین توصیه‌ای را کرده باشند.
در صورت برخورد مواد شیمیایی اسیدی با پوست، از ریختن آب روی آن خودداری کنید و ابتدا این ماده را با کمک پارچه‌ای تمیز از روی دست پاک کنید.
اگر خطر آتش‌سوزی یا انفجار وجود دارد، باید فورا محل سکونت یا کار را ترک کرد. نباید وقت را صرف تلفن‌کردن به اداره آتش‌نشانی یا جمع‌آوری وسایل کرد. می‌توان از بیرون با تلفن همراه یا از طریق تلفن همسایه به آتش‌نشانی زنگ زد.
علایم مسمومیت با مواد شوینده
علایم مسمومیت ناشی از این مواد عبارتند از:
تنفس مشکل
تحریک چشم‌ها و پوست، گلو و مجرای تنفسی
تغییر رنگ پوست
سردرد و تاری دید
سرگیجه
عدم‌تعادل و فقدان هماهنگی
دردهای شکمی و اسهال
در صورت مشاهده علایم فوق باید از مرکز فوریت‌های پزشکی و مرکز کنترل مسمومیت‌ها کمک پزشکی درخواست شود.
بررسی هرچند وقت یک‌بار محل سکونت یا کار احتمالا ترکیبات خطرناک فراوانی در محل سکونت یا کار وجود دارند. بهتر است خانه را به نحوی بازرسی و محل این مواد را پیدا کرد.
باید از قبل لیستی شامل مواد خطرناک خانگی تهیه شود تا به عنوان راهنما بتوان از آن استفاده کرد. اگر ماده خطرناک پیدا شد، باید در مقابل اسم آن علامت گذاشته و مشخص کرد که آیا اقدامات لازم در مورد نحوه استفاده، نگهداری و دفن آن، طبق توصیه‌های کارخانه سازنده، انجام شده است یا خیر. نگهداری مواد شیمیایی خانگی در جایی دور از دسترس کودکان اهمیت زیادی دارد. یادمان باشد که فرآورده‌هایی نظیر اسپری مو و بوبرها، لاک‌ناخن و لاک‌برها، پاک‌کننده‌های دستشویی و روغن جلا همگی جزو مواد خطرناک خانگی محسوب می‌شوند.
قبل از خرید این مواد، لازم است به ضرورت استفاده از آن خوب فکر کنید و اگر جایگزین سالم‌تری برای تمیزکردن خانه و وسایل زندگی دارید، آن را در اولویت قرار دهید؛ مثل استفاده از سفیدکننده‌ها و لکه‌برهای طبیعی از جمله سرکه سیب، جوش‌شیرین و…
استفاده بیش از حد از شوینده‌ها و مواد شیمیایی همانقدر که بر سلامت انسان تاثیر می‌گذارد، برای طبیعت هم آسیب‌های زیادی دربردارد. از جمله ورود این مواد به منابع آب‌های زیرزمینی و آلوده‌کردن آب و خاک و از بین رفتن گیاهان.