به نقل از دیجیکالا:
اگر می‌خواهید در یک پروژه‌ی علوم شهروندی با ناسا همکاری کنید، با در اختیار داشتن یک دوربین عکاسی مناسب می‌توانید به شکار پدیده‌ای خاص هنگام طوفان و رعد و برق بپردازید.
رعد و برق روی می‌دهد و سپس نوری مایل به قرمز بر فراز طوفان چشمک می‌زند. اگر شاهد این پدیده بودید، فرد خوش‌شانسی هستید که یک رویداد آب‌وهوایی کمتر شناخته شده، به نام «شبح» (Sprite) را می‌بینید. اما اگر بتوانید این پدیده‌ی الکتریکی در جو فوقانی زمین را توسط دوربین خود به تصویر بکشید، عکس شما می‌تواند به یک کشف علمی مهم کمک کند.
«اسپرایتکیولار» (Spritacular) نام جدیدترین پروژه‌ی علوم شهروندی ناسا است که با استفاده از جمع‌سپاری به پیشبرد مطالعه‌ی این اشباح جوی و دیگر «رویدادهای نورانی گذرا» (Transient Luminous Events) یا TLE می‌پردازد.
رویدادهای TLE شامل طیف وسیعی از پدیده‌های الکتریکی هستند که بر فراز طوفان‌های تندری (طوفان‌های دارای آذرخش) روی می‌دهند و نورهای ناگهانی کوتاهی ایجاد می‌کنند. پروژه‌ی علوم شهروندی تلاش می‌کند ارتباطی میان دانشمندان حرفه‌ای و افرادی ایجاد کند که به تصویربرداری از این پدیده علاقه دارند.
«بورجو کوثر» (Burcu Kosar) پژوهشگر اصلی پروژه‌ی اسپرایتکیولار گفت: «مردم تصاویر فوق‌العاده‌ای از پدیده‌ی شبح طوفان می‌گیرند، اما این عکس‌ها به‌صورت پراکنده در اینترنت به اشتراک گذاشته می‌شوند و بیشتر جامعه‌ی علمی از آن‌ها مطلع نمی‌شوند. بنابراین این پروژه با ایجاد نخستین پایگاه داده‌ی جمع‌سپاری رویدادهای TLE این شکاف را پر خواهد کرد و راهی دردسترس برای تحقیقات علمی خواهد بود.»
اشباح یا اسپرایت‌ها در حدود ۸۰ کیلومتری و بر فراز طوفان تندری روی می‌دهند و لحظاتی پس از وقوع آذرخش ظاهر می‌شوند. یک فلاش ناگهانی مایل به قرمز که می‌تواند طیف وسیعی از شکل‌ها را به خود بگیرد، اما اغلب ترکیبی از ستون‌های پراکنده و ریشه‌های درخشان و شاخه‌دار است. برخی از این اشباح به نوعی بر فراز طوفان‌ها می‌رقصند و یکی پس از دیگری روشن و خاموش شوند.
گزارش شاهدان عینی از فلاش‌های عجیب نور در بالای طوفان‌ها به صدها سال قبل بازمی‌گردد، اما سال ۱۹۸۹ بود که اولین تصویر از چنین رویدادی ثبت شد. محققان دانشگاه مینه سوتا مشغول آزمایش یک دوربین تلویزیونی شرایط نور کم برای مأموریت پرتاب موشکی آینده بودند که به‌طور کاملا تصادفی، اولین شواهد معتبر از این پدیده را ثبت کردند. به گفته‌ی بورجو کوثر با وجود اینکه این یک دوربین با رزولوشن بالا یا ضبط سریع نبود اما چون در زمان مناسب در جهت درست قرار داشت، کل شبح را در میدان دید خود داشت.
یک رویداد آذرخش شبح‌وار که توسط فضانورد مأموریت «اعزام ۴۴» در سال ۲۰۱۵ از ایستگاه فضایی بین‌المللی گرفته شده است.
Credit: NASA
با توجه به شکل خاص این رویدادهای گریزان که به موجودات افسانه‌ای پری-مانند در فرهنگ عامه شباهت دارد، دانشمندان را «شبح» نامیده‌اند. این روند نامگذاری با کشف دیگر انواع TLEهم ادامه پیدا کرد و امروزه چنین پدیده‌هایی امروزه با نام‌های «اِلف» (ELVE)، «هاله» (Halos)، «جت آبی» (Blue Jets)، «جت عظیم» (Gigantic Jets) و غیره می‌شناسند.
درباره‌ی این رویدادها هنوز پرسش‌های زیادی بدون پاسخ باقی مانده است. مانند اینکه هر چند وقت یک بار روی می‌دهند و شکل آن‌ها بر چه اساس است؟ چگونه بر مدار الکتریکی سراسری زمین تأثیر می‌گذارند و سهم آن‌ها در انرژی در جو فوقانی زمین چیست؟ یا چگونه با امواج گرانشی برهم‌کنش دارند؟ پاسخ به این پرسش‌ها به پیشرفت‌های گسترده‌ای در علم جو فوقانی زمین می‌انجامد اما این موضوع هم به مشارکت جمعی نیاز دارد.
نخستین هدف پروژه‌ی اسپرایتکیولار ناسا ساخت یک پایگاه داده‌ی تصویری است. سخت‌ترین بخش کار این است که بدانید کی به چه منطقه‌ای باید نگاه کنید. بنابراین در وب‌سایت این پروژه با استفاده از اطلاعات شکارچیان اشباح باتجربه، راهنمایی‌های گسترده‌ای در این زمینه انجام شده است.
برای ثبت تصاویر توجه داشته باشید که بسیاری از دوربین‌های DSLR موجود در بازار برای گرفتن تصویر این اشباح مناسب هستند. برای نمونه دوربین‌های ارزان‌قیمت مانند دوربین دیجیتال نیکون D3000 یا کانن EOS 4000D هم می‌توانند یک گزینه‌ی ایدئال برای ثبت چنین رویدادهایی و مشارکت در این پروژه‌ی علمی باشند.
پس از تلاش خود در جریان یک طوفان، اگر فکر می‌کنید عکسی از یک اسپرایت یا TLE گرفته‌اید، می‌توانید با ایجاد یک حساب کاربری در وب‌سایت پروژه عکس و جرئیات آن شامل زمان و مکان را بارگذاری کنید. روشن است که برای آپلود عکس باید مالک آن باشید و همه‌ی حقوق آن متعلق به شما باشد.
تمام عکس‌های فرستاده شده توسط دانشمندان بررسی می‌شوند و در صورتی که عکس کاربران منجر به یک مطالعه یا کشف علمی شود، بسته به سطح مشارکت، نام عکاس به‌عنوان همکار مطالعه در مقالات ذکر خواهد شد.
در فازهای بعدی که برنامه‌ریزی آن‌ها در حال انجام است، ابزارهای بیشتر به کاربران امکان خواهد داد تا تصاویر خود را تجزیه‌وتحلیل کنند و بیشتر در روش علمی مشارکت داشته باشند.
عکس کاور: یک رویداد شبح در طوفان ۴ دسامبر ۲۰۲۱ از مناطق شرقی آتن یونان
Credit: Thanasis Papathanasiou
منبع: SciTechDaily