در سری مطالب قبلی با یه نوع رایج الکل یعنی متانول، اتانول، ایزوپروپیل الکل و کاربردهای آن ها آشنا شدیم. در این مقاله قصد داریم به مقایسه سمی بودن این الکل ها پرداخته و با مضرات و درباره خطرات آن ها برای سلامتی صحبت کنیم.
تمامی الکل های معرفی شده غیر خوراکی هستند.
آیا متانول خوراکی است؟
خیر. متانول از انواع الکل های غیر خوراکی و بسیار سمی است.
مصرف تنها 10 میلی لیتر متانول خالص می تواند با از بین بردن عصب بینایی باعث کوری دائمی فرد شود و مصرف 30 میلی لیتر از آن نیز به صورت بالقوه کشنده است. دوز کشندگی این ماده به طور متوسط 100 میلی لیتر می باشد.
عوارض جانبی و مضرات متانول برای سلامتی
پس از مصرف متانول، بدن آن را به فرمالدئید و اسید فرمیک متابولیزه می کند که در مقادیر زیاد سمی و حتی کشنده هستند.
شروع علائم مسمومیت با متانول بلافاصله بعد از مصرف این ماده ظاهر نمی شود بلکه مدتی طول می کشد تا متانول در بدن متابولیزه شده و سطح اسید فرمیک افزایش یابد.
در ساعات اولیه فرد احساس خواب آلودگی و بی ثباتی می کند و سپس این علائم با عوارضی همچون سردرد، استفراغ، درد شکم و سرگیجه ادامه پیدا می کند.
همچنین ممکن است فرد دچار تنفس به شدت سریع و حتی تشنج و اختلال بینایی دائمی شود و در صورت تاخیر در کمک های پزشکی احتمال مرگ فرد وجود دارد.
به طور کلی قرار گرفتن در معرض متانول – چه به صورت مصرف خوراکی، استنشاقی یا تماس پوستی – خطرناک است و باید از آن اجتناب کرد.
آیا ایزوپروپیل الکل خوراکی است؟
خیر، مصرف حتی مقادیر اندک الکل مالشی یا ایزوپروپیل الکل می تواند باعث بیماری شدید فرد شود.
به طور کلی افراد از ایزوپروپیل الکل به صورت خوراکی استفاده نمی کنند اما دیده شده برخی کودکان به صورت تصادفی آن را نوشیده اند یا افراد معتاد به الکل که به نوشیدنی های الکلی دسترسی نداشته اند از این ماده استفاده کرده اند.
برخی افراد نیز به قصد خودکشی سراغ ایزوپروپیل الکل می روند.
عوارض جانبی و مضرات ایزوپروپیل الکل برای سلامتی
مصرف خوراکی ایزوپروپیل الکل باعث مسمومیت فرد می شود که معمولا طولانی تر و خطرناک تر از مسمومیت با اتانول می باشد.
ایزوپروپیل الکل دو برابر سمی تر از اتانول است و خوردن آن می تواند باعث مشکل شدید در سیستم عصبی مرکزی، خونریزی داخلی و حتی مرگ شود.
علائم شایع مسمومیت با ایزوپروپیل الکل شامل خواب آلودگی، عدم تعادل در راه رفتن، لکنت زبان، سردرد و استفراغ می باشد.
مصرف مقادیر زیاد این الکل می تواند به مسمومیت شدید منجر شود که با تنفس کند و صدا دار، ضربان قلب سریع و افت فشار خون همراه است.
از دیگر علائم مسمومیت با ایزوپروپیل الکل می توان به کوچک شدن مردمک چشم، حالت تهوع دائمی، استفراغ، پانکراتیت، سردی پوست و حساس شدن عضلات به لمس اشاره کرد.
معمولا 30 دقیقه تا 2 ساعت بعد از مصرف، مقدار ایزوپروپیل خون به حداکثر خودش می رسد و 4 ساعت بعد از مصرف نیز استون خون به بالاترین سطح خود افزایش می یابد و نفس فرد بوی میوه ای خاصی می دهد.
مشکل جدی سیستم عصبی مرکزی ممکن است تا 24 ساعت بعد ادامه داشته باشد و احتمال بروز مشکلات کبدی، کلیوی یا مغزی وجود دارد، در موارد شدید ممکن است فرد با ایست تنفسی یا اختلال گردش خون شدید مواجه شده و جان خود را از دست بدهد.
استنشاق الکل مالشی نیز ممکن است باعث عوارض جانبی جدی همچون سردرد، حالت تهوع، استفراغ، تحریک راه بینی و ریه ها شود، بخار این ماده گاهی هوشیاری فرد را از بین می برد.
آیا اتانول خوراکی است؟
در برخی موارد. اتانول الکلی است که در مشروبات الکلی مورد استفاده قرار می گیرد و مسمومیت ناشی از اتانول اغلب به دلیل نوشیدن بیش از حد مشروبات الکلی به ویژه در زمان کوتاه است.
عوارض جانبی و مضرات اتانول برای سلامتی
افرادی که در مصرف مشروبات الکلی زیاده روی می کنند ممکن است در کوتاه مدت دچار حالت تهوع، استفراغ، سرگیجه و حتی فلج تنفسی شوند.
علاوه بر عوارض جانبی اتانول در کوتاه مدت، مصرف بیش از حد و منظم این ماده در بلند مدت نیز برای سلامتی بسیار خطرناک می باشد.
سیروز کبدی، سرطان ها، اختلالات سیستم عصبی و سندرم الکل جنینی از جدی ترین خطرات سلامتی مصرف اتانول است.
اگرچه اتانول اغلب به صورت مشروبات الکلی مصرف می شود اما گاهی به دلایل مختلف ممکن است اتانول خالص و صنعتی به تنهایی مصرف شود.
مصرف اتانول خالص باعث تحریک پوست و چشم شده و عوارضی همچون حالت تهوع، استفراغ و مسمومیت را به دنبال دارد، این ماده می تواند به کما و حتی مرگ منجر شود و مصرف خوراکی طولانی مدت آن به کبد آسیب جدی وارد می کند.
به نظر می رسد استنشاق بخارات یا تماس پوستی با اتانول می تواند باعث تحریک موضعی شود اما برخلاف بلعیدن، استنشاق این ماده در مقادیر اندک باعث افزایش قابل توجه اتانول موجود در خون – که مسئول اثرات سمی آن است – نمی شود و قرار گرفتن کوتاه مدت در معرض اتانول موجود در محصولات خانگی خطر خاصی برای افراد ندارد.