در سینمای ایران برخلاف هالیوود اعلام بازنشستگی رسم نیست. اینجا به‌ندرت پیش می‌آید که کارگردانی رسماً اعلام بازنشستگی کند. با این همه میان کارگردان‌های سینمای ایران چهره‌های زیادی را می‌توان نام برد که عملا بازنشسته شده‌اند.
همشهری آنلاین: جز فیلمسازان نسل اولی، تعداد قابل توجهی از کارگردان‌های دهه۶۰، ناچار به کناره‌گیری از سینما شده‌اند؛ کارگردان‌هایی که شاید خیلی سن و سال بالایی نداشته باشند ولی عملا از سینما کنار گذاشته شده‌اند، مثل مجید جوانمرد، اکشن‌ساز موفق دهه۶۰، که در ۲دهه اخیر ایام به کامش نبوده یا محمدعلی سجادی که گرچه همچنان به فعالیت هنری می‌پردازد ولی از سینمای حرفه‌ای فاصله گرفته است. میان بازنشستگان سینما شاید بتوان گفت که ناصر تقوایی دریغ‌انگیزترین نامی است که به ذهن می‌رسد.
ناصر تقوایی
نسل اولی‌های سینمای ایران که اواخر دهه۴۰ یا اوایل دهه۵۰ وارد سینمای حرفه‌ای شدند، اغلب یا از دنیا رفته‌اند یا مهاجرت کرده‌اند. از موج نویی‌های سینمای ایران، مسعود کیمیایی، بهمن فرمان‌آرا و ناصر تقوایی در ایران حضور دارند. کیمیایی و فرمان‌آرا همچنان فعالیت هنری دارند ولی تقوایی سال‌هاست که عملا بازنشسته شده است. کارگردان ۸۳ساله سینمای ایران که۲ فیلم در دهه۶۰ ساخت و کل دهه۷۰ موفق به نشستن روی صندلی کارگردانی نشد، آخرین‌بار فیلم «کاغذ بی‌خط» را ابتدای دهه۸۰ روی پرده داشت و پس از ۲ فیلم ناکام و ناتمام «زنگی و رومی» و «چای تلخ» از سینما فاصله گرفت. این پرسش که چرا تقوایی فیلم نمی‌سازد؟ از سؤال‌های تکرارشونده‌ای بود که مدتی است دیگر خیلی پرسیده نمی‌شود. تقوایی در سال‌های اخیر شرایط جسمی مناسبی برای کار در سینما نداشته است. البته داستان کار نکردن تقوایی در سینما مربوط به سال‌های دور است. سال‌های خانه‌نشینی تقوایی که محصول مشترک مدیران دوره‌های سینمایی، تهیه‌کنندگان و وسواس استاد بود؛ وسواس هنرمندانه‌ای که «ناخدا خورشید» را به نگین درخشان سینمای پس از انقلاب تبدیل کرد به‌مرور چنان در وجود تقوایی شدت یافت که جلوی فیلمسازی‌اش را گرفت. تازه اینها مربوط به دهه پیش است و تقوایی سال‌های اخیر احتمالا به تنها چیزی که فکر نکرده ساختن یک فیلم دیگر بوده. اینکه تقوایی در سال‌های شکوفایی ذهن خلاقش و روزگاری که هنوز توان جسمی داشت ما را از داشتن «آرامش در حضور دیگران»، «صادق کرده» و ناخدا خورشید»های دیگر محروم کرد یا دیگران اجازه ندادند که استاد فیلم بسازد، تأسف‌برانگیز است.ناخدای ما سال‌هاست کشتی‌اش لنگر انداخته و خودش هم رخت بازنشستگی برتن کرده است.
محمد متوسلانی
بازیگر و کارگردان قدیمی سینمای ایران که سابقه فعالیتش به دهه۳۰ باز می‌گردد، چند سالی است که فعالیت هنری ندارد. محمد متوسلانی که ۸۸ساله است سال‌هاست که از سینما فاصله گرفته است. آخرین فیلم متوسلانی در مقام کارگردان «هر چی تو بخوای» سال۱۳۸۵ ساخته شد که اکران موفقی نداشت. این کارگردان و بازیگر قدیمی در دهه ۶۰ فیلم‌های «کفش‌های میرزا نوروز» و «جست‌وجوگر» را ساخت که اولی کمدی پرفروشی شد و دومی در جشنواره فجر مورد توجه قرار گرفت. متوسلانی که در سال‌های پس از انقلاب در بابل به سینماداری مشغول بود با تعطیلی سینمایش، ایام بازنشستگی را پشت سر می‌گذارد. متوسلانی در این‌باره می‌گوید:«کارهایی پیشنهاد می‌شود که زیاد جذاب نیست. از طرفی من از سینما ارتزاق نمی‌کنم. حقوق بازنشستگی‌ام را می‌گیرم و زندگی‌ام هم خیلی جمع و جور است. اهل تشریفات نیستم و طوری زندگی می‌کنم تا نیازمند این نباشم که هر کاری را قبول کنم.»
محمد بزرگ‌نیا
کارگردان «کشتی آنجلیکا» فیلم ستایش شده منتقدان در دهه۶۰، بیش از یک دهه است که فعالیتی در سینما ندارد. متولد۱۳۲۳ در ۸۰سالگی به‌نظر می‌رسد که دیگر بازنشسته شده است. بزرگ‌نیا متخصص فیلم‌های عظیم دریایی که همیشه آثارش پروسه طولانی و دشواری را طی می‌کرد، در دهه۷۰ فیلم‌های «جنگ نفتکش‌ها» و «توفان» را کارگردانی کرد. او در دهه۸۰ فیلم «جایی برای زندگی» را ساخت و پس از آن درگیر پروژه دشوار «راه آبی ابریشم» شد؛ فیلمی که سال۸۷ ساخته شد ولی ابتدای دهه۹۰ روی پرده سینماها رفت. محمد بزرگ‌نیا ۱۶سال است فیلمی نساخته است. کارگردان قدیمی تلویزیون که سال‌هاست از صدا و سیما بازنشسته شده، به‌نظر می‌رسد در ۸۰سالگی در سینما هم بازنشسته شده است. یکی از حرفه‌ای‌ترین کارگردان‌های پس از انقلاب که تسلط تکنیکی‌اش منتقدان را به ذوق می‌آورد، حالا سال‌هاست که فیلمی نساخته است.
محمدرضا اصلانی
محمدرضا اصلانی، کارگردان ۸۱ساله سینمای ایران، سال‌هاست فیلمی جلوی دوربین نبرده است. کارگردان «شطرنج باد» یکی از غریب‌ترین فیلم‌های دهه۵۰ که بیشتر به‌عنوان فیلمنامه‌نویس و سازنده فیلم کوتاه و مستند فعالیت داشته است. اصلانی در چند فیلم موج نو چون «صبح روز چهارم» کامران شیردل و «تنگنا»ی امیر نادری، همکار فیلمنامه‌نویس بوده و «کودک و استثمار» از مستندهای مهم دهه ۶۰ ساخته اوست. محمدرضا اصلانی در دهه۸۰ فیلم «آتش سبز» را با بازی عزت‌الله انتظامی جلوی دوربین برد؛ فیلمی که در اکران با استقبال مواجه نشد. اصلانی سال‌هاست فعالیت سینمایی چندانی ندارد و از آخرین حضور سینمایی‌اش، مشاوره و نگارش فیلمنامه مستند پسرش، امین اصلانی، به ۵سال پیش بازمی گردد. اصلانی هم ازجمله کارگردان‌هایی است که احتمال اینکه فیلمی را جلوی دوربین ببرد اندک است.