اخترشناسان می‌گویند، انتظار می‌رود، از فروردین‌ماه تا شهریور ۱۴۰۳، یک «نواختر» نادر، آسمان شب را روشن کند. نواختر در سیستم ستاره‌ای دوتایی T Coronae Borealis (T CrB) فوران می‌کند و نکته جالبش اینجاست که با چشم غیرمسلح قابل مشاهده است.
هر ۸۰ سال یک بار
T CrB در صورت فلکی شمالی Corona Borealis یا تاج شمالی، در حدود ۳هزار سال نوری از زمین واقع شده است. منظومه ستاره‌ای از یک ستاره غول قرمز و یک کوتوله سفید تشکیل شده است که به دور یکدیگر می‌چرخند.
غول سرخ به‌طور مداوم با سوخت ستاره‌ای خود یعنی هیدروژن کوتوله سفید را تغذیه می‌کند. هنگامی که هیدروژن کافی روی کوتوله سفید جمع می‌شود، دچار یک انفجار گرما هسته‌ای می‌شود. این باعث می‌شود که ستاره به‌طور چشمگیری درخشنده شود و دانشمندان به آن نواختر می‌گویند. هر ۸۰سال یا کمی بیشتر یا کمتر، این سیستم یک صفحه نمایش خیره‌کننده نواختر را به نمایش می‌گذارد که آخرین فوران آن در سال ۱۹۴۶ رخ داد.
حالا ستاره‌شناسان پیش‌بینی می‌کنند که طغیان دیگری بین فوریه و سپتامبر ۲۰۲۴ قریب‌الوقوع خواهد بود. این‌گونه می‌توان گفت که چنین فرصتی برای تماشای نواختر، فقط یک بار در زندگی هر شخصی ممکن است رخ دهد!
رویت با چشم غیرمسلح
ستاره‌شناسان می‌گویند، یک منظومه ستاره‌ای معمولا دارای قدر ۱۰+ است که برای دیدن با چشم غیرمسلح بسیار کم نور خواهد بود. با این حال در طول این رویداد، قدر به ۲+ افزایش می‌یابد که درخشندگی‌اش مشابه ستاره قطبی است. مقامات ناسا در این خصوص می‌گویند: «هنگامی که درخشندگی آن به اوج خود می‌رسد، باید برای چندین روز و کمی بیش از یک هفته قبل از مرگش با چشم غیرمسلح قابل رویت باشد.»
نو اختر چیست؟
متولد شدن یک ستاره نو در ابرِ غول‌آسایی که از گاز و غبار ساخته شده است، رخ می‌دهد. این ابر به‌وسیله نیروی گرانش خود با کشش فراوان، گاز و غبار را به درون خود می‌کشد که این شروع فروپاشی آن است. ماحصل این فروپاشی، صدها ستاره جوان هستند. هر ستاره یا پیش‌ستاره جوان با ساخت انرژی هسته‌ای آغاز به درخشش می‌کند.
سپس ستاره، میلیاردها سال از سوخت هسته‌ای بهره می‌گیرد و پرتوافشانی می‌کند. ولی سرانجام گازها که به‌عنوان سوخت واکنش هسته‌ای ستاره عمل می‌کنند، پایان می‌یابند. برآیند این که ستاره گرم و گرم‌تر می‌شود تا جایی که به یک غول قرمز تغییر می‌یابد.
هنگامی که همه سوخت پایان یافت، ستاره کوچک و تبدیل به یک کوتوله سفید شده که با گذشت زمان کم‌نور و کم‌نورتر می‌شود. برخی از ستاره‌های بزرگ با چنان سرعتی کاهش حجم می‌یابند که به گونه یک ابرنواختر درمی‌آیند و متلاشی می‌شوند. این پدیده در ستارگان کوچک مانند خورشید رخ نمی‌دهد، زیرا آن‌ها سرانجام به کوتوله سفید تبدیل می‌شوند.
غول سرخ
غول سرخ به‌عنوان یکی از انواع ستارگان در طیف رنگی ستارگان طبقه‌بندی می‌شود. این اصطلاح به ستارگانی اشاره دارد که در مرحله‌ای از زندگی خود، پس از اتمام دوره اصلی سوخت هسته‌ای خود به فازهای پیری و تغییر شکل می‌پردازند. در این مرحله، ستارگان به علت انقباض هسته و افزایش دما و فشار در مرکز خود، هسته‌های جدیدی را شروع به سوختن می‌کنند، اغلب این فرایند انحرافاتی از معادله تعادل هیدرواستاتیکی را به‌وجود می‌آورد که باعث می‌شود، هسته ستاره به سرعت انقباض پیدا کند و در نتیجه این فرایند دما و فشار در مرکز ستاره به مقادیر بسیار بالایی برسد.
این ستارگان که دما و فشار آن‌ها از حد معینی بالاتر رفته باشد، به‌عنوان «غول سرخ» شناخته می‌شوند. این ستارگان باعث تولید تشعشع بیشتری می‌شوند و از آنجا که فاصله آن‌ها با زمین نیز نسبتا کمتر است، به طور مشخصی در آسمان به دیده می‌آیند.
کوتوله سفید
این ستاره‌ها در واقع، ستاره‌هایی هستند که در مرحله آخر زندگی خود به وضعیت نهایی خود می‌رسند. زمانی که ستاره‌هایی مانند خورشید، سوخت هسته‌ای خود را تمام کرده و جرم‌شان را از دست می‌دهند، هسته‌ای کوچک به‌جا می‌ماند که به ستاره کوتوله سفید تبدیل می‌شود. ستاره‌های کوتوله سفید دارای جرم کمتر و دمای بالاتری نسبت به خورشید هستند.
بیشتر بخوانید:
آن‌ها درخشندگی خود را به دلیل دمای بالا و سطح کوچک خود از دست داده‌اند. همچنین، این ستاره‌ها دارای حجم بالایی هستند و می‌توانند به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مواد اولیه برای تشکیل سیارات، سیاره‌ها و دیگر اجرام آسمانی در مراحل بعدی تکامل ستاره‌ها عمل کنند.