جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، آخر این هفته به عربستان سعودی سفر خواهد کرد تا در مورد توافقنامه همکاری هسته ای غیرنظامی صحبت کند، بخشی از یک معامله گسترده تر که واشنگتن امیدوار است به عادی سازی روابط اسرائیل و عربستان منجر شود.
به گزارش همشهری‌آنلاین، رویترز نوشت: در زیر شرحی از موضوعات کلیدی مربوط به توافق هسته ای غیرنظامی آمریکا و عربستان، خطرات و مزایایی که ممکن است برای ایالات متحده و عربستان سعودی داشته باشد، و اینکه چگونه با تلاش های واشنگتن برای میانجیگری مصالحه اسرائیل و عربستان مطابقت دارد، ارائه شده است.
توافقنامه همکاری هسته ای غیرنظامی چیست؟
بر اساس بخش ۱۲۳ قانون انرژی اتمی ایالات متحده در سال ۱۹۵۴، این کشور ممکن است توافقنامه هایی را برای مشارکت در همکاری هسته ای غیرنظامی مهم با سایر کشورها منعقد کند. این توافقنامه‌ها ۹ معیار منع اشاعه را مشخص می کند که این کشورها باید رعایت کنند تا از استفاده از فناوری برای توسعه سلاح های هسته ای یا انتقال مواد حساس به دیگران جلوگیری کنند. قانون، بازنگری کنگره در مورد چنین پیمان هایی را تصریح می کند.
چرا عربستان سعودی خواهان توافقنامه همکاری هسته ای آمریکا است؟
عربستان سعودی به عنوان بزرگترین صادرکننده نفت جهان، در نگاه اول گزینه آشکاری برای یک پیمان هسته ای نیست که معمولاً با هدف ساخت نیروگاه هایی برای تولید برق انجام می شود. دو دلیل وجود دارد که ممکن است ریاض بخواهد این کار را انجام دهد.
اولین مورد این است که تحت برنامه اصلاحات جاه طلبانه محمد بن سلمان ولیعهد برای چشم انداز ۲۰۳۰، هدف پادشاهی تولید انرژی تجدیدپذیر قابل توجه و کاهش انتشار گازهای گلخانه ای است. حداقل بخشی از این ایده، انتظار می رود که از انرژی هسته ای حاصل شود.
آگاهان دلیل بالقوه دومی را ذکر می‌کنند: اینکه ریاض در صورتی که روزی بخواهد به سلاح هسته‌ای دست یابد، علیرغم پادمان‌هایی که در هر معامله با واشنگتن برای جلوگیری از این امر ذکر شده، بتواند توان هسته‌ای را توسعه دهد. ولیعهد عربستان مدت‌هاست گفته است که اگر ایران به سلاح هسته‌ای دست یابد، عربستان سعودی نیز از این روش پیروی خواهد کرد، موضعی که نگرانی عمیق طرفداران کنترل تسلیحات و برخی قانون‌گذاران آمریکایی را در مورد توافق احتمالی هسته‌ای غیر نظامی آمریکا و عربستان افزایش داده است.
ایالات متحده چگونه از یک معامله هسته ای غیر نظامی با عربستان سعودی سود می برد؟
دولت بایدن امید خود را برای میانجیگری در یک توافق بلند مدت و چند بخشی که عربستان سعودی و اسرائیل را به سمت عادی سازی روابط هدایت می کند، پنهان نکرده است. این کشور معتقد است که حمایت عربستان از عادی سازی ممکن است تا حدی به دستیابی به یک توافق هسته ای غیرنظامی بستگی داشته باشد.
از طرف دیگر مزایای استراتژیک تقویت امنیت اسرائیل، ایجاد یک ائتلاف گسترده تر علیه ایران و تقویت روابط ایالات متحده با یکی از ثروتمندترین کشورهای عربی در زمانی که چین به دنبال گسترش نفوذ خود در خلیج فارس است، از دیگر مزایای این طرح برای واشنگتن است.
مزیت تجاری این امر این است که صنعت ایالات متحده را در موقعیت مهمی قرار دهد تا قراردادهای ساخت نیروگاه های هسته ای عربستان سعودی را به دست آورد، زیرا شرکت های اتمی ایالات متحده با روسیه، چین و سایر کشورها برای تجارت جهانی رقابت می کنند.
موانع توافق هسته ای غیر نظامی آمریکا و عربستان چیست؟
در حالی که جنگ غزه بیداد می کند، همه چیز غیرقابل تصور است. تصور اینکه سعودی‌ها مایل به عادی‌سازی روابط باشند در حالی که فلسطینی‌ها به این تعداد جان خود را از دست می‌دهند، سخت است.
پیمان گسترده تری که ممکن است در آن یک معامله هسته ای رقم بخورد چیست؟
ایالات متحده امیدوار است در ازای موافقت ریاض با عادی سازی روابط با اسرائیل، راهی بیابد تا چندین چیز را به عربستان سعودی بدهد – یک پیمان هسته ای غیرنظامی، دو تضمین های امنیتی و سه «راهی به سوی تشکیل یک کشور فلسطینی.»
برخی از مسائل کلیدی که باید در توافق هسته ای عربستان سعودی و آمریکا حل شود چیست؟
یک مسئله کلیدی این است که آیا واشنگتن ممکن است موافقت کند که یک تاسیسات غنی‌سازی اورانیوم در خاک عربستان بسازد، چه زمانی ممکن است این کار را انجام دهد، و اینکه آیا پرسنل سعودی ممکن است به آن دسترسی داشته باشند یا تنها توسط کارکنان آمریکایی اداره شود؟
بدون پادمان های موجود در یک توافق، عربستان سعودی که دارای سنگ معدن اورانیوم است، از نظر تئوری می تواند از تاسیسات غنی سازی برای تولید اورانیوم بسیار غنی استفاده کند که اگر به اندازه کافی خالص شود، می تواند مواد شکافت پذیر برای بمب تولید نماید.
موضوع دیگر این است که آیا ریاض با سرمایه گذاری در یک کارخانه غنی سازی اورانیوم مستقر در ایالات متحده و متعلق به این کشور و استخدام شرکت های آمریکایی برای ساخت رآکتورهای هسته ای عربستان موافقت می کند یا خیر.