«مِیمَک» در نقطه صفر مرزی ایران و عراق یکی از نخستین مناطقی بود که در جنگ تحمیلی مورد حمله قرار گرفت؛ بیش از یک سوم مرز مشترک ایران و عراق به طول ۴۳۰ کیلومتر در ایلام قرار دارد و «مِیمَک» به طول ۱۴ کیلومتر و به عمق ۸–۷ کیلومتر یک موقعیت استراتژیک در این مرز است.
به گزارش همشهری آنلاین، «مِیمَک»، آخرین ارتفاعی است که به دشت‌های عراق می‌رسد و دیدی وسیع تا عمق خاک عراق دارد و برای عراق هم به همین دلیل اهمیت دارد که اولین ارتفاع مشرف به ایران محسوب می‌شود. بازپس‌گیری «مِیمَک» را می‌توان اولین عملیات مهم و گسترده ایران در مقابل عراق دانست.
آغاز جنگ
شهریور ۱۳۵۹ بود که یک شب برای اولین بار صدای غرش هواپیماهای عراقی در آسمان ایلام شنیده شد و «مِیمَک» در بخش غربی ایلام با ۱۵ کیلومتر طول و ۸ کیلومتر عرض به عنوان اولین منطقه با جنگ تحمیلی آشنا شد. «مِیمَک» خیلی زود به تصرف بعثی‌ها درآمد و با اینکه فقط چند ماه بعد توسط نیروهای عملیات خوارزم و ضربت ذوالفقار آزاد شد، اما جنگ در این منطقه همچنان ادامه یافت.
عملیات آزادسازی «مِیمَک» در تاریخ ۱۹ دی ۱۳۵۹ که با نام عملیات خوارزم و ضربت ذوالفقار هم شناخته می‌شود، توسط فرماندهی ارتش و با شرکت تیپ ۱ لشکر ۸۱ زرهی کرمانشاه و هوانیروز ارتش، سپاه ایلام و بسیج عشایری برای بازپس‌گیری ارتفاعات انجام شد که از آن به عنوان اولین پیروزی ایران در جنگ هم یاد می‌شود.
موقعیت جغرافیایی ایلام
محمد رضایی، یکی از رزمنده‌های حاضر در منطقه میمک پیش از آنکه به تصرف و باز پس‌گیری «مِیمَک» از دست نیروهای عراقی بگوید، درباره موقعیت جغرافیایی و استراتژیک ایلام در زمان جنگ صحبت می‌کند. او به همشهری می‌گوید: «ایلام در یک منطقه کوهستانی و در بخش ارتفاعات زاگرس قرار دارد یعنی جایی که ترکیبی از ارتفاعات، دشت، تنگه و رودخانه وجود دارد. این شرایط جغرافیایی در مسائل نظامی برای رسیدن به موفقیت خیلی موثر است. مثلا خود ارتفاعات میمک که قریب ۷-۸ کیلومتر طول دارد، یک عارضه حساس از لحاظ جغرافیایی و مسائل نظامی را ایجاد می‌کند.»
رضایی عنوان می‌کند: «ایلام از جنوب با خوزستان، از شرق با لرستان، از شمال با کرمانشاه و از سمت غرب با کشور عراق همسایه است. وسعت استان ۲۱۵۰ کیلومتر مربع است و ۴۲۵ کیلومتر مرز بین‌المللی دارد. در واقع این مرز بین‌المللی با ۳ استان عراق را شامل می‌شود. اگر بخواهیم از ارتفاعات شاخص استان صحبت کنیم، ارتفاعات کویرکوه است یعنی یک دیوار حساس طبیعی که از زمان‌های گذشته هم هیچ دشمنی نتوانسته به استان ایلام نفوذ کند. البته به حاشیه استان توانسته، اما به مرکز استان نتوانسته است نفوذ کند.»
به گفته رضایی، ارتفاعات دیگری که مهم محسوب می‌شود، ارتفاعات مانشت و ارتفاعات بال کوه، سیاه کوه، میمک و… است. او تاکید می‌کند: «از آنجایی که ایران در محدوده فلات واقع شده، هر چقدر که به سمت مرزهای بین‌النهرین برویم، ارتفاعات پست‌تر می‌شود و معمولا شبکه‌های ارتباطی و شبکه آبراه‌ها به وجود می‌آید. چنانکه رودخانه‌ها به سمت عراق می‌روند. اگر این شبکه‌ها عمود بر ارتفاعات باشد، ایجاد تنگه می‌کند. مانند تنگه بینا، بیجار، ارغوان و… که در کشور وجود دارد.»
ایل خزل
استان ایلام در کنار شرایط جغرافیایی که توانست یکی از عوامل مهم بازپس‌گیری میمک باشد، ویژگی‌های دیگری چون ۴ قوم دارد؛ کرد، لر، عرب و لک و همچنین دارای ۱۱ ایل است. رضایی می‌گوید: «یکی از ایلاتی که در ابتدای جنگ یعنی سال ۱۳۵۹ با یکی از تیپ‌های ارتش در بازپس‌گیری ارتفاعات میمک نقش داشت، ایل خزل است.»
او توضیح می‌دهد: «در روزهای اول جنگ تحمیلی، بخشی از حاشیه ایلام که ارتفاعات میمک باشد به علت حساسیتی که دارد به اشغال نیروهای بعثی درآمد. میمک برای عراق مهم بود و به همین دلیل آن را اشغال کرد، زیرا دید مناسب در هنگام جنگ و درگیری را به این کشور می‌داد. دو سه تنگه هم در میمک وجود دارد که حوزه گاز و نفتی را در خود جای داده است.»
رضایی یادآور می‌شود: «در عین حال، مشکلی که بعثی‌ها با ما داشتند، به قبل از انقلاب برمی‌گشت. آنها معتقد بودند که حریم ما باید در دامنه میمک لحاظ می‌شد و نه در راس ارتفاعات میمک. یکی از دلایل شروع جنگ هم همین ارتفاعات میمک بود. ارتفاعاتی که عاری از پوشش گیاهی است و به دلیل استراتژیک بودن این منطقه برای عراقی‌ها اهمیت بسیاری داشت.»
او می‌گوید: «چند روز بعد از اشغال ارتفاعات میمک یکی از تیپ‌ها یعنی لشکر ۸۱ زرهی ارتش کرمانشاه به همراه عده‌ای از مردم ایل خزل ایلام توانستند این ارتفاعات را از عراقی بازپس گیرند. این حرکتی زیبا بود که خود عراقی‌ها هم باور نمی‌کردند و این نخستین اتفاق خوب در شروع جنگ بود.»